Σομαλία: Η κήρυξη του λιμού μπορεί να καθυστερήσει για να αποφευχθεί η εικόνα μιας αποτυχημένης κυβέρνησης Η Σομαλία βρίσκεται στα πρόθυρα του χειρότερου λιμού της εδώ και μισό αιώνα, καθώς η ξηρασία εντείνεται και οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων εκτοξεύονται, με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι να κινδυνεύουν να πεθάνουν από την πείνα. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν προειδοποιήσει ότι τμήματα της χώρας θα πληγούν από λιμό τις επόμενες εβδομάδες – και η πρόβλεψη είναι ότι θα είναι πιο σοβαρός από ό, τι το 2011, όταν ο λιμός σκότωσε πάνω από ένα τέταρτο του εκατομμυρίου ανθρώπων εκεί, περίπου τα μισά από τα οποία ήταν παιδιά. Περισσότερα από 2,2 δισεκατομμύρια δολάρια απαιτούνται για την παροχή τροφίμων, νερού, στέγης, υγειονομικής περίθαλψης και αποχέτευσης και άλλης υποστήριξης στις κοινότητες που πλήττονται από την ξηρασία, αλλά η Σομαλία έχει λάβει μόνο τα μισά από αυτά από ξένους δωρητές.
“Η διεθνής κοινότητα δεν πρέπει να περιμένει την κήρυξη λιμού για να δράσει”, δήλωσε στο Thomson Reuters Foundation η εκτελεστική διευθύντρια του Ταμείου του ΟΗΕ για τον Πληθυσμό (UNFPA) Natalia Kanem, αφού επισκέφθηκε τη Σομαλία αυτόν τον μήνα. “Πρέπει να μπούμε εκεί με μια σωτήρια απάντηση τώρα”. Εργαζόμενοι σε οργανώσεις αρωγής δήλωσαν ότι το όριο του λιμού έχει ήδη ξεπεραστεί σε ορισμένες περιοχές, ζητώντας την άμεση επίσημη κήρυξη, η οποία θα τραβήξει την παγκόσμια προσοχή στην καταστροφή, θα κινητοποιήσει την αναγκαία ξένη βοήθεια και θα σώσει ζωές. “Έχουμε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για λιμό εδώ και μήνες, αλλά η βοήθεια ήταν αργή. Τώρα αντιμετωπίζουμε μια καταστροφική κατάσταση, άνθρωποι πεθαίνουν”, δήλωσε ο Adil Al-Mahi, επικεφαλής της φιλανθρωπικής οργάνωσης Oxfam στη Σομαλία. “Μια κήρυξη λιμού θα φέρει σίγουρα περισσότερη υποστήριξη”. Αλλά η κήρυξη λιμού είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την πολιτική.
Ακολουθούν ορισμένα στοιχεία:
Τι είναι ο λιμός;
Ο λιμός κηρύσσεται σε μια περιοχή όταν η σοβαρή πείνα είναι ήδη ευρέως διαδεδομένη και όταν οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να πεθαίνουν από την πείνα επειδή δεν έχουν αρκετά θρεπτικά τρόφιμα. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, η πληγείσα περιοχή πρέπει να πληροί τρεις προϋποθέσεις:
– Τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού αντιμετωπίζει ακραία έλλειψη τροφίμων
– Τουλάχιστον το 30% των παιδιών υποφέρουν από οξύ υποσιτισμό
– Τουλάχιστον δύο άτομα σε κάθε 10.000 κατοίκους πεθαίνουν κάθε μέρα από πείνα ή από συνδυασμό σοβαρής πείνας και ασθένειας
Γιατί η Σομαλία αντιμετωπίζει νέο λιμό;
Η κλιματική αλλαγή είναι ο κύριος λόγος, λένε οι εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις. Η Σομαλία – και τμήματα της γειτονικής Αιθιοπίας και της Κένυας – αντιμετωπίζουν την πέμπτη κατά σειρά αποτυχημένη περίοδο βροχών. Αυτό έχει ωθήσει τους ευάλωτους πληθυσμούς – που έχουν ήδη πληγεί από τις πολυετείς εξεγέρσεις των ισλαμιστών ανταρτών Αλ Σαμπάαμπ και την απώλεια εισοδήματος λόγω της πανδημίας COVID-19 – στο χείλος του γκρεμού. Η πείνα επιδεινώθηκε λόγω της εκτίναξης του κόστους των σιτηρών, των καυσίμων και των λιπασμάτων μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Σομαλία εξαρτάται από τη Ρωσία και την Ουκρανία για το 90% του σιταριού της και οι τιμές ορισμένων βασικών προϊόντων έχουν αυξηθεί έως και 160%.
Πώς επηρεάζει η ξηρασία τους Σομαλούς;
Περίπου 6,7 εκατομμύρια άνθρωποι – σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας – αντιμετωπίζουν σοβαρή πείνα, καθώς η έλλειψη βροχής για περισσότερα από δύο χρόνια έχει αποδεκατίσει τις καλλιέργειές τους και έχει σκοτώσει τα ζώα. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν ξεριζωθεί από τα σπίτια τους και έχουν αναγκαστεί να περπατούν για μέρες σε αναζήτηση τροφίμων, νερού και ιατρικής περίθαλψης. Εκατοντάδες υποσιτισμένα και προσβεβλημένα από ασθένειες παιδιά έχουν ήδη πεθάνει και περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι κινδυνεύουν με λιμοκτονία.
Εάν οι άνθρωποι πεθαίνουν, τότε γιατί δεν έχει κηρυχθεί λιμός;
Η απόφαση για την κήρυξη λιμού λαμβάνεται γενικά από κοινού από την κυβέρνηση και τα Ηνωμένα Έθνη. Η κήρυξη λιμού μπορεί να είναι πολιτικά αμφιλεγόμενη, καθώς οι κυβερνήσεις μπορεί να τη θεωρήσουν ως δυσφήμιση της διακυβέρνησής τους και μια ευκαιρία για τους αντιπάλους να επισημάνουν την αποτυχία της διακυβέρνησης και την αδυναμία παροχής βασικής προστασίας. Εργαζόμενοι στον τομέα της βοήθειας στη Σομαλία δήλωσαν ότι μέρος της νεοεκλεγμένης κυβέρνησης του προέδρου Χασάν Σέιχ Μοχαμούντ δίσταζε να κηρύξει λιμό, καθώς θα έπληττε την υποστήριξη του κοινού και θα έπαιζε στα χέρια των ανταρτών της Αλ Σαμπάαμπ. Η κυβέρνηση φοβάται επίσης ότι η κήρυξη λιμού θα μπορούσε να αποθαρρύνει τους επενδυτές και να εκτρέψει την ξένη βοήθεια που προορίζεται για μακροπρόθεσμα αναπτυξιακά έργα στην αντιμετώπιση του λιμού. Τον Σεπτέμβριο, ο Μοχαμούντ παραδέχτηκε ότι η προοπτική λιμού σε τμήματα της Σομαλίας ήταν σοβαρή. “Η κήρυξη λιμού από μόνη της είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση που δεν επηρεάζει μόνο τα θύματα του λιμού, αλλά σταματά την ανάπτυξη και αλλάζει τις προοπτικές”, δήλωσε ο Μοχαμούντ σε εκδήλωση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα την Ουάσινγκτον.
Θα επιβάλει δράση η κήρυξη του λιμού;
Η κήρυξη λιμού δεν συνεπάγεται δεσμευτικές υποχρεώσεις για τα Ηνωμένα Έθνη, την κυβέρνηση ή άλλα κράτη μέλη του ΟΗΕ, αλλά χρησιμεύει για να εστιάσει την παγκόσμια προσοχή στην κατάσταση και να κινητοποιήσει πόρους για την παροχή επείγουσας βοήθειας. Όταν μια άλλη ξηρασία έπληξε τη Σομαλία το 2017, η ταχεία δράση συνέβαλε στην αποτροπή λιμού.
Ποιες είναι οι προβλέψεις για τη Σομαλία για τους επόμενους μήνες;
Οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες, υποδεικνύοντας ότι θα υπάρξουν φτωχές βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια της τρέχουσας περιόδου βροχών και αυτό είναι πιθανό να επεκταθεί και στην επόμενη περίοδο βροχών τον Μάρτιο-Μάιο, σύμφωνα με το Δίκτυο Συστημάτων Έγκαιρης Προειδοποίησης για τον Λιμό (FEWS NET). “Ανεξάρτητα από τις επιδόσεις των βροχοπτώσεων του επόμενου έτους, η ανάκαμψη από μια ξηρασία αυτού του μεγέθους θα διαρκέσει χρόνια, ενώ οι εξαιρετικά υψηλές ανθρωπιστικές ανάγκες θα παραμείνουν και θα αυξηθούν ακόμη και το 2023”, αναφέρει ανακοίνωση του FEWS NET. “Πολλοί άνθρωποι έχουν χάσει εντελώς τα μέσα διαβίωσης και τις ικανότητες αντιμετώπισης και βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη βοήθεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών”, προστίθεται.