Η Καθ. Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ και μέλος ΔΣ ΕΟΔΥ, κ.Βάνα Παπαευαγγέλου, σχολιάζει την παράλληλη έξαρση κρουσμάτων κοκκύτη και ιλαράς: Μετά από την ύφεση της πανδημίας COVID-19 και τη σταδιακή άρση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης παρατηρήθηκε τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας σημαντική αύξηση της επίπτωσης διαφόρων κοινών αναπνευστικών λοιμώξεων, ιογενών κυρίως αλλά και βακτηριακών όπως είναι:
- η RSV,
- η γρίπη,
- ο αδενοϊός,
- και οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις.
- Επίσης σημειώθηκε επιδημική έξαρση της οξείας ηπατίτιδας αγνώστου αιτιολογίας σε μικρά παιδιά
- καθώς και της διεισδυτικής λοίμωξης από στρεπτόκοκκο ομάδας Α (iGAS) κυρίως στα παιδιά αλλά και σε ενήλικες.
Εδώ και αρκετούς μήνες έχει σημειωθεί επιδημική έξαρση της ιλαράς σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες ενώ από την αρχή του 2024 εμφανίστηκαν κρούσματα και τη χώρα μας. Μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί 20 επιβεβαιωμένα κρούσματα ιλαράς. Η επιδημική αυτή έξαρση στην Ευρώπη οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση του αριθμού των παιδιών που είναι ατελώς εμβολιασμένα ή πλήρως ανεμβολίαστα. Είναι γνωστό ότι η πρόσφατη πανδημία είχε σαν αποτέλεσμα κάποια παιδιά να «χάσουν» δόσεις εμβολίων.
Αξιοσημείωτο είναι ότι στη χώρα μας μέχρι στιγμής δεν έχουν σημειωθεί κρούσματα σε ανεμβολίαστα παιδιά καθώς τα κρούσματα στη συντριπτική τους πλειοψηφία αφορούν σε άτομα Ελληνικής καταγωγής ηλικίας 45-64 ετών που είναι είτε ανεμβολίαστοι ή μερικώς εμβολιασμένοι (με μια μόνο δόση). Πρόσφατη οροεπιδημιολογική μελέτη (2020-2021) στη χώρα μας έδειξε ότι η ανοσία έναντι της ιλαράς είναι ικανοποιητική αφού 89.8% είχαν αντισώματα έναντι ιλαράς.
Όμως ήταν χαμηλότερη στα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες <40 ετών και σε περιφερειακές ενότητες που είχαν αυξημένη επίπτωση κρουσμάτων στη πρόσφατη επιδημία του 2017-2018 και συγκεκριμένα στη Δυτική Ελλάδα και στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι κρούσματα ιλαράς εκδηλώθηκαν και σε επαγγελματίες υγείας που εκτέθηκαν σε ασθενείς.
Έτσι ο ΕΟΔΥ, στο πλαίσιο αντιμετώπισης της έξαρσης κρουσμάτων ιλαράς, συστήνει την άμεση ενημέρωση του πληθυσμού ώστε να συμπληρωθεί ο εμβολιασμός με δεύτερη δόση εμβολίου σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού (ΕΠΕ). Τονίζεται ότι αν κάποιος ενήλικας που γεννήθηκε μετά το 1970 δεν γνωρίζει αν έχει ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του με δύο δόσεις έναντι ιλαράς με το εμβόλιο MMR, τότε θα πρέπει να θεωρηθεί ανεμβολίαστος και να εμβολιαστεί άμεσα, ιδιαίτερα αν πρόκειται για επαγγελματία υγείας.
Επίσης άμεσα θα πρέπει να ελέγξουν την εμβολιαστική τους κάλυψη όσοι πρόκειται να ταξιδέψουν εκτός Ελλάδος λόγω της παγκόσμιας έξαρσης ιλαράς. Τέλος, ο ΕΟΔΥ με τις Κινητές Ομάδες Υγείας (ΚΟΜΥ) και σε συνεργασία με άλλους φορείς διενεργεί δράσεις ενημέρωσης και μαζικού εμβολιασμού σε περιοχές με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη.
Ταυτόχρονα, τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται σημαντική αύξηση κρουσμάτων κοκκύτη. Ενώ κατά τη διάρκεια του 2023 είχαν δηλωθεί μόλις 9 κρούσματα, από την αρχή του έτους μέχρι 14.3 έχουν δηλωθεί συνολικά 46 κρούσματα, με τα περισσότερα να αφορούν σε παιδιά και εφήβους. Μάλιστα 10 κρούσματα (21.7%) αφορούν σε μικρά βρέφη δηλαδή την ομάδα πληθυσμού με τη μεγαλύτερη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Μάλιστα, ένα βρέφος κατέληξε λόγω κοκκύτη.
Για την αντιμετώπιση της έξαρσης του κοκκύτη ο ΕΟΔΥ συστήνει τον έγκαιρο εμβολιασμό όλων των βρεφών από την ηλικία των 2 μηνών σύμφωνα με το ΕΠΕ. Ιδιαίτερη σημασία για την αποτελεσματική προστασία των μικρών ευάλωτων βρεφών έχει ο εμβολιασμός όλων των εγκύων μεταξύ 27ης και 36ης εβδομάδα κύησης.
Δυστυχώς στη χώρα μας η εμβολιαστική κάλυψη των εγκύων είναι ιδιαίτερα χαμηλή και συνεπώς προτείνεται στη περίπτωση που η λεχωίδα δεν έχει εμβολιαστεί κατά τη κύηση να εμβολιάζεται αμέσως μετά τον τοκετό και πριν λάβει εξιτήριο από το μαιευτήριο. Παράλληλα προτείνεται ο εμβολιασμός όλων των μελών του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος του νεογνού. Έτσι δημιουργείται ένα ασφαλές περιβάλλον για το μικρό βρέφος μέχρι να προστατευτεί από τον εμβολιασμό του.
Σημειώνεται ότι ούτε προηγούμενη λοίμωξη ούτε ο εμβολιασμός έναντι κοκκύτη δεν προσφέρει ισόβια ανοσία. Συνεπώς, όλοι όσοι τυχόν εκτεθούν σε πιθανό ή επιβεβαιωμένο κρούσμα κοκκύτη θα πρέπει να λάβουν αντιμικροβιακή αγωγή με στόχο τη προστασία τους αλλά και τη διακοπή της διασποράς σε άλλα ευάλωτα άτομα του περιβάλλοντος. Ο ΕΟΔΥ εκδίδει κάθε εβδομάδα επικαιροποίηση των επιδημιολογικών δεδομένων αλλά και των οδηγιών αντιμετώπισης των επιδημικών εξάρσεων.