Σύμφωνα με την τρέχουσα ιατρική αντίληψη αλλά και κοινωνική ιδεολογία, μπορούμε απολύτως ν’ ασκήσουμε έλεγχο στη διαδικασία της αναπαραγωγής μας. Όμως η ψυχαναλυτική θεωρία και κλινική, αλλά εν τέλει και τα χαμηλά αποτελέσματα που έχουν οι τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, επιβάλλουν την αποδοχή ότι η μετάδοση της ζωής υπόκειται στη μη ελεγχόμενη δράση του ασυνειδήτου μας.
Γράφει ο κ. Χαντζησαλάτας Γ.Κ Σπυρίδων -MD MSc PhD (med) PhD (philosophy).
Σε ό, τι αφορά τη μετάδοση της ζωής και την εγγραφή σε μια γενεαλογία, τα άτομα συνδέονται με τους γονείς – γεννήτορες τους, με ένα ασυνείδητο χρέος ζωής. Η αναγνώριση αυτού του χρέους, είναι ίσως ο θεμελιώδης όρος της ικανότητας μετάδοσης της ζωής.
Οι σκέψεις που θα μοιραστώ σήμερα μαζί σας προέρχονται και είναι αποτέλεσμα μακρόχρονης συνεργασίας ψυχαναλυτών με συναδέλφους του χώρου της Μαιευτικής – Γυναικολογίας και Νεογνολογίας.
Η μεγάλη ακμή της περιγεννητικής ψυχιατρικής τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, εγγράφεται κατ’ αρχήν σε μια κίνηση της ιστορίας των γνώσεων, ως σκέψη και αναζήτηση γύρω από την αρχή της ψυχικής ζωής.
Αλλά και η ανάγκη μιας παρατήρησης και κατανόησης του ψυχικού κόσμου αλλά και της ψυχοπαθολογίας εν τω γίγνεσθαι, και όχι μέσω της ανακατασκευής από τις αναλύσεις των ενηλίκων, οδήγησε αρκετούς ψυχαναλυτές ήδη από τη δεκαετία του 1970, να μελετήσουν την περίοδο που εκτείνεται από τη σύλληψη του εμβρύου (αλλά και πριν από αυτήν) μέχρι τον 24ο μήνα της εξωμήτριας ζωής. Περίοδο που θεωρούν αδιαχώριστη, ενιαία. Περίοδο που αποτελεί μοναδική υπαρξιακή εμπειρία για τη γυναίκα. Λόγω της πλαστικότητας των ψυχικών διεργασιών που βρίσκονται τότε σε εξέλιξη, υπάρχει πρόσβαση σ’ ένα αναπαραστατικό σύνολο, αναμνήσεις και συναισθήματα, μέχρι τότε απρόσιτα ή ασυνείδητα.
«Ψυχική διαφάνεια» από τη Μοnique Bydlowski «η διαβατότητα του ασυνείδητου» από τη Raphael-Leff, τονίζουν αφ’ ενός την επιστροφή απωθημένου υλικού σε σχέση με την εσωτερικευμένη μητρική αναπαράσταση, αφ’ ετέρου τη σημαντική αναδιάρθρωση των ψυχικών κινήσεων και εσωτερικών αντικειμένων, που μπορεί να επιτευχθεί την περίοδο αυτή.
Τι εννοούμε στις μέρες μας ”Επιθυμώ ένα παιδί ;”
Είναι ένα θέμα-πρόβλημα σύγχρονο, γιατί δεν ετίθετο πριν 50 χρόνια, τότε που η αναπαραγωγή ήταν συνδεδεμένη με το πεπρωμένο και διέφευγε σχεδόν ολοκληρωτικά της βούλησης. Το σύγχρονο κοινωνικό πλαίσιο στις βιομηχανικές χώρες άλλαξε ολοκληρωτικά με την είσοδο «του απόλυτου όπλου» , που αποτελεί η αντισύλληψη. Γυναίκες και γιατροί έχουν πλέον την ψευδαίσθηση ότι ελέγχουν πλήρως την αναπαραγωγή τους. Ενώ μοιάζει ως απόλυτη φυσική και παγκόσμια, η επιθυμία για παιδί, είναι ταυτόχρονα το μεγαλύτερο των μυστηρίων, αφού υπόκειται στην αντιθετική δράση δύο δυνάμεων: της ενόρμησης ζωής και της ενόρμησης θανάτου.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι στον άνθρωπο, η επιθυμία για παιδί είναι η φυσική έκφραση της σεξουαλικής επιθυμίας όταν αυτή λειτουργεί με στόχο την εξασφάλιση της αναπαραγωγής του είδους. Ενώ στα ζώα σεξουαλική επιθυμία και αναπαραγωγή είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.
Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης στα ζώα, προστατεύει το είδος και τη διαιώνισή του.
Στον άνθρωπο, το ένστικτο αυτοσυντήρησης προστατεύει το άτομο και τη πιο μικρή μονάδα – ενότητα που το άτομο συγκροτεί, ώστε να επιβιώσει σ’ ένα κόσμο επιθετικό και τραχύ: δηλ. το ζευγάρι ή την οικογένεια.
Πώς αλλιώς να κατανοήσουμε, το ότι τα σύγχρονα ζευγάρια της βιομηχανικής κοινωνίας, θυσιάζουν τα παιδιά χάρη στην αντισύλληψη, έτσι ώστε να παράγουν όλο και περισσότερο; Ή πώς αλλιώς να κατανοήσουμε τις αθρόες εγκαταλείψεις ή κακοποιήσεις παιδιών των αρχών του αιώνα ή τις τοποθετήσεις τους σε υιοθεσία, ώστε οι γυναίκες να πάνε να εργαστούν ή για να επιβιώσουν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας ; ή τη μείωση των γεννήσεων ανά οικογένεια με στόχο την απόκτηση μιας μεγαλύτερης ποσότητας υλικών αγαθών ;
Ίσως, αυτή η παράδοξη τάση του ανθρώπου , να προστατεύει το άτομο, εις βάρος του είδους, στηρίζεται σε μια διάχυτη γνώση – πεποίθηση ότι ο άνθρωπος διαιωνίζεται και με άλλους τρόπους πλην της αναπαραγωγής: την ικανότητα δημιουργίας και μετουσίωσης.
Η αθανασία μας εξασφαλίζεται όχι μόνο μέσω του DNA μας αλλά κυρίως με τα έργα μας. Κλασσικό παράδειγμα ο J. J. Rousseau, δεν σταμάτησε να δίδει τα παιδιά του σε τροφούς, να τα εγκαταλείπει και κάποια απ’ αυτά πέθαναν εκεί. Όμως εκείνος έμεινε αθάνατος από το έργο του Εmile, για την ανατροφή των παιδιών.
Θα πρέπει να διαφοροποιήσουμε:
– Το σχέδιο για παιδί
– Την ανάγκη για παιδί.
– Την επιθυμία εγκυμοσύνης ή εγκυμοσύνη για την εγκυμοσύνη.
– Την επιθυμία για παιδί.
– Το Σχέδιο για παιδί: Είναι μια συνειδητή ιδέα. Στις μέρες μας το σχέδιο προγραμματίζεται χάρη στην αντισύλληψη. Το σχέδιο χτίζεται σύμφωνα με τα κοινωνικά ιδεώδη της ομάδας στην οποία ανήκουμε ή θα θέλαμε ν’ ανήκουμε. Θέλουμε να έχουμε 1 ή 2 παιδιά , όπως οι γονείς μας, ή όπως οι φίλοι μας ή όπως αναλογεί στις οικονομικές μας δυνατότητες.
Η ανάγκη για παιδί, συχνά συγχέεται με την επιθυμία για παιδί. Διαμορφώνεται ως αίτημα , ενίοτε πιεστικό και επιθετικό. Είναι αυτό που ακούμε συχνά να εκφράζουν τα υπογόνιμα ζευγάρια όταν έρχονται να επισκεφτούν έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, όχι για να φωτίσουν την αθέατη ασυνείδητη πλευρά που αντιστρατεύεται το διάβημα τους να αποκτήσουν παιδί, αλλά έρχονται να μας δουν, ως ακόμη ένα κρίκο στη μακρά αλυσίδα των εξετάσεων στις οποίες υποβάλλονται για να πετύχουν αυτό που θέλουν. Τι είναι όμως στ’ αλήθεια αυτό; Αυτό που στοιχειώνει τη ζωή τους, γύρω από το οποίο οργανώνουν τις ημέρες αλλά και τις νύχτες τους, τον προϋπολογισμό τους και που τους ακούμε, όσοι έχουμε εργαστεί με τέτοια ζευγάρια, να λένε: «Αν δεν έχεις παιδί, ή ζωή δεν αξίζει». Είναι σίγουρα, αυτό που ξεφεύγει και που το αναζητούν σε υπερεξελιγμένες τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με πρωτοκολλά βαριά και δυσβάσταχτα που όπως γνωρίζουν πολύ καλά εξ’ αρχής, έχουν πολύ χαμηλά ποσοστά επιτυχίας ( max 30% ).
Αυτή η ανάγκη για παιδί, εγκαθίσταται στο ζευγάρι, αφού έχει ήδη υποστεί πλήγμα η αυθόρμητη αναπαραγωγική του ικανότητα, π.χ. …. μετά από μια αποβολή ή μια εξωμήτριο κύηση βλέπουμε γυναίκες, μέχρι τότε με φυσιολογική ψυχική εξέλιξη και λειτουργία να εγκαθίστανται σε μια απαίτηση για παιδί, αγωνιώδη, καταθλιπτική έτσι ώστε εκτός αυτής τίποτε πλέον να μην έχει νόημα στη ζωή τους. Αν αναζητήσουμε μια βαθύτερη ανάγνωση αυτού του αιτήματος συχνά υπάρχουν πένθη παλαιότερα μη αναγνωρισμένα που αναζητούν με το τρόπο αυτό ένα δρόμο έκφρασης. ‘Ένα παιδί με οποιοδήποτε κόστος ενάντια σε ανέμους και θύελλες , για να επουλώσει ένα τραύμα ή απλώς να το καλύψει.
Όποιος από εσάς έχει εργαστεί με υπογόνιμη γυναίκα γνωρίζει καλά, σε ποιο βαθμό οι γυναίκες αυτές χάνουν κάθε ενδιαφέρον κοινωνικό, πνευματικό, έτσι ώστε οτιδήποτε δεν είναι το ‘παιδί που θα ήθελαν να ‘έχουν’, δεν τους αφορά. Απομονώνονται κοινωνικά, κι αυτή η απομόνωση θυμίζει τη διεργασία πένθους. Το παιδί που δεν έρχεται υποκαθιστά απολύτως το απολεσθέν αντικείμενο. Αν ερχόταν, θ’ αναμένετο να διορθώσει και να καλύψει τα πάντα: οδύνες, πένθη, απώλειες , μοναξιά , αίσθημα προσωπικής απαξίας.
Ανταποκρινόμενοι άμεσα στο αίτημα των γονέων για παιδί, κάνοντας χρήση των δυνατοτήτων που παρέχει η σύγχρονη ιατρική τεχνολογία, ενισχύεται η ψευδαίσθηση ότι η σύγχρονη ιατρική επιστήμη έχει απάντηση για όλα και διορθώνει σχεδόν τα πάντα. Με τον τρόπο αυτό κλείνουμε το δρόμο προς την έκφραση αυτού του πόνου των γονιών που προσπαθεί να βρει διέξοδο μέσα απο το σύμπτωμα: τη στειρότητα , την υπογονιμότητα, τον ενδομήτριο θάνατο και ίσως ακόμη και την προωρότητα.
Το παιδί δεν θεραπεύει την στειρότητα. Η θεραπεία της στειρότητας συνίσταται πρώτα στη θεραπεία της ψυχικής οδύνης για τη στειρότητα.
Το παιδί , είτε έρθει από φυσική αναπαραγωγή ή από υιοθεσία, δεν θα έρθει παρά αργότερα. Το παιδί – φάρμακο της κατάθλιψης της μητέρας έχει όλες τις πιθανότητες να είναι μια παρεξήγηση: αυτή μπορεί να οδηγήσει στη κακοποίηση ή σε διαταραχές συμπεριφοράς.
– Η εγκυμοσύνη ως επιθυμία για την εγκυμοσύνη καθεαυτή: Με τον απόλυτο έλεγχο της αναπαραγωγής μέσω της αντισύλληψης , πολλές γυναίκες πλέον , επιθυμούν να μείνουν έγκυες ως επιβεβαίωση της μη στειρότητας , στην οποία ηθελημένα υποβάλλονται από την εφηβεία τους.
Ο μόνος τρόπος να διαφύγουν αυτού του άγχους που αφορά στην αναπαραγωγική τους ικανότητα , είναι να πετύχουν μια ‘απαράδεκτη – ακατάλληλη’ εγκυμοσύνη : και αυτό είτε γιατί ο σύντροφος είναι ακατάλληλος, είτε γιατί η στιγμή της ζωής τους είναι δυσμενής , ή γιατί οι ψυχολογικές και κοινωνικές συνθήκες στις οποίες βρίσκονται τότε, είναι δυσμενείς.
Τέτοιες εγκυμοσύνες οδηγούν σε αίτημα διακοπής τους, με αποτέλεσμα πολύ συχνά τέτοιες διακοπές κύησης, να ακολουθούνται από κλινική εικόνα χρόνιας κατάθλιψης με θεματική τιμωρίας , χρέους , ή ανικανότητας για το γονεϊκό ρόλο.
– Πώς διαμορφώνεται η επιθυμία για παιδί:
Στο κορίτσι: Ο δεσμός μητέρας – κόρης , τους 18 πρώτους μήνες της ζωής, θα αποτελέσει το θεμέλιο της κατοπινής ταύτισης του κοριτσιού με αυτή τη μητέρα της αρχής της ζωής. Αυτή η ταύτιση , θα επιτρέψει στο κορίτσι ν’ αναπτύξει τη πρώτη ρίζα της επιθυμίας της να γίνει η ίδια μητέρα.
Αργότερα, στη λανθάνουσα περίοδο, το κορίτσι κάνει πολλές δυσάρεστες ανακαλύψεις. Πριν από αυτή, στην οιδιπόδεια φάση, ανακαλύπτει ότι δεν έχει ορατά γεννητικά όργανα όπως ο πατέρας, ή τ’ αδέλφια ή οι φίλοι της.
Διαπιστώνει ότι η μητέρα της, μπορεί να μένει έγκυος, εκείνη όχι. Θα οδηγηθεί λοιπόν στο ν’ αποστραφεί από το πρώτο αντικείμενο αγάπης και ταύτισης για να στραφεί προς τον πατέρα και να επιθυμήσει ένα παιδί από αυτόν, που κάνει παιδιά στη μαμά της. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι η επιθυμία παιδιού στο μικρό κορίτσι προκύπτει από έναν αρμονικό συνδυασμό της επιθυμίας να είναι όπως η μητέρα της αρχής της ζωής, με την νοσταλγική οιδιπόδεια επιθυμία να έχει, όπως η μητέρα της, ένα παιδί από αυτόν τον πατέρα της αρχής της ζωής της.
Όμως συχνά στην εφηβεία, αυτή η μητέρα της αρχής της ζωής ξεχνιέται και τη θέση της παίρνει η σύζυγος του πατέρα, με την οποία ταυτίζεται το κορίτσι. Για να μπορέσει να συνεχιστεί η πορεία της επιθυμίας για παιδί, δεν πρέπει να φρεναριστεί από την ισχυρή σύγκρουση μητέρας – κόρης:
Η μητέρα της εφηβείας δεν είναι για το κορίτσι, η ιδανική μητέρα της αρχής της ζωής, αλλά μια αντίπαλος, μια μητέρα ερωτικοποιημένη, η σύζυγος του πατέρα, με την οποία η νέα κοπέλα μπαίνει σε ανταγωνισμό. Ένας από τους δύσκολους σταθμούς που πρέπει να διαβεί το κορίτσι στην εφηβεία, σε ό, τι αφορά το μελλοντικό της ασυνείδητο σχέδιο αναπαραγωγής, είναι ακριβώς αυτή η δυσκολία να υπερβεί και να λύσει τη σύγκρουση του ανταγωνισμού και την αμφιθυμία ως προς την μητέρα της εφηβείας. Για να μην αποβληθεί στην εφηβεία ως άλλο έκτρωμα, η επιθυμία για παιδί, πρέπει να επιβιώσει η γλυκιά και τρυφερή σχέση με τη μητέρα της αρχής της ζωής, παρά τον ανταγωνισμό και τη σύγκρουση με τη μητέρα της εφηβείας. Επί πλέον χρειάζεται η συνάντηση μ’ ένα ερωτικό σύντροφο της γενιάς της, που να μη συγκρούεται πολύ με τα οικογενειακά ιδεώδη, έτσι ώστε να μπορεί να αναπαραστήσει την απόκτηση μαζί του ενός παιδιού. Αυτή η διαδρομή λοιπόν της επιθυμίας για παιδί είναι διάσπαρτη από εμπόδια, που μπορεί να αποτελέσουν ισάριθμες αιτίες στειρότητας, ψυχικής τάξεως. Κάποιες από αυτές είναι:
– Μια στειρότητα ψυχικής τάξεως μπορεί να σχετίζεται με ρήξη με τη μητέρα της αρχής της ζωής: ρήξη μαζική, ή μαζική αποεπένδυση αυτής της μητέρας.
– Μπορεί να υπάρχει καθήλωση στην προβληματική της εφηβείας: στη σύγκρουση και τον ανταγωνισμό με τη μητέρα, καθήλωση από την οποία δεν μπορούν να οδηγηθούν σε μια ποιο ενήλικη θέση, εντάσσοντας και αφομοιώνοντας σ’ αυτή, την τρυφερή σχέση που είχαν μαζί της στη παιδική ηλικία.
Oι σύχγρονες γυναίκες συχνά εκπλήσσονται όταν διαπιστώνουν αυτή την επιστροφή μητρικών εικόνων και μοντέλων ταύτισης, από τα οποία πίστευαν ότι είχαν απαλλαγεί στη διάρκεια της εξέλιξης και πορείας τους στην ενήλικο ζωή. Ας μην παραβλέψουμε το βάρος που ασκούν, στις μέρες μας, πολιτισμικοί παράγοντες, οι οποίοι έχουν επιφέρει βαθιές αλλαγές στο επίπεδο των γυναικείων ταυτίσεων. Οι σύγχρονες γυναίκες δεν έλκονται αποκλειστικά και μόνο από τους «ιστορικούς» στόχους του να γεννάνε και να μεγαλώνουν πολλά παιδιά παραμένοντας πλήρως διαθέσιμες για την ικανοποίηση των αναγκών τους. Η προσωπική ολοκλήρωση των γυναικών σήμερα επιτυγχάνεται και μέσω της επιλογής ρόλων και λειτουργιών που άλλοτε απευθυνόντουσαν αποκλειστικά στους άνδρες.
Έτσι η επιθυμία για παιδί μπορεί να βιωθεί από τη σύγχρονη γυναίκα ως μια έντονη ψυχική σύγκρουση μεταξύ αφ’ ενός των νέων μοντέλων ταύτισης της και αφ’ ετέρου της ταύτισης με τους παραδοσιακούς ρόλους της δικής της μητέρας.
– Σε άλλες γυναίκες υπάρχει μια καθήλωση στην οιδιπόδεια νοσταλγία: δεν μπορούν να εγκαταλείψουν την ιδέα ότι δεν θ’ αποκτήσουν παιδί από το πατέρα της παιδικής τους ηλικίας και σύζυγο της μητέρας αλλά από ένα σύντροφο της γενιάς τους.
– Μια άλλη κατηγορία γυναικών, αρκετά πολυπληθής σήμερα, που αντιμετωπίζει προβλήματα υπογονιμότητας, είναι οι γυναίκες μετανάστες. Έρχονται σ’ ένα κόσμο, όπου είναι αποκομμένες από τις ρίζες τους και οι εσωτερικευμένες μητρικές αναπαραστάσεις συνδέονται με την απώλεια, την ορφάνια, την εγκατάλειψη και την ανέχεια. Δυσκολεύονται να επανασυγκροτήσουν μια αναπαράσταση μητέρας φροντίζουσας και περιέχουσας.
Η επιθυμία για παιδί στο αγόρι: Η ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη που οδηγεί το αγόρι στην επιθυμία για παιδί, είναι ποιο γραμμική, εφ’ όσον δεν υποχρεούται το αγόρι, όπως το κορίτσι, ν’ αλλάξει αντικείμενο αγάπης.
Ο οιδιπόδειος ανταγωνισμός με τον πατέρα αν δεν έχει γίνει αντικείμενο συνειδητής επεξεργασίας και παραμένει ασυνείδητος, μπορεί ν’ αποτελέσει ένα εμπόδιο στην ομαλή πορεία της επιθυμίας για παιδί και να αποτελέσει αιτία στειρότητας, ή μη επιθυμίας παιδιού. Συχνά, στα υπογόνιμα ζευγάρια, διαπιστώνουμε ότι εκτός από τις συνθήκες υπογονιμότητας – βιολογικές ή και ψυχικής τάξεως που υπάρχουν στη γυναίκα, ο σύντροφος που έχει επιλέξει ασυνείδητα, δεν επιθυμεί ν’ αποκτήσει παιδί, και επέλεξε μια γυναίκα για να μην του το δώσει ποτέ. Δηλαδή, οι δύο συνεργούν ασυνείδητα σε αρμονική ισορροπία στειρότητας . Εξ’ άλλου, στις συνεδρίες μαζί μας, όταν έρχονται οι άνδρες είναι κατόπιν αιτήματος της γυναίκας τους. Το «σχέδιο για παιδί» είναι συνήθως θηλυκού γένους και ο άνδρας έρχεται ως συνεργάτης. Στον άνδρα , θα έπρεπε κυρίως να μιλήσουμε για επιθυμία να γίνει πατέρας, να εδραιώσει μια γενεά, να ταυτιστεί με τον πατέρα του. Στο «Μωϋσή και το Μονοθεϊσμό», ο Φρόιντ αναφέρει ότι η πατρότητα είναι μια διαδικασία σκέψης, η μητρότητα μια διαδικασία των αισθήσεων.
Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΔΙΑΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
Δηλαδή κατά πόσο η επιθυμία αυτή, έχει τις ρίζες της στο οικογενειακό παρελθόν του κάθε συντρόφου, μέλους τους ζεύγους.
Ο S. Lebovici μίλησε για «διαγενεαλογική επιταγή» που έρχεται να εξοφλήσει το παιδί, εννοώντας τις ασυνείδητες προβολές και τις αναπαραστάσεις που μεταβιβάζονται σ’ αυτό από τους γονείς του, μέσω των πρώιμων αλληλεπιδράσεων που οργανώνονται μεταξύ των τριών αυτών παρτενέρ της σχέσης: αυτές οι αλληλεπιδράσεις, φέρουν τη χροιά, τον τόνο και το μοτίβο που είχαν οι αλληλεπιδράσεις που ο κάθε γονέας είχε οργανώσει με τους δικούς του γονείς, κατά τη βρεφική περίοδο.
Εκτός από τη ταύτιση με τους γονείς και την επιθυμία ν’ αποκτήσουνε επιτέλους το παιδί που θέλανε από τη παιδική τους ηλικία, σύμφωνα με την ασυνείδητη επιθυμία και την εξέλιξη που αυτή ακολουθεί κατά τη διάρκεια της ψυχοσυναισθηματικής εξέλιξης του κοριτσιού ή του αγοριού, υπάρχει και μία άλλη ασυνείδητη διάσταση που διαφεύγει στους γεννήτορες και η οποία θα επιστρέψει στο παιδί: Στις αναλύσεις των ενηλίκων ασθενών μας, αν η ανάλυση φέρνει προς επεξεργασία προγεννητικό υλικό, διαπιστώνουμε ότι κατοικούμαστε από τις επιθυμίες αυτών που μας γέννησαν και μας μεγάλωσαν. Αυτές οι επιθυμίες των γονέων , μπορεί να παραμείνουν ασυνείδητες για δύο – τρεις γενεές. Μέχρι να πάρουν σάρκα και οστά, στην κυριολεξία, επ’ αφορμή της γέννησης ενός παιδιού. Κυρίως όλα σε όσα η γέννηση προσκρούει, αναδεικνύουν και φωτίζουν τέτοια ασυνείδητα διαγενεαλογικά σενάρια.
Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΗΜΕΡΑ: ΜΕΤΑΞΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣ
Oι διαδικασίες της σκέψης, συνέδεαν πάντα τον ερευνητή με το αντικείμενο της έρευνάς του. Σήμερα ο «τίμιος» επιστημολογικά ερευνητής, όχι μόνο αναγνωρίζει τη σύνδεση που έχει με το αντικείμενο της έρευνάς του, αλλά αναζητά και στοχάζεται για το νόημά του. Αυτή ακριβώς η σύνδεση μπορεί να γίνει προσιτή από μια ψυχαναλυτική μεθοδολογία που είναι ανοιχτή στη συνεργασία με άλλες επιστήμες. Το ερώτημα που τίθεται είναι «Ποιες συνδέσεις μπορούν να γίνουν μεταξύ ερευνητών διαφόρων επιστημονικών πεδίων, το αντικείμενο των οποίων είναι κοινό: η ανθρώπινη αναπαραγωγή; Πώς μπορεί να επιτευχθεί η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών με ένα μοντέλο συμπληρωματικότητας και όχι υποκατάστασης;» Το αντικείμενο έρευνας του κάθε ειδικού αποκτά νόημα αν αναχθεί στο κοινό με άλλες ειδικότητες επιστημονικό αντικείμενο: το ανθρώπινο ον που θα γεννηθεί και εν τέλει η ταύτιση με αυτό.
Πόσο όμως ο ερευνητής ταυτίζεται με το αντικείμενό του ειδικά όταν πρόκειται για το «ανθρώπινο» και δεν περιορίζεται απλά σε ένα περιχαρακωμένο πεδίο έρευνας το οποίο εκείνος ορίζει και είναι αρκετά αποανθρωποποιημένο; Το αντικείμενο της έρευνας, χώρος επιθυμίας και φροντίδας για τον ερευνητή, δεν θα δημιουργεί διαρκώς ερωτήματα περισσότερα από τις απαντήσεις που του προσφέρει; Μήπως τελικά υπάρχουν γέφυρες νοημάτων και αναλογίες μεταξύ της προσιτής εικόνας που ο ερευνητής έχει για το επιστημονικό του αντικείμενο, το οποίο εκείνος ορίζει, και της πιο μακρινής απρόσιτης εικόνας του ψυχικού του αντικειμένου που τον κατοικεί και διαρκώς του διαφεύγει; Σήμερα η επιστήμη βάλθηκε να παράγει μια ανθρωπότητα με πολλά πρόσωπα: από τα κατεψυγμένα έμβρυα μέχρι τα κλωνοποιημένα ένα καίριο ερώτημα τίθεται: η τεχνολογία, ως τρόπος ανθρώπινης αναπαραγωγής μπορεί να αποκαταστήσει τη σεξουαλικότητα; Και αν αυτό ισχύει, η τιμή που θα έπρεπε να πληρώσουμε για την επιστημονική εξέλιξη, είναι η μείωση της ανθρώπινης συμβολής και συμμετοχής; Στα κράτη του λεγόμενου δυτικού, ανεπτυγμένου τεχνολογικά κόσμου, η μείωση της γεννητικότητας εξισορροπείται από γεννήσεις μέσω της τεχνολογίας, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουμε στη σεξουαλική πράξη; Είναι ανθρώπινο «ον» αυτό που ζει σε χρόνια φυτική κατάσταση αλλά υπάρχει στη μνήμη των άλλων; Είναι ανθρώπινο «ον» αυτό που δεν ζει στο χώρο και το χρόνο το δικό του, αλλά σε έναν μελλοντικό ή παρελθόντα χρόνο; Τα κατεψυγμένα έμβρυα είναι δυνάμει όντα. Είναι λοιπόν αποκομμένα από τον παρόντα χώρο και χρόνο, ο χρόνος είναι γι’ αυτά μια ελπίδα.
Η ζωή αρχίζει εκεί όπου υπάρχει επιθυμία για παιδί, ακόμη κι αν δεν υπάρξει ποτέ παιδί στην πραγματικότητα.
Μήπως ανθρώπινο είναι ό, τι ζει στο χρόνο και στο χώρο που του ανήκει προσωπικά; Η έννοια της διαχρονίας λοιπόν ως δείκτης του ανθρώπινου, δεν θέτει και το ζήτημα της σύνδεσής μας με τους γεννήτορές μας, όταν επιθυμούμε να γίνουμε εμείς οι ίδιοι γονείς; Προκειμένου να απαντήσουμε στο ερώτημα «Πότε αρχίζει η ζωή;» θα λάβουμε λοιπόν υπ’ όψη μας τη μεταβιβαστική διάσταση στην οποία βρίσκονται τα ανθρώπινα όντα, ήδη πριν από τη γέννησή τους. Δηλαδή, βρίσκονται σε μια αλυσίδα νοημάτων που συνδέονται από τη διάσταση του χρόνου. Η μοναδικότητα του κάθε υποκειμένου και η αρχική στιγμή της ιστορίας του, προέρχονται από τη συνάντηση των επιθυμιών γονιμότητας των δύο γονέων του. Η ζωή αρχίζει εκεί όπου υπάρχει επιθυμία για παιδί, ακόμη κι αν δεν υπάρξει ποτέ παιδί στην πραγματικότητα. Η ζωή υπάρχει ακόμη κι αν το παιδί παραμείνει για πάντα στη φαντασία των γονέων του αλλά ακολουθήσει την παρακαμπτήριο των μετουσιωτικών λειτουργιών. Η επιθυμία για παιδί προηγείται του ανθρωπίνου όντος και συνίσταται στο να εκφραστεί μέσα από το σώμα ενός παιδιού, η ίδια η ενόρμηση ζωής.
Επίλογος
Θα ήθελα να τελειώσω αναφερόμενη σε μια πολύ αγαπημένη φίλη ψυχαναλύτρια που με εισήγαγε σ’ αυτό το χώρο σκέψης και κλινικής πράξης και στην οποία οφείλουμε ένα τεράστιο μέρος των γνώσεων που έχουμε σε ό, τι αφορά την ψυχαναλυτική κατανόηση της επιθυμίας για παιδί, διαδικασίας πολύπλοκης όπου συναντώνται οι ασυνείδητες ευχές της αθανασίας μας και ταύτισης με τους γονείς μας με ασυνείδητες διαγενεαλογικές αναπαραστάσεις του καθένα από τους δύο γονείς.
Θα χρησιμοποιήσω τα λόγια της:
«Πριν ακόμη βγάλει τη πρώτη του κραυγή, το παιδί επέρχεται ως το απρόβλεπτο μεθύστερο αυτού που συνέβη πρν και μέσα σε άγνοια. Έτσι, κάθε παιδί είναι προϊόν της προϊστορίας του, και ταυτόχρονα ο μοναδικός χώρος διαχείρισης ενός διπλού πεδίου αναπαραστάσεων, είναι ο χώρος όπου το όνειρο μετατρέπεται σε πραγματικότητα, ή, όπως το εκφράζει ο Paul Eluard:
« Είναι ο ζεστός νόμος των ανθρώπων,
από τα σταφύλια φτιάχνουν κρασί,
από τα κάρβουνα φτιάχνουν φωτιά,
από τα φιλιά φτιάχνουν ανθρώπους.»
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον Κόσμο
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
