Οι πρωτεΐνες tau εμπλέκονται σε περισσότερες από είκοσι νευροεκφυλιστικές νόσους, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων μορφών άνοιας. Αυτές οι πρωτεΐνες συσσωρεύονται στους εγκεφάλους ασθενών για να σχηματίσουν νευρωνικά συμπλέγματα: συσσωματώματα πρωτεϊνών που οδηγούν τελικά στο θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων. Η ερευνητική ομάδα του καθηγητή Patrik Verstreken του καθολικού πανεπιστημίου της Λουβέν, Βέλγιο (VIB-KU Leuven) έχει πλέον ανακαλύψει πώς η tau διαταράσσει τη λειτουργία των νευρικών κυττάρων, ακόμη και πριν από την έναρξη του σχηματισμού των συμπλεγμάτων. Προτείνουν έναν τρόπο παρέμβασης σε αυτή τη διαδικασία.
Οι πρωτεΐνες tau είναι περισσότερο γνωστές ως οι πρωτεΐνες που συναθροίζονται για να σχηματίσουν νευρωνικά συμπλέγματα στους εγκεφάλους των ασθενών με νόσο Αλτσχάιμερ, αλλά επίσης γνωστό ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε πολλές άλλες εγκεφαλικές νόσους, όπως η νόσος Πάρκινσον και η νόσος του Huntington. Σε φυσιολογικές συνθήκες, οι πρωτεΐνες tau είναι συνδεδεμένες με τον κυτταροσκελετό των νευρικών κυττάρων , όπου υποστηρίζουν την δομική σταθερότητα των κυττάρων. Στα νευρικά κύτταρα των ασθενών, ωστόσο, η tau έχει μετατοπιστεί από το κυτταροσκελετό και τελικά συμπλέκεται σε συσσωρεύσεις που διαταράσσουν τη λειτουργία του νευρικού κυττάρου.
Αλλά ακόμη και πριν σχηματισθούν αυτές οι συσσωρεύσεις πρωτεΐνης, η αποσπασθείσα tau εμποδίζει την επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Η ερευνητική ομάδα VIB περιγράφει ένα νέο σχετικό μηχανισμό στο περιοδικό Nature Communications .
Ο καθηγητής Verstreken εξηγεί: «Έχουμε αποδείξει ότι η αλλοιωμένη tau μετακινείται από τον κυτταρικό σκελετό, και εγκαθίσταται κυρίως στις συνάψεις των νευρικών κυττάρων. Όταν η tau εγκαθίσταται στη σύναψη, αγκυρώνεται πάνω στα συναπτικά κυστίδια, αναστέλλοντας τη συναπτική διαβίβαση .» Αυτές οι νέες ιδέες είναι το αποτέλεσμα μιας στενής συνεργασίας μεταξύ διαφόρων εργαστηρίων στο VIB, τα πανεπιστήμια Leuven, Louvain-la-Neuve (Βέλγιο) και του Εδιμβούργου (Ηνωμένο Βασίλειο). Ενδεχομένως θα ανοίξουν το δρόμο για μια πιθανή θεραπεία.
«Τώρα που ξέρουμε πώς η tau αναστέλλει τη συναπτική μετάδοση, μπορούμε να αναζητήσουμε τρόπους για να το αποτρέψουμε» λέει ο Verstreken. «Αν εμποδίσουμε πειραματικά την tau από το να κλειδώνει επάνω στα κυστίδια στα νευρικά κύτταρα, καταρχάς σε αρουραίους και μύγες, μπορούμε να προλάβουμε την αναστολή της συναπτικής μεταβίβασης και επίσης τον θάνατο των νευρικών κυττάρων.» Περαιτέρω έρευνα θα αποκαλύψει κατά πόσο αυτή η στρατηγική θα είναι επίσης χρήσιμη για τους ασθενείς.
