Δανία: Κάθε χρόνο, η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για 4.200 Δανούς που πεθαίνουν πρόωρα και συνδέεται από τον ΠΟΥ με τον διαβήτη, τον καρκίνο και τις καρδιακές παθήσεις. Στην Κοπενχάγη, η ατμοσφαιρική ρύπανση μετράται από διάφορους σταθμούς μέτρησης σε στέγες σε όλη την πόλη. Όμως, ο αέρας στο υπόγειο, τον οποίο αναπνέουν τα 80 εκατομμύρια άνθρωποι που χρησιμοποιούν το μετρό κάθε χρόνο, αποτελεί τυφλό σημείο στη μέτρηση της ποιότητας του αέρα της πόλης. Τώρα, ερευνητές του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου της Κοπενχάγης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Άαρχους, μέτρησαν για πρώτη φορά την ατμοσφαιρική ρύπανση στο υπόγειο σύστημα του μετρό της Κοπενχάγης.
Οι μετρήσεις δείχνουν ότι ο αέρας είναι μολυσμένος με εξαιρετικά μικρά σωματίδια επιβλαβή για την υγεία σε επίπεδο που είναι 10 έως 20 φορές υψηλότερο από τις μετρήσεις που έγιναν ακριβώς δίπλα στην πλατεία Δημαρχείου στη λεωφόρο H.C. Andersens Boulevard με μεγάλη κυκλοφορία. Ένα τμήμα το οποίο μέχρι σήμερα έχει αξιολογηθεί ως το πιο μολυσμένο της πρωτεύουσας. “Οι μετρήσεις μας δείχνουν ότι το μετρό είναι πιθανώς το σημείο του δημόσιου χώρου της Κοπεγχάγης όπου εκτίθεται κανείς στην πιο συγκεντρωμένη ατμοσφαιρική ρύπανση. Εάν χρησιμοποιείτε συχνά το μετρό ή εργάζεστε εκεί, μπορεί να έχει αντίκτυπο στην υγεία σας και θα μπορούσε να είναι το μεγαλύτερο μεμονωμένο στοιχείο που συμβάλλει στην ετήσια έκθεσή σας. Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να μειωθεί αρκετά η συγκέντρωση των σωματιδίων”, λέει ο καθηγητής Matthew S. Johnson από το Τμήμα Χημείας, ο οποίος ήταν επικεφαλής της μελέτης. Η ατμοσφαιρική ρύπανση στο μετρό προέρχεται κυρίως από τα φρένα, τους τροχούς και τις ράγες των τρένων, τα οποία είναι κατασκευασμένα από σίδηρο. Η τριβή από την κίνηση και την επιβράδυνση των τρένων απελευθερώνει σωματίδια σιδήρου στον αέρα, τα οποία αποτελούν το 88% των σωματιδίων που κατάφεραν να εντοπίσουν οι ερευνητές στις αναλύσεις τους. Τα σωματίδια στο φίλτρο συλλέχθηκαν σε 19 ώρες επί τρεις ημέρες στον σταθμό του μετρό Nørrebros Runddel. Τα σωματίδια σιδήρου είναι τόσο μικρά που μπορούν εύκολα να διαπεράσουν τον πνευμονικό ιστό και να εισέλθουν απευθείας στο αίμα. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, είναι ισότιμα με άλλα μικρά σωματίδια, επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία.
Οι ερευνητές έκαναν μετρήσεις από τα τρένα όλων των γραμμών και από 14 σταθμούς του μετρό. Τα χειρότερα είναι μέσα στους ίδιους τους συρμούς στο Cityringen, M3, όπου η συγκέντρωση των σωματιδίων είναι κατά μέσο όρο 20 φορές υψηλότερη από ό,τι στη λεωφόρο H.C. Andersens Boulevard κοντά στο Rådhuspladsen και διπλάσια από ό,τι στους συρμούς των γραμμών M1 και M2 του μετρό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο δακτύλιος City αποτελείται από 17 υπόγειους σταθμούς και επομένως έχει πολύ μικρό αερισμό προς τα κάτω στη σήραγγα σε σύγκριση με τις γραμμές M1 και M2, οι οποίες κινούνται επιφανειακά σε ένα μέρος του τμήματος. “Ονομάζεται “φαινόμενο εμβόλου”, όπου τα τρένα σπρώχνουν τον μολυσμένο αέρα έξω από τη σήραγγα όταν ταξιδεύουν πάνω από το έδαφος. Τα Μ1 και Μ2 επωφελούνται από αυτό το φαινόμενο, παρόλο που ο αέρας εξακολουθεί να είναι όλο και πιο μολυσμένος όσο απομακρύνεστε από τους υπέργειους σταθμούς. Επειδή όμως το City Ring περνάει μόνο υπόγεια, εκεί δεν υπάρχει η φυσική ανταλλαγή στον αέρα, παρά μόνο μια μικρότερη ποσότητα αέρα που ωθείται μέσω των φρεατίων εξαερισμού, και ως εκ τούτου είναι πολύ πιο μολυσμένος”, εξηγεί ο διδάκτορας Hugo S. Russell από το Πανεπιστήμιο Aarhus, ο οποίος έχει αναλάβει τη συλλογή και ανάλυση των δειγμάτων μαζί με τον Niklas Kappelt. Ο σταθμός Forum παίρνει το βραβείο ως ο πιο μολυσμένος σταθμός σε ολόκληρο το δίκτυο του μετρό. Έχει πολύ υψηλότερη συγκέντρωση σωματιδίων σε σύγκριση π.χ. με τους σταθμούς Nørreport, Kongens Nytorv, Christianshavn και Amagerbro.
Στοιχεία σχετικά με τις μετρήσεις:
– Στο επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Environment International, οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι “το σύστημα είναι εκπληκτικά μολυσμένο παρά την πρόσφατη κατασκευή του” το 2019.
– Μέσα στα τρένα του Cityringen M3, οι ερευνητές μέτρησαν ότι υπάρχει κατά μέσο όρο 20 φορές μεγαλύτερη συγκέντρωση σωματιδίων στον αέρα από ό,τι κοντά στη λεωφόρο H. C. Andersens, η οποία λέγεται ότι είναι ένα από τα πιο μολυσμένα μέρη της Κοπενχάγης.
– Οι σταθμοί Nørrebros Runddel και Forum είναι οι πιο μολυσμένοι σε ολόκληρο το δίκτυο του μετρό.
– Τα σωματίδια αποτελούνται κυρίως από 88% σίδηρο, ο οποίος προέρχεται από τις ράγες, τους τροχούς και τα φρένα των τρένων.
– Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν επί 16 ημέρες τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2021 και πραγματοποιήθηκαν στους συρμούς κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους και στους σταθμούς.
– Χρησιμοποιήθηκε ένα όργανο μέτρησης που ονομάζεται TSI DustTrak DRX Aerosol Monitor 8533, καθώς και μικροί οπτικοί αισθητήρες σωματιδίων και βαρυμετρικοί δειγματολήπτες.
– Η σύνθεση των βαρυμετρικών δειγμάτων αναλύθηκε με ανάλυση εκπομπής ακτίνων Χ που προκαλείται από σωματίδια (PIXE).
– Μέσο επίπεδο 109 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο μετρήθηκε σε υπόγειους σταθμούς των γραμμών Μ1 και Μ2, το οποίο είναι 10 φορές υψηλότερο από το επίπεδο του δρόμου που καταγράφηκε στο κέντρο της Κοπεγχάγης κατά τη στιγμή της μέτρησης (11 μg m-3 ).
– Για τη γραμμή Μ3, οι μέσες συγκεντρώσεις στους συρμούς ήταν 219 μικρογραμμάρια σωματιδίων ανά κυβικό μέτρο, που είναι 20 φορές υψηλότερες από το επίπεδο του δρόμου στο κέντρο της Κοπεγχάγης και υψηλότερες από τις αποβάθρες (168 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο), κάτι που δεν είναι τυπικό σε σύγκριση με άλλα συστήματα μετρό.
– Στον εξωτερικό αέρα, η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο η συγκέντρωση των υπερλεπτών σωματιδίων κατά τη διάρκεια ενός έτους να παραμείνει κάτω από ένα μέσο όρο 25 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο.
– Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά η μέση έκθεση σε ένα έτος να είναι το πολύ 5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, επειδή εκτιμάται ότι περισσότερο από αυτό μπορεί ενδεχομένως να είναι επιβλαβές για την υγεία.
Ο αερισμός μπορεί να μειώσει τη ρύπανση
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα προβλήματα με την υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση στα συστήματα του μετρό δεν είναι νέο φαινόμενο. Ενδεικτικά, παρόμοια προβλήματα έχουν εντοπιστεί στο Λονδίνο, το Παρίσι, τη Στοκχόλμη, τη Βαρκελώνη, τη Σεούλ και το Τορόντο και η λύση εδώ ήταν κυρίως ο καλύτερος αερισμός του αέρα. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι έτσι θα μπορέσει να μειωθεί σημαντικά και η συγκέντρωση των σωματιδίων στο μετρό της Κοπεγχάγης. “Στη Βαρκελώνη, απλώς ενεργοποίησαν τα φρεάτια εξαερισμού που είχαν ήδη εγκατασταθεί, αλλά προορίζονταν για τον έλεγχο της θερμότητας, και αυτό μείωσε τη συγκέντρωση των σωματιδίων. Το μετρό της Κοπεγχάγης διαθέτει επίσης έναν παρόμοιο τύπο φρεατίων εξαερισμού που προορίζονται για πυρκαγιές, αλλά δεν χρησιμοποιούνται σήμερα. Θα μπορούσατε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να τους ενεργοποιήσετε”, λέει ο καθηγητής Matthew S. Johnson και προσθέτει: “Διαφορετικά, καταλήγετε να πρέπει να αλλάξετε τους τροχούς, τις ράγες και τα φρένα με άλλα υλικά. Μια πολύ δαπανηρή υπόθεση, αλλά ακόμη και έτσι, κάτι που επέλεξαν να κάνουν στο μετρό του Τορόντο και του Μόντρεαλ”, λέει ο Matthew S. Johnson. Ένας άλλος πιθανός ένοχος για τη ρύπανση στο εσωτερικό των τρένων είναι οι γυάλινες πόρτες που χωρίζουν την πλατφόρμα από το τρένο. Βοηθούν στη μόνωση των σωματιδίων στις σήραγγες και μειώνουν τον εξαερισμό εκεί. Ένα πρόβλημα που έχει παρατηρηθεί και στη Νότια Κορέα. “Μελέτες από το σύστημα μετρό της Σεούλ έχουν δείξει ότι οι πόρτες μεταξύ της πλατφόρμας και της γραμμής του τρένου βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα στους σταθμούς, αλλά την επιδεινώνουν στο εσωτερικό των τρένων. Υπάρχει βέβαια μια ανησυχία για την ασφάλεια, αλλά αξίζει να το σκεφτούμε” λέει ο Hugo S. Russell.