Έτσι, ενώ ο κόσμος συνεχίζει να παρακολουθεί με τρόμο μετά από 12 μήνες αδυσώπητου και βάναυσου πολέμου, η εστίαση για την άμεση παροχή θα είναι σε όσους επηρεάζονται άμεσα από τη σύγκρουση, με τα πρώτα αποτελέσματα να υποδηλώνουν εστίαση στον νεαρότερο γυναικείο πληθυσμό. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει στο πλαίσιο επενδύσεων, συστημικής μεταρρύθμισης και πλήρους αναθεώρησης της μετασοβιετικής κληρονομιάς της ανεπαρκούς, υποχρηματοδοτούμενης και ξεπερασμένης ψυχιατρικής πρακτικής.
Μετατραυματικό Στρες: Τους τελευταίους 12 μήνες ο λαός της Ουκρανίας έζησε μια ολοκληρωτική ρωσική εισβολή, με όλες τις φρικαλεότητες που θα περίμενε κανείς. Όσοι ζούσαν σε ζώνες συγκρούσεων, αναγκάστηκαν να φύγουν ή να γίνουν μάρτυρες θανάτου και καταστροφής σε μαζική κλίμακα. Πολλοί έχουν γίνει μάρτυρες ή έχουν βιώσει εγκλήματα πολέμου -συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τα σπίτια και τις περιουσίες τους, ενώ χιλιάδες θρηνούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχασαν. Ακαδημαϊκοί ερευνητές στην Ουκρανία εξέτασαν την επικράτηση της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD), γεγονός που υποδηλώνει την κλίμακα του προβλήματος -ιδιαίτερα στην περίπτωση των νεαρών γυναικών. Ανησυχητικό είναι ότι η σεξουαλική επίθεση και το σχετικό τραύμα μπορεί να παίζουν ρόλο. Στις αρχές Οκτωβρίου του 2022, δημοσιεύθηκε έγγραφο από διεθνή ερευνητική ομάδα που υποδηλώνει ότι το 25,9% όσων συμπλήρωσαν την έρευνα είχαν “πιθανή μετατραυματική διαταραχή”.
Οι ερευνητές έδειξαν επίσης ότι από αυτό το ευρέως αντιπροσωπευτικό δείγμα οι ερωτηθέντες είχαν γίνει μάρτυρες κατά μέσον όρο εννέα στρεσογόνων παραγόντων που σχετίζονται με τις συγκρούσεις -συμπεριλαμβανομένων αεροπορικών επιδρομών, πυρκαγιών, θέασης ανθρώπων που σκοτώθηκαν και νεκρών, μεταξύ άλλων φρικτών εμπειριών που σχετίζονται με τις σύγχρονες συγκρούσεις. Συγκρίνετε αυτό με το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου σε δείγμα γενικού ενήλικου πληθυσμού διαπιστώθηκε ότι το 3,7% των ανδρών και το 5,1% των γυναικών βρέθηκαν θετικοί στην εξέταση για μετατραυματικό στρες PTSD. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι χρησιμοποιείται ο όρος “πιθανό μετατραυματικό στρες PTSD” επειδή η έρευνα που περιγράφεται σε αυτό το άρθρο βασίζεται σε αυτοαναφορές. Σε αυτήν οι ερωτώμενοι συμπληρώνουν κλινικές λίστες ελέγχου για να δουν αν πληρούν τα κριτήρια για το μετατραυματικό στρες PTSD. Δεν είναι διαγνωστικά εργαλεία και δεν υπάρχουν κλινικές συνεντεύξεις με ψυχολόγους ή ψυχιάτρους για να χαρακτηριστούν τα αποτελέσματα. Έτσι, ενδέχεται να υπάρχουν σφάλματα με τα οποία οι άνθρωποι είτε υπο- είτε υπεραναφέρουν τα συμπτώματα. Αυτό μπορεί να αλλοιώσει ελαφρώς τα αποτελέσματα, αλλά όσο μεγαλύτερο είναι το δείγμα τόσο λιγότερο σημαντική είναι αυτή η επίδραση. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, το Εθνικό Πανεπιστήμιο Εσωτερικών Υποθέσεων του Χάρκοβο διεξάγει ετήσιες έρευνες για την καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς και ορισμένων πτυχών της ψυχικής υγείας του πληθυσμού.
Μετά την εισβολή, οι ερευνητές -ένας από τους οποίους είναι και ο συν-συγγραφέας Alexey- συμπεριέλαβαν μέτρα για να εξετάσουν ειδικά το μετατραυματικό στρες PTSD. Έχουν καλά ποσοστά ανταπόκρισης με σχεδόν 3.500 ενήλικες ηλικίας 18-65 ετών και πάνω από 3.800 νεότερους (ηλικίας 15-25 ετών) να συμπληρώνουν τις έρευνες του Πανεπιστημίου του Χάρκοβο. Μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα από αυτές τις αδημοσίευτες έρευνες που μας επετράπη να δούμε επιβεβαιώνουν τις προηγούμενες εκτιμήσεις για πιθανό μετατραυματικό στρες PTSD – με το 30% του δείγματος των ενηλίκων και το 23% του δείγματος των νέων να πληρούν το όριο. Αλλά και στις δύο αυτές έρευνες υπήρχαν κάποιες σημαντικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, με περίπου διπλάσιες γυναίκες να αναφέρουν συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής και στις δύο έρευνες. Αυτό είναι σημαντικό λόγω του αριθμού αυτών των ερωτηθέντων που ανέφεραν επίσης ανεπιθύμητες σεξουαλικές προσεγγίσεις (13%), ενδοοικογενειακή βία (8%) και βίαιες σεξουαλικές εμπειρίες (5%). Δεδομένης της συνεχιζόμενης και βίαιης σύγκρουσης στην Ουκρανία, αυτό μπορεί να μην αποτελεί πλήρη έκπληξη. Όμως, σε συνέχεια της προηγούμενης παρατήρησης σχετικά με τα σφάλματα και τη μεροληψία της αυτοαναφοράς, είναι πιθανό οι άνθρωποι να είναι λιγότερο πιθανό να αναφέρουν σεξουαλική επίθεση, λόγω ντροπής ή ενοχής, οπότε υπάρχει σημαντική πιθανότητα οι εκτιμήσεις για τη σεξουαλική βία να είναι πολύ υψηλότερες.
Διόρθωση του συστήματος
Η πρώτη κυρία της Ουκρανίας, Olena Zelenska, έχει υπερασπιστεί τη θεραπεία της ψυχικής υγείας ως προτεραιότητα για τη χώρα της. Αλλά για να γίνει αυτό σωστά, πρέπει να δημιουργηθούν ικανότητες σε ολόκληρο το σύστημα. Αυτό θα απαιτήσει εκτεταμένες επενδύσεις -και πάνω απ’ όλα πολιτισμική αλλαγή: ίσως το πιο δύσκολο πράγμα που μπορεί να επιτευχθεί. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και δεδομένων των δύσκολων συνθηκών και της έλλειψης πόρων για τη θεραπεία της ψυχικής υγείας, πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες ώστε να διασφαλιστεί ότι οι πιο ασθενείς θα αντιμετωπίζονται πρώτοι. Η θεραπεία πρέπει να γίνεται με βάση την πιο επείγουσα ανάγκη και όχι με σειρά προτεραιότητας. Αυτό θα απαιτήσει ένα καθεστώς διαλογής καιεπιλογής, τεκμηριωμένες παρεμβάσεις και θεραπείες, παράλληλα με τη δέσμευση για αλλαγή και βελτίωση των ξεπερασμένων ψυχιατρικών πρακτικών. Αλλά, η θεραπεία θα πρέπει, επίσης, να αντιμετωπίσει τις φρικτές επιπτώσεις της χρήσης σεξουαλικής βίας. Αυτό θα απαιτήσει αναπόφευκτα πρόσθετες επενδύσεις. Δυστυχώς, η Ουκρανία επιβαρύνεται με μία από τις πιο υποχρηματοδοτούμενες και ανεπαρκώς εξοπλισμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας στην Ευρώπη, προσελκύοντας μόνο το 3% του προϋπολογισμού της χώρας για την υγεία, σε σύγκριση με το 13% στο Ηνωμένο Βασίλειο και το 18% στη Δανία. Η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην Ουκρανία εξακολουθεί να επηρεάζεται από την κληρονομιά ενός μετασοβιετικού συστήματος υποεπένδυσης και περιορισμού σε κακώς στελεχωμένα και διοικούμενα ιδρύματα, αντί για ένα πιο προοδευτικό καθεστώς. Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για συστηματική διαφθορά στο σύστημα υγείας της Ουκρανίας με ενδείξεις για συμπαιγνία με φαρμακευτικές εταιρείες και κακοδιαχείριση.
Σπασμένο σύστημα
Η κατανοητή εστίαση των αναφορών των μέσων ενημέρωσης και της έρευνας για την ψυχική υγεία στην Ουκρανία είναι στις άμεσες επιπτώσεις του ρωσικού πολέμου στους πολίτες, ιδίως στις μετατραυματικές διαταραχές. Και αυτό δεν αποτελεί έκπληξη αν αναλογιστεί κανείς ότι μια έρευνα σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες από την περιοχή του Χάρκοβο, όπου οι μάχες ήταν ιδιαίτερα σφοδρές, ανέφερε ότι το 30% έχει δει κάποιον να χτυπιέται, να πυροβολείται ή να σκοτώνεται και το 38% ανέφερε ότι έχει δει ένα πτώμα (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η κηδεία). Πρέπει όμως να έχουμε πολύ υπόψη μας ότι, ενώ είναι ζωτικής σημασίας να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που δημιουργεί ο πόλεμος, πρέπει να τις δούμε στο πλαίσιο του συνόλου του ουκρανικού συστήματος ψυχικής υγείας. Ενώ είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε στον αντίκτυπο και την κληρονομιά του πολέμου στην ψυχική υγεία ολόκληρου του πληθυσμού, πολλοί έχουν ήδη υποστεί σοβαρή ψυχική ασθένεια. Χρησιμοποιώντας πολύ συντηρητικές εκτιμήσεις για τον αριθμό των ατόμων που αναμένεται να έχουν σοβαρή ψυχική ασθένεια (1%) και κοινά προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές (20-25%), για μια χώρα του μεγέθους της Ουκρανίας, αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 690.000 και 17 εκατομμύρια άτομα αντίστοιχα, εκ των οποίων τουλάχιστον 200.000 θα χρειαστούν συνεχείς εξειδικευμένες παρεμβάσεις. Έτσι, ενώ ο κόσμος συνεχίζει να παρακολουθεί με τρόμο μετά από 12 μήνες αδυσώπητου και βάναυσου πολέμου, η εστίαση για την άμεση παροχή θα είναι σε όσους επηρεάζονται άμεσα από τη σύγκρουση, με τα πρώτα αποτελέσματα να υποδηλώνουν εστίαση στον νεαρότερο γυναικείο πληθυσμό. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει στο πλαίσιο επενδύσεων, συστημικής μεταρρύθμισης και πλήρους αναθεώρησης της μετασοβιετικής κληρονομιάς της ανεπαρκούς, υποχρηματοδοτούμενης και ξεπερασμένης ψυχιατρικής πρακτικής.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον ΚόσμοΑκολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
