Κόσμος Παχυσαρκία: Ο κόσμος μαθαίνει ολοένα και περισσότερα στοιχεία για τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Τα ποσοστά παχυσαρκίας στη χώρα μας είναι υψηλά, αν και άλλες Δυτικές χώρες όπως οι ΗΠΑ έχουν σοβαρότερο πρόβλημα. Παγκοσμίως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπολογίζει ότι περίπου 650 εκατομμύρια ενήλικες έχουν παχυσαρκία.
Ο κόσμος μαθαίνει ολοένα και περισσότερα στοιχεία για τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Όμως, παρά τις καμπάνιες δημόσιας υγείας, υπάρχουν μύθοι που συνεχίζουν να αναπαράγονται. Πολλοί από αυτούς διαιωνίζουν ένα πραγματικά αχρείαστο στίγμα που εμποδίζει την αντιμετώπιση του ίδιου του φαινομένου.
Για παράδειγμα, τα αποτελέσματα μιας μετα-ανάλυσης του 2020 στο ζήτημα υποδεικνύει ότι υφίσταται μια «ισχυρότερη συσχέτιση ανάμεσα στο στίγμα για το βάρος και στην κακή ψυχική υγεία με αυξημένο δείκτη μάζας σώματος». Είναι εξαιρετικά σημαντικό να εντοπίσουμε και να καταρρίψουμε με επιστημονικά δεδομένα τους μύθους αυτούς.
5 συχνοί μύθοι για την παχυσαρκία που καταρρίπτονται
- Αν τρώμε λιγότερο και κινούμαστε περισσότερο, αντιμετωπίζουμε την παχυσαρκία
Σε πολλές περιπτώσεις, η κατανάλωση περισσότερων θερμίδων απ’ όσες χρειάζεται το σώμα για πολύ καιρό αποτελεί την άμεση αιτία παχυσαρκίας. Πράγματι, η πλειοψηφία των μέτρων που λαμβάνονται στοχεύουν στην πρόσληψη λιγότερων θερμίδων και στην αύξηση της κίνησης.
Υπάρχουν όμως και πολλοί άλλοι παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην παχυσαρκία, όπως ο ανεπαρκής ύπνος, το ψυχολογικό στρες, ο χρόνιος πόνος, η ορμονική ανισορροπία και η χρήση φαρμάκων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η υπερφαγία, για παράδειγμα, μπορεί να είναι σύμπτωμα περισσότερο παρά αιτία.
Επιπλέον, κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες συνεργάζονται για να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας. Για παράδειγμα, το στρες λειτουργεί ακριβώς έτσι, το οποίο μάλιστα δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο.
Είναι πολυάριθμες πλέον οι έρευνες που αποκαλύπτουν ότι το στρες, ο ύπνος και οι χρόνιοι πόνοι είναι τρεις αλληλοσυνδεόμενοι παράγοντες που μπορούν να διαιωνίσουν την παχυσαρκία και να την επιτείνουν. Η περίπτωση του κάθε ανθρώπου είναι μοναδική και η απλή οδηγία του να κινείται περισσότερο και να τρώει λιγότερο είναι πιθανό να μην αποτελεί επαρκή παρέμβαση.
- Η παχυσαρκία προκαλεί σε όλους διαβήτη
Η παχυσαρκία δεν προκαλεί άμεσα διαβήτη. Αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για τον διαβήτη τύπου 2, αλλά όσοι είναι παχύσαρκοι δεν σημαίνει αυτόματα ότι έχουν αναπτύξει και διαβήτη, ούτε ισχύει και το ακριβώς αντίστροφο. Η παχυσαρκία είναι επίσης παράγοντας κινδύνου για διαβήτη κύησης, αλλά δεν είναι παράγοντας κινδύνου για τον διαβήτη τύπου 1.
- Οι άνθρωποι με παχυσαρκία είναι οκνηροί
Ο μη δραστήριος τρόπος ζωής είναι παράγοντας παχυσαρκίας και η δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους, αλλά δεν είναι ο μόνος και κάποιες φορές ο κύριος λόγος. Μελέτη του 2011 μέτρησε τα επίπεδα δραστηριότητας 2.832 ενηλίκων, 20-79 ετών για 4 μέρες. Ο αριθμός των βημάτων μειώθηκε ενώ το βάρος τους αυξήθηκε, αλλά οι διαφορές δεν είναι τόσο σημαντικές όσο οι ειδικοί προέβλεπαν, ειδικά στις γυναίκες. Η λίστα παρακάτω δείχνει το βάρος των γυναικών και πόσα βήματα έκαναν ανά ημέρα:
- Άτομα με υγιές βάρος: 8.819 βήματα
- Υπέρβαροι: 8.506 βήματα
- Άτομα με παχυσαρκία: 7.546 βήματα
Φαίνεται λοιπόν ότι οι διαφορές είναι μικρές. Αν θεωρήσουμε ότι κάποιος με παχυσαρκία ή παραπανίσιο βάρος ξοδεύει περισσότερη ενέργεια με κάθε βήμα, η διαφορά στην ενεργειακή δαπάνη ανάμεσα στα άτομα είναι πολύ μικρή, σχεδόν αδιάφορη. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η σωματική δραστηριότητα δεν είναι απαραίτητη για την καλή υγεία, απλώς δείχνει ότι η ιστορία είναι πιο περίπλοκη.
Ένας άλλος παράγοντας που χρειάζεται να έχουμε υπόψη μας είναι πως δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τη δυνατότητα να κινηθούν. Για παράδειγμα, τα άτομα με ειδικές ανάγκες ή άνθρωποι με κινητικές δυσκολίες. Επίσης, κάποιες ψυχικές διαταραχές επηρεάζουν κατά πολύ το κίνητρο – ειδικά η κατάθλιψη. Τέλος, κάποιοι άνθρωποι με παχυσαρκία έχουν τόσο αρνητική εικόνα σώματος, που αποφεύγουν να βγαίνουν ακόμα και από το σπίτι.
- Αν οι κοντινοί συγγενείς έχουν παχυσαρκία, θα εμφανίσουμε και εμείς
Η σχέση ανάμεσα στην παχυσαρκία και στην κληρονομικότητα είναι περίπλοκη, αλλά όποιος έχει συγγενείς με παχυσαρκία δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι θα αναπτύξει και ο ίδιος. Όμως, οι πιθανότητες είναι σίγουρα περισσότερες. Η κατανόηση του ρόλου των γονιδίων και του περιβάλλοντος είναι δύσκολο να γίνει ξεχωριστά το ένα από το άλλο• οι άνθρωποι που μοιράζονται παρόμοια γονίδια συχνά μένουν και μαζί, άρα έχουν και παρόμοιες διατροφικές συνήθειες και τρόπο ζωής.
Το 1990, μια ομάδα ερευνητών δημοσίευσε μια μελέτη που βοήθησε στον διαχωρισμό των γονιδίων από το περιβάλλον. Μια άλλη έρευνα με δίδυμα παιδιά έδειξε ότι το βάρος τον υιοθετημένων παιδιών συσχετιζόταν με εκείνο των βιολογικών, αλλά όχι με εκείνο των γονέων που τα είχαν υιοθετήσει.
Αν και πιο πρόσφατες μελέτες έχουν αποδώσει σημαντικότερο ρόλο στο περιβάλλον, τα γονίδια παίζουν κι αυτά έναν σημαντικό ρόλο στην παχυσαρκία. Ένα γονίδιο που έχει συνδεθεί με την παχυσαρκία είναι αυτό που ονομάζεται FTO. Αυτό, σύμφωνα με μελέτη του 2011, συνδέεται με το 20-30% των πιθανοτήτων παχυσαρκίας.
- Η παχυσαρκία δεν επηρεάζει την υγεία
Είναι απλώς ένας μύθος. Υπάρχουν διάφορες παθήσεις που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Για παράδειγμα, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη, υπέρτασης, καρδιαγγειακών παθήσεων, οστεοαρθρίτιδας, υπνικής άπνοιας και κάποιων ψυχικών διαταραχών. Ως εκ τούτου, ακόμα και η μικρή απώλεια βάρους μπορεί να παρέχει οφέλη στην υγεία. Συγκεκριμένα, οι ειδικοί αναφέρουν ότι η απώλεια 5-10% του συνολικού βάρους είναι πιθανό να παράγει οφέλη στην υγεία, όπως βελτιώσεις στην αρτηριακή πίεση, στην χοληστερόλη και στα επίπεδα του σακχάρου.