Άρνηση ψυχολογία: Ενώ η ικανότητα της ανθρώπινης γλώσσας να παράγει νέα ή σύνθετα νοήματα μέσω του συνδυασμού λέξεων είναι γνωστή εδώ και πολύ καιρό, το πώς συμβαίνει αυτή η διαδικασία δεν είναι καλά κατανοητό.
Όταν μας λένε “Αυτός ο καφές είναι ζεστός” όταν μας σερβίρουν ένα οικείο ρόφημα με καφεΐνη στο τοπικό μας εστιατόριο ή καφετέρια, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Τι γίνεται όμως όταν μας λένε «Αυτός ο καφές δεν είναι ζεστός»; Αυτό σημαίνει ότι πιστεύουμε ότι κάνει κρύο; Ή θερμοκρασία δωματίου; Ή απλά ζεστό; Μια ομάδα επιστημόνων έχει τώρα εντοπίσει πώς ο εγκέφαλός μας εργάζεται για να επεξεργάζεται φράσεις που περιλαμβάνουν άρνηση (δηλαδή «όχι»), αποκαλύπτοντας ότι μετριάζει αντί να αντιστρέφει το νόημα – με άλλα λόγια, στο μυαλό μας, η άρνηση απλώς μειώνει τη θερμοκρασία του καφέ μας και δεν το κάνει «κρύο».
«Έχουμε τώρα μια πιο σταθερή αίσθηση του πώς λειτουργεί η άρνηση καθώς προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις φράσεις που επεξεργαζόμαστε», εξηγεί η Arianna Zuanazzi, μεταδιδακτορική υπότροφος στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης την εποχή της μελέτης και η κύρια συγγραφέας του έγγραφο, το οποίο δημοσιεύεται στο περιοδικό PLOS Biology. “Κατά τον προσδιορισμό ότι η άρνηση χρησιμεύει ως μετριαστικός παράγοντας επιθέτων – κακό ή καλό, λυπηρό ή χαρούμενο, και κρύο ή ζεστό – έχουμε επίσης καλύτερη κατανόηση του πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος για να ερμηνεύσει τις λεπτές αλλαγές στο νόημα.”
Σε μια σειρά επικοινωνιών, που κυμαίνονται από τη διαφήμιση έως τις νομικές καταθέσεις, η άρνηση χρησιμοποιείται συχνά σκόπιμα για να συγκαλύψει μια σαφή κατανόηση μιας φράσης. Επιπλέον, μεγάλα γλωσσικά μοντέλα σε εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν αποσπάσματα που περιέχουν άρνηση. Οι ερευνητές λένε ότι τα αποτελέσματά τους δείχνουν πώς οι άνθρωποι επεξεργάζονται τέτοιες φράσεις, ενώ πιθανώς υποδεικνύουν τρόπους κατανόησης και βελτίωσης της λειτουργικότητας της τεχνητής νοημοσύνης.
Ενώ η ικανότητα της ανθρώπινης γλώσσας να παράγει νέα ή σύνθετα νοήματα μέσω του συνδυασμού λέξεων είναι γνωστή εδώ και πολύ καιρό, το πώς συμβαίνει αυτή η διαδικασία δεν είναι καλά κατανοητό. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, η Zuanazzi και οι συνεργάτες της διεξήγαγαν μια σειρά πειραμάτων για να μετρήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι συμμετέχοντες ερμήνευαν φράσεις και επίσης παρακολουθούσαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια αυτών των εργασιών – προκειμένου να μετρήσουν με ακρίβεια τη σχετική νευρολογική λειτουργία.
Στα πειράματα, οι συμμετέχοντες διάβασαν —σε μια οθόνη υπολογιστή— φράσεις επιθέτων με και χωρίς άρνηση (π.χ. «πραγματικά δεν είναι καλό» και «πραγματικά πολύ καλό») και βαθμολόγησαν τη σημασία τους σε μια κλίμακα από το 1 («πραγματικά πολύ κακό») έως 10 (“πραγματικά πολύ καλό”) χρησιμοποιώντας δρομέα ποντικιού. Αυτή η κλίμακα σχεδιάστηκε, εν μέρει, για να καθορίσει εάν οι συμμετέχοντες ερμήνευσαν τις φράσεις με άρνηση ως το αντίθετο από εκείνες χωρίς άρνηση – με άλλα λόγια, ερμήνευσαν το “πραγματικά όχι καλό” ως “κακό” – ή, αντ’ αυτού, ως κάτι πιο μετρημένο;
Εδώ, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να ερμηνεύσουν φράσεις με άρνηση από ό,τι φράσεις χωρίς άρνηση – υποδεικνύοντας, δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένης της μεγαλύτερης πολυπλοκότητας, ότι η άρνηση επιβραδύνει την επεξεργασία του νοήματος. Επιπλέον, βασιζόμενοι στον τρόπο με τον οποίο οι συμμετέχοντες μετακινούσαν τους δρομείς τους, οι αρνητικές φράσεις ερμηνεύτηκαν αρχικά ως καταφατικές (δηλαδή, το “όχι ζεστό” αρχικά ερμηνεύτηκε ως πιο κοντά στο “ζεστό” παρά στο “κρύο”), αλλά αργότερα μετατράπηκε σε ένα μετριασμένο νόημα.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν επίσης μαγνητοεγκεφαλογραφία (MEG) για να μετρήσουν τα μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται από την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου των συμμετεχόντων ενώ εκτελούσαν αυτές τις εργασίες ερμηνείας φράσεων. Όπως και με τα πειράματα συμπεριφοράς, οι νευρικές αναπαραστάσεις πολικών επιθέτων όπως “κρύο” και “ζεστό” έγιναν πιο όμοιες με άρνηση, υποδηλώνοντας ότι η έννοια του “όχι ζεστό” ερμηνεύεται ως “λιγότερο ζεστό” και η έννοια του “δεν είναι κρύο”, ” ως “λιγότερο κρύο”, γίνεται λιγότερο διακριτό.
Εν ολίγοις, τα νευρωνικά δεδομένα ταιριάζουν με αυτό που παρατηρήθηκε για τις κινήσεις του ποντικιού στα πειράματα συμπεριφοράς: η άρνηση δεν αντιστρέφει την έννοια του “καυτό” σε “κρύο”, αλλά μάλλον αποδυναμώνει ή μετριάζει την αναπαράστασή του κατά μήκος του σημασιολογικού συνεχούς μεταξύ “κρύο” και ” ζεστό.”
«Αυτή η έρευνα επισημαίνει την πολυπλοκότητα που σχετίζεται με την κατανόηση της γλώσσας, δείχνοντας ότι αυτή η γνωστική διαδικασία υπερβαίνει το άθροισμα της επεξεργασίας των μεμονωμένων σημασιών λέξεων», παρατηρεί ο Zuanazzi, τώρα στο Child Mind Institute.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον ΚόσμοΑκολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
