Πρόσθετες έρευνες θα μπορούσαν, επίσης, να στοχεύουν στον εντοπισμό τομέων όπου η χαμηλότερη τήρηση των κατευθυντήριων οδηγιών από τους ειδικούς μπορεί να σχετίζεται με καλύτερα αποτελέσματα για την υγεία - για να δούμε πόσο συχνά οι γιατροί έχουν δίκιο, όπως λέγεται
Έρευνα: Η τήρηση των καθιερωμένων κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα φαίνεται να είναι μια προφανής πορεία δράσης, ειδικά για τους επαγγελματίες που συνταγογραφούν. Ωστόσο, οι γιατροί και τα μέλη της οικογένειάς τους είναι λιγότερο πιθανό να συμμορφωθούν με τις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές από ό,τι άλλοι άνθρωποι, σύμφωνα με μια μεγάλης κλίμακας μελέτη που συνυπογράφει οικονομολόγος του ΜΙΤ. Ανάλογα με την οπτική σας γωνία, το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να σας εκπλήσσει ή να σας προκαλεί ένα γνέψιμο γνώσης. Όπως και να έχει, το αποτέλεσμα είναι αντίθετο με προηγούμενες επιστημονικές υποθέσεις. Πολλοί ειδικοί έχουν υποθέσει ότι η γνώση και η ευκολότερη επικοινωνία με τους ιατρούς οδηγεί τους ασθενείς να ακολουθούν τις οδηγίες πιο πιστά. Η νέα μελέτη βασίζεται σε δεδομένα από τη Σουηδία που αφορούν πληθυσμιακά δεδομένα άνω της δεκαετίας και περιλαμβάνει ενδεικτικά στοιχεία σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι γιατροί και οι οικογένειές τους μπορεί να αγνοούν τις ιατρικές συμβουλές. Συνολικά, η έρευνα δείχνει ότι ο υπόλοιπος πληθυσμός τηρεί τις γενικές οδηγίες για τη φαρμακευτική αγωγή κατά 54,4% των περιπτώσεων, ενώ οι γιατροί και οι οικογένειές τους υστερούν κατά 3,8 ποσοστιαίες μονάδες.
“Υπάρχει μεγάλη ανησυχία ότι οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τις οδηγίες, ότι είναι πολύ περίπλοκες για να τις ακολουθήσουν, ότι οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονται τους γιατρούς τους”, λέει η Amy Finkelstein, καθηγήτρια στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΜΙΤ. “Αν αυτό ισχύει, θα πρέπει να δούμε τη μεγαλύτερη συμμόρφωση όταν εξετάζουμε ασθενείς που είναι γιατροί ή στενοί συγγενείς τους. Μας έκανε εντύπωση που διαπιστώσαμε ότι ισχύει το αντίθετο, ότι δηλαδή οι γιατροί και οι στενοί συγγενείς τους είναι λιγότερο πιθανό να τηρούν τις δικές τους οδηγίες για τη φαρμακευτική αγωγή”. Το έγγραφο με τίτλο ” Μια γεύση από το δικό τους φάρμακο: Η τήρηση των κατευθυντήριων γραμμών και η πρόσβαση στην ειδίκευση”, δημοσιεύεται αυτόν τον μήνα στην American Economic Review: Insights. Οι συγγραφείς είναι ο Finkelstein, καθηγητής οικονομικών John και Jennie S. MacDonald στο MIT, η Petra Persson, επίκουρη καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, η Maria Polyakova Ph.D. ’14, επίκουρη καθηγήτρια πολιτικής υγείας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και ο Jesse M. Shapiro, καθηγητής οικονομικών και διοίκησης επιχειρήσεων George Gund στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Εκατομμύρια σημεία δεδομένων
Για τη διεξαγωγή της μελέτης, οι μελετητές εξέτασαν σουηδικά διοικητικά δεδομένα από το 2005 έως το 2016, όπως εφαρμόστηκαν σε 63 κατευθυντήριες γραμμές για τα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Τα δεδομένα επέτρεψαν στους ερευνητές να προσδιορίσουν ποιος είναι γιατρός- η μελέτη όρισε σε μεγάλο βαθμό ως στενούς συγγενείς τους συντρόφους, τους γονείς και τα παιδιά. Συνολικά, στην έρευνα συμμετείχαν 5.887.471 άτομα στα οποία εφαρμόστηκε τουλάχιστον μία από τις κατευθυντήριες γραμμές για τα φάρμακα. Από αυτά τα άτομα, 149.399 ήταν γιατροί ή στενά μέλη της οικογένειάς τους. Χρησιμοποιώντας πληροφορίες σχετικά με τις αγορές συνταγογραφούμενων φαρμάκων, τις επισκέψεις σε νοσοκομεία και τις διαγνώσεις, οι ερευνητές μπορούσαν να δουν αν οι άνθρωποι τηρούσαν τις κατευθυντήριες γραμμές για τη φαρμακευτική αγωγή, εξετάζοντας κατά πόσο οι αποφάσεις για συνταγογραφούμενα φάρμακα ταίριαζαν με τις ιατρικές περιστάσεις αυτών των ασθενών. Στη μελέτη, έξι κατευθυντήριες γραμμές αφορούσαν τα αντιβιοτικά, 20 αφορούσαν τη χρήση φαρμάκων από ηλικιωμένους, 20 επικεντρώθηκαν σε φάρμακα που συνδέονται με συγκεκριμένες διαγνώσεις και 17 αφορούσαν τη χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές συνιστούσαν τη χρήση ενός συγκεκριμένου συνταγογραφούμενου φαρμάκου, όπως η προτίμηση αντιβιοτικών στενού φάσματος για μια λοίμωξη – άλλες κατευθυντήριες γραμμές αφορούσαν τη μη λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως η σύσταση να αποφεύγουν οι έγκυες γυναίκες τα αντικαταθλιπτικά. Από τις 63 κατευθυντήριες γραμμές που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη, οι γιατροί και οι οικογένειές τους ακολούθησαν τα πρότυπα λιγότερο συχνά σε 41 περιπτώσεις, με τη διαφορά να είναι στατιστικά σημαντική 20 φορές. Οι γιατροί και οι οικογένειές τους ακολούθησαν τις κατευθυντήριες γραμμές συχνότερα σε 22 περιπτώσεις, με τη διαφορά να είναι στατιστικά σημαντική μόνο τρεις φορές. “Αυτό που βρήκαμε, το οποίο είναι αρκετά εκπληκτικό, είναι ότι οι γιατροί, κατά μέσο όρο, ακολουθούν λιγότερο τις κατευθυντήριες γραμμές”, λέει η Polyakova, η οποία έλαβε το διδακτορικό της από το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΜΙΤ. “Έτσι, σε αυτή την εργασία προσπαθούμε επίσης να καταλάβουμε τι κάνουν διαφορετικά οι ειδικοί”.
Αποκλείοντας άλλες απαντήσεις
Εφόσον οι γιατροί και οι στενοί συγγενείς τους τηρούν τις ιατρικές κατευθυντήριες γραμμές λιγότερο συχνά από ό,τι ο υπόλοιπος πληθυσμός, τι ακριβώς εξηγεί αυτό το φαινόμενο; Κατά την αναζήτηση μιας απάντησης, η ερευνητική ομάδα εξέτασε και απέρριψε διάφορες υποθέσεις. Πρώτον, η χαμηλότερη συμμόρφωση όσων έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην εμπειρογνωμοσύνη δεν σχετίζεται με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Στην κοινωνία, συνολικά, υπάρχει σχέση μεταξύ του εισοδήματος και των επιπέδων συμμόρφωσης, αλλά οι γιατροί και οι οικογένειές τους αποτελούν εξαίρεση σε αυτό το μοτίβο. Όπως γράφουν οι μελετητές στο έγγραφο, η ειδική “πρόσβαση σε γιατρούς συνδέεται με χαμηλότερη συμμόρφωση παρά, και όχι εξαιτίας, της υψηλής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης” των οικογενειών αυτών. Επιπλέον, οι ερευνητές δεν διαπίστωσαν καμία σχέση μεταξύ της υφιστάμενης κατάστασης υγείας και της προσκόλλησης. Μελέτησαν επίσης κατά πόσον η μεγαλύτερη άνεση με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα -λόγω του ότι είναι γιατροί ή συγγενείς- καθιστά τους ανθρώπους πιο πιθανό να λαμβάνουν συνταγογραφούμενα φάρμακα από ό,τι συνιστούν οι κατευθυντήριες γραμμές. Αυτό δεν φαίνεται να ισχύει. Τα χαμηλότερα ποσοστά συμμόρφωσης για τους γιατρούς και τους συγγενείς τους ήταν παρόμοια σε μέγεθος είτε οι κατευθυντήριες γραμμές αφορούσαν τη λήψη φαρμάκων είτε, εναλλακτικά, τη μη λήψη φαρμάκων. “Υπάρχει ένας αριθμός εναλλακτικών εξηγήσεων πρώτης τάξης που θα μπορούσαμε να αποκλείσουμε”, λέει η Polyakova.
Η επίλυση ενός ιατρικού μυστηρίου
Αντ’ αυτού, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η απάντηση είναι ότι οι γιατροί διαθέτουν “ανώτερες πληροφορίες σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές” για τα συνταγογραφούμενα φάρμακα – και στη συνέχεια χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες για τον εαυτό τους. Στη μελέτη, η διαφορά στην τήρηση των κατευθυντήριων οδηγιών μεταξύ ειδικών και μη ειδικών είναι μεγαλύτερη στην περίπτωση των αντιβιοτικών: Οι γιατροί και οι οικογένειές τους συμμορφώνονται κατά 5,2 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερο από όλους τους άλλους. Οι περισσότερες κατευθυντήριες οδηγίες στον τομέα αυτό συνιστούν να ξεκινούν οι ασθενείς με αντιβιοτικά “στενού φάσματος”, τα οποία είναι πιο στοχευμένα, παρά με αντιβιοτικά “ευρύτερου φάσματος”. Τα τελευταία μπορεί να είναι πιο πιθανό να εξαλείψουν μια λοίμωξη, αλλά η μεγαλύτερη χρήση τους αυξάνει επίσης τις πιθανότητες τα βακτήρια να αναπτύξουν αντίσταση σε αυτά τα πολύτιμα φάρμακα, γεγονός που μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα για άλλους ασθενείς. Έτσι, για πράγματα όπως μια λοίμωξη της αναπνευστικής οδού, οι κατευθυντήριες γραμμές απαιτούν πρώτα ένα πιο στοχευμένο αντιβιοτικό.
Το ζήτημα, ωστόσο, είναι ότι αυτό που είναι καλό για το κοινό μακροπρόθεσμα -το να δοκιμάζονται πρώτα πιο στοχευμένα φάρμακα- μπορεί να μην λειτουργεί καλά για έναν μεμονωμένο ασθενή. Για τον λόγο αυτόν, οι γιατροί θα μπορούσαν να είναι πιο πιθανό να συνταγογραφούν αντιβιοτικά ευρύτερου φάσματος για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. “Από την άποψη της δημόσιας υγείας, αυτό που θέλετε να κάνετε είναι να τη σκοτώσετε [τη λοίμωξη] με το αντιβιοτικό στενού φάσματος”, παρατηρεί ο Finkelstein. “Αλλά προφανώς ο κάθε ασθενής θα ήθελε να εξουδετερώσει αυτή τη λοίμωξη όσο το δυνατόν γρηγορότερα”. Ως εκ τούτου, προσθέτει, “μπορείτε να φανταστείτε ότι ο λόγος για τον οποίο οι γιατροί είναι λιγότερο πιθανό να ακολουθήσουν τις κατευθυντήριες γραμμές από ό,τι άλλοι ασθενείς είναι επειδή … γνωρίζουν ότι υπάρχει αυτή η σφήνα μεταξύ του τι είναι καλό για αυτούς ως ασθενείς και του τι είναι καλό για την κοινωνία”.
Ένα άλλο ενδεικτικό στοιχείο προέρχεται από διάφορα είδη συνταγογραφούμενων φαρμάκων που συνήθως αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Για τα λεγόμενα φάρμακα της κατηγορίας C, όπου τα εμπειρικά στοιχεία σχετικά με τους κινδύνους των φαρμάκων είναι ελαφρώς ασθενέστερα, οι γιατροί και οι οικογένειές τους έχουν ποσοστό συμμόρφωσης 2,3 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τους υπόλοιπους ανθρώπους (που σημαίνει, σε αυτή την περίπτωση, ότι είναι πιο πιθανό να πάρουν αυτά τα φάρμακα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης). Για τα λεγόμενα φάρμακα της κατηγορίας D με ελαφρώς ισχυρότερα στοιχεία για τις παρενέργειες, η πτώση αυτή είναι μόνο 1,2 ποσοστιαίες μονάδες. Και εδώ, οι ειδικές γνώσεις των γιατρών μπορεί να επηρεάζουν τις ενέργειές τους.
“Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι πιθανώς αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι ειδικοί έχουν μια πιο διαφοροποιημένη κατανόηση του ποια είναι η σωστή πορεία δράσης για τους ίδιους και πώς αυτή μπορεί να είναι διαφορετική από ό,τι προτείνουν οι κατευθυντήριες γραμμές”, λέει η Polyakova. Παρόλα αυτά, τα ευρήματα υποδηλώνουν κάποιες άλυτες εντάσεις στη δράση. Θα μπορούσε, όπως προτείνει η Polyakova, οι κατευθυντήριες γραμμές για τα αντιβιοτικά να είναι πιο σαφείς σχετικά με τα δημόσια και ιδιωτικά ανταλλάγματα που εμπλέκονται, παρέχοντας μεγαλύτερη διαφάνεια για τους ασθενείς. “Ίσως είναι καλύτερο οι κατευθυντήριες οδηγίες να είναι διαφανείς και να λένε ότι συνιστούν αυτό όχι επειδή είναι πάντα η καλύτερη πορεία δράσης για εσάς, αλλά επειδή είναι η καλύτερη για την κοινωνία”, λέει. Πρόσθετες έρευνες θα μπορούσαν, επίσης, να στοχεύουν στον εντοπισμό τομέων όπου η χαμηλότερη τήρηση των κατευθυντήριων οδηγιών από τους ειδικούς μπορεί να σχετίζεται με καλύτερα αποτελέσματα για την υγεία – για να δούμε πόσο συχνά οι γιατροί έχουν δίκιο, όπως λέγεται. Ή, όπως γράφουν οι ερευνητές στο έγγραφο, “ένας σημαντικός δρόμος για περαιτέρω έρευνα είναι να προσδιοριστεί εάν και πότε η μη τήρηση είναι προς το συμφέρον του ασθενούς”.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον ΚόσμοΑκολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
