Η μελέτη αυτή περιορίστηκε από ένα αρκετά μικρό δείγμα ετερόφυλων γονέων που συμβιώνουν. Παρ' όλα αυτά, υπογραμμίζει την αξία των ιστοριών στη διαμόρφωση των οικογενειακών μεταβάσεων. Για τους θεραπευτές που εργάζονται με νέους γονείς στον απόηχο μιας δύσκολης γέννησης, η ενθάρρυνση των ζευγαριών να αναζητήσουν νόημα στην ιστορία της γέννησης του μωρού τους μπορεί να βοηθήσει στη διευκόλυνση της μετάβασής τους στη γονεϊκότητα.
Γέννηση Μωρού: Συγκεντρώστε μια ομάδα νέων γονέων και η συζήτηση πιθανότατα θα στραφεί στις ιστορίες τους για τον τοκετό – που κυμαίνονται από τις χαρούμενες έως τις τραυματικές και τις θετικά τραυματικές. Τα podcasts και οι ιστότοποι με ιστορίες γέννησης διαθέτουν μια επιμελημένη σειρά εμπειριών γέννησης, ενώ μπορείτε να αγοράσετε ανάγλυφα δερμάτινα ημερολόγια “ιστοριών γέννησης” ως δώρο για το baby shower. Οι άνθρωποι γοητεύονται από αυτή την καίρια, συναισθηματικά πολύπλοκη και κυριολεκτικά εμπειρία ζωής και θανάτου. Οι αφηγήσεις γέννησης μπορεί, επίσης, να περιέχουν ενδείξεις για το πώς θα εξελιχθεί η προσαρμογή στη γονεϊκότητα. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν εδώ και πολύ καιρό ιστορίες για να κατανοήσουν δύσκολες εμπειρίες. Οι ιστορίες μπορεί να είναι ιδιαίτερα πολύτιμες ως πηγή “νοηματοδότησης”, της διαδικασίας εύρεσης τάξης στο χάος με την κατανόηση απροσδόκητων γεγονότων, τον εντοπισμό θετικών στοιχείων και την ανακάλυψη των μοτίβων και των συνδέσεων που συνθέτουν τα φαινομενικά τυχαία γεγονότα σε μια συνεκτική αφήγηση. Σε μια νέα μελέτη με επικεφαλής τον Geoffrey Corner, πρώην μεταπτυχιακό φοιτητή στο εργαστήριό μου, διαπιστώσαμε ότι τα επίπεδα δημιουργίας νοήματος στις ιστορίες που διηγούνταν οι νέοι γονείς για τη γέννηση του μωρού τους προέβλεπαν την ποιότητα της σχέσης τους και το άγχος των γονέων κατά τους πρώτους μήνες του παιδιού.
Κατασκευάζοντας νόημα στη δική σας ζωή
Η εύρεση ουσιαστικών θεμάτων και μοτίβων στη φαινομενική τυχαιότητα της ζωής είναι μια θεμελιώδης ανθρώπινη δραστηριότητα. Όπως το έθεσε η συγγραφέας Joan Didion, “λέμε στους εαυτούς μας ιστορίες για να ζήσουμε”. Η “δημιουργία νοήματος” μπορεί να αποσοβήσει την απελπισία στον απόηχο μιας τραγωδίας. Τα απομνημονεύματα του επιζώντος του Ολοκαυτώματος Βίκτορ Φρανκλ, “Η αναζήτηση του νοήματος από τον άνθρωπο”, υποστηρίζουν ότι το νόημα και ο σκοπός μπορούν να αποτρέψουν την πικρία και την απογοήτευση που διαφορετικά μπορεί να φουντώσουν μετά από μεγάλη απώλεια. Η έρευνα σχετικά με αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν μετατραυματική ανάπτυξη έχει διαπιστώσει ότι το επίπεδο της “νοηματοδότησης” στις αφηγήσεις των ανθρώπων για ένα δύσκολο γεγονός προβλέπει την ψυχική τους υγεία με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν βρει συνδέσεις μεταξύ της δημιουργίας νοήματος και της ανθεκτικότητας σε καρκινοπαθείς, πενθούντες γονείς και φροντιστές. Οι επιζώντες του καρκίνου μπορεί να ανακαλύψουν ότι η δοκιμασία της χημειοθεραπείας τους έφερε πιο κοντά σε φίλους και οικογένεια ή τους βοήθησε να απομακρυνθούν από τη φασαρία της καθημερινότητας και να αγκαλιάσουν έναν πιο αργό ρυθμό. Παρόλο που ο τοκετός συνήθως βιώνεται ως ένα χαρούμενο και όχι τραγικό γεγονός, μπορεί να είναι απρόβλεπτος, τρομακτικός και ακόμη και απειλητικός για τη ζωή. Πράγματι, οι ψυχολόγοι έχουν αρχίσει να αναγνωρίζουν ότι οι ιδιαίτερα δύσκολοι τοκετοί μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα μετατραυματικού στρες, όχι μόνο στις μητέρες αλλά και στους συντρόφους τους. Ακόμη και οι φυσιολογικές μη τραυματικές γεννήσεις απαιτούν από τους γονείς να αντιμετωπίσουν ώρες, μερικές φορές ημέρες, πόνου και δυσφορίας. Ως εκ τούτου, υποθέσαμε ότι η δημιουργία νοήματος μπορεί να αποτελεί σημαντικό μέρος των αφηγήσεων των ζευγαριών για τον τοκετό, προωθώντας ενδεχομένως την ανθεκτικότητα των νέων γονέων. Για να ελέγξουμε αυτές τις υποθέσεις, συλλέξαμε ιστορίες γέννησης από 77 ζευγάρια που συμμετείχαν στη διαχρονική μελέτη του εργαστηρίου μας για τη μετάβαση στη γονεϊκότητα. Επισκεφθήκαμε τα ζευγάρια στο νοσοκομείο μέσα σε μία ή δύο ημέρες από τη γέννηση του βρέφους τους και τα ηχογραφήσαμε να μοιράζονται τις ιστορίες τους μαζί. Είπαμε στα ζευγάρια: “Θα θέλαμε να σας ακούσουμε να αφηγείστε την ιστορία της εμπειρίας της γέννησής του μωρού σας. Ξεκινήστε από την αρχή και πείτε μας όσα θυμάστε”.
Ακούγοντας για την παραγωγή νοήματος στις ιστορίες γέννησης
Μια ομάδα κωδικοποιητών άκουσε κάθε ιστορία και κατέγραψε παραδείγματα δημιουργίας νοήματος, χρησιμοποιώντας τρεις κατηγορίες που έχουν καθιερωθεί στην ερευνητική βιβλιογραφία:
Δημιουργία νοήματος: Προσδιορισμός των λόγων για τους οποίους ένα γεγονός μπορεί να εξελίχθηκε με τον τρόπο που εξελίχθηκε ή δημιουργία συνδέσεων που δείχνουν γιατί ένα γεγονός είχε νόημα. Για παράδειγμα, μια μητέρα του δείγματός μας βρήκε νόημα στον μακρύ τοκετό της, περιγράφοντας το μωρό της ως “πολύ γενναίο και σκληρό” επειδή επέζησε από πολύωρα σπρωξίματα.
Εύρεση οφέλους:
Η επισήμανση των θετικών πλευρών ή των απροσδόκητων θετικών αποτελεσμάτων μιας δύσκολης εμπειρίας. Για παράδειγμα, μετά από έναν δύσκολο τοκετό, ένας γονέας του δείγματός μας δήλωσε: “Ήταν τρομακτικό, αλλά οι νοσοκόμες και οι γιατροί ήταν τόσο καλοί μαζί μας”.
Αλλαγή της ταυτότητας:
Η περιγραφή του τρόπου με τον οποίο ένα γεγονός μεταμόρφωσε την αίσθηση του εαυτού κάποιου. Όπως δήλωσε ένας γονέας του δείγματός μας: “Νιώθω ότι η ζωή μου έχει αλλάξει εντελώς με το μωρό που είναι τώρα εδώ”. Παρόλο που τα ζευγάρια διηγήθηκαν την ιστορία τους μαζί, παρακολουθήσαμε τη δημιουργία νοήματος ξεχωριστά για κάθε σύντροφο. Αξιολογήσαμε, επίσης, πόσο συμμετείχε κάθε σύντροφος στην αφήγηση της ιστορίας του, ώστε να μπορέσουμε να προσαρμόσουμε τα επίπεδα εμπλοκής τους στην ανταλλαγή της αφήγησης για τη γέννηση. Τα ζευγάρια του δείγματός μας ήταν ένθερμοι “δημιουργοί νοήματος”: Σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες έκαναν τουλάχιστον κάποιες δηλώσεις δημιουργίας νοήματος στις ιστορίες γέννησης του μωρού τους. Από τις τρεις κατηγορίες δημιουργίας νοήματος, η γλώσσα της “αλλαγής ταυτότητας” εμφανίστηκε λιγότερο συχνά, εμφανιζόμενη σε περίπου 37% των ιστοριών γέννησης. Οι μητέρες έτειναν να χρησιμοποιούν περισσότερο τη γλώσσα “δημιουργίας νοήματος” και “εύρεσης οφέλους” από ό,τι οι πατέρες. Και τα δύο μέλη ενός ζευγαριού είχαν την τάση να χρησιμοποιούν παρόμοιες ποσότητες γλώσσας δημιουργίας νοήματος.
Το να γίνεις μαμά ή μπαμπάς
Αφού κωδικοποιήσαμε όλες τις αφηγήσεις, εξετάσαμε στη συνέχεια αν η “παραγωγή νοήματος” προέβλεπε την ικανοποίηση από τη σχέση και το άγχος των γονέων στα ζευγάρια μας. Η μετάβαση στη γονεϊκότητα μπορεί να αποτελέσει “γεγονός κρίσης” για τη σχέση του ζευγαριού και συχνά συνδέεται με μείωση της ποιότητας της σχέσης. Όταν όμως οι μητέρες χρησιμοποιούσαν περισσότερο τη γλώσσα της “δημιουργίας νοήματος” και της “εύρεσης ωφελειών”, παρουσίαζαν μικρότερη πτώση στην ικανοποίηση από τη σχέση τους σε σχέση με τις μητέρες που χρησιμοποιούσαν λιγότερο. Οι πατέρες που χρησιμοποιούσαν περισσότερη γλώσσα “δημιουργίας νοήματος” και “εύρεσης οφέλους” ανέφεραν χαμηλότερο γονικό στρες έξι μήνες μετά τον τοκετό από τους μπαμπάδες που χρησιμοποιούσαν λιγότερο. Και οι σύντροφοι των πατεράδων που χρησιμοποίησαν περισσότερη γλώσσα “αλλαγής ταυτότητας” ανέφεραν επίσης χαμηλότερο γονεϊκό στρες αργότερα, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι μπαμπάδες που βιώνουν τη μετάβαση στη γονεϊκότητα ως μεταμορφωτική μπορεί να είναι σε θέση να βοηθήσουν τις μητέρες να αντιμετωπίσουν καλύτερα τη νέα γονεϊκότητα. Από την άλλη πλευρά, όμως, όταν οι μητέρες έδειχναν περισσότερη νοηματοδότηση, οι σύντροφοί τους ανέφεραν στην πραγματικότητα περισσότερο γονικό στρες έξι μήνες μετά τον τοκετό. Ίσως, όταν οι μητέρες βρίσκουν την εμπειρία του τοκετού ως πιο προσωπική με νόημα, οι σύντροφοι αισθάνονται παραμερισμένοι ή πιεσμένοι να εντείνουν τη δική τους γονική μέριμνα. Συνολικά, τα αποτελέσματα αυτά υποστήριξαν την αρχική μας διαίσθηση ότι η δημιουργία νοήματος μπορεί να ανιχνεύεται στις αφηγήσεις για τη γέννηση και να προβλέπει την ψυχολογική προσαρμογή των γονέων μετά τη γέννηση. Η μεγαλύτερη γλώσσα δημιουργίας νοήματος φάνηκε να ωφελεί τη σχέση του ζευγαριού και να αποσβένει σε μεγάλο βαθμό το γονικό στρες.
Η μελέτη αυτή περιορίστηκε από ένα αρκετά μικρό δείγμα ετερόφυλων γονέων που συμβιώνουν. Παρ’ όλα αυτά, υπογραμμίζει την αξία των ιστοριών στη διαμόρφωση των οικογενειακών μεταβάσεων. Για τους θεραπευτές που εργάζονται με νέους γονείς στον απόηχο μιας δύσκολης γέννησης, η ενθάρρυνση των ζευγαριών να αναζητήσουν νόημα στην ιστορία της γέννησης του μωρού τους μπορεί να βοηθήσει στη διευκόλυνση της μετάβασής τους στη γονεϊκότητα. Οι ασκήσεις ημερολογιακής καταγραφής και αφήγησης ιστοριών μπορούν να βοηθήσουν τα ζευγάρια να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους σχετικά με τις εμπειρίες τους κατά τον τοκετό. Εξάλλου, η γέννηση ενός μωρού είναι επίσης η γέννηση μιας ιστορίας – και αυτή η ιστορία αξίζει να ειπωθεί.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον ΚόσμοΑκολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
