Εμβόλια Ρουτίνας & Covid: Δύο χρόνια αφότου η Βραζιλία άρχισε να βγαίνει από το σόου του τρόμου της πανδημίας χάρη σε μια μαζική εκστρατεία εμβολιασμού, οι αξιωματούχοι αντιμετωπίζουν μια παράδοξη δυσχερή κατάσταση: τα ποσοστά εμβολιασμού έχουν πέσει, και όχι μόνο για τον Sars –Cov-2. Η ανησυχητική αυτή τάση έχει αφήσει εκατομμύρια ανθρώπους εκτεθειμένους σε ασθένειες που κάποτε είχαν εξαλειφθεί. Γιατροί, δημόσιοι υπάλληλοι και η UNICEF έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάρρευση των ποσοστών εμβολιασμού στη Βραζιλία, όπου η συνολική εμβολιαστική κάλυψη έχει μειωθεί από το εντυπωσιακό 95 τοις εκατό το 2015 σε μόλις 68 τοις εκατό πέρυσι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.
Για την πολιομυελίτιδα, το ποσοστό μειώθηκε από το 85% στο 68%, προκαλώντας προειδοποιήσεις ότι η ασθένεια θα μπορούσε να επιστρέψει στη Βραζιλία, όπου εξαλείφθηκε το 1989. Οι αριθμοί είναι παρόμοιοι για άλλα εμβόλια, επιτρέποντας την εξάπλωση ασθενειών. Η ιλαρά, που εξαλείφθηκε επίσημα στη Βραζιλία το 2016, επέστρεψε δύο χρόνια αργότερα. Υπάρχουν φόβοι ότι η διφθερίτιδα κάνει, επίσης, επανεμφάνιση. Οι ειδικοί σε θέματα υγείας λένε ότι η διστακτικότητα στα εμβόλια αποτελεί αυξανόμενο πρόβλημα παγκοσμίως. Αλλά είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό στη Βραζιλία, μια εκτεταμένη χώρα 203 εκατομμυρίων ανθρώπων που μέχρι πρόσφατα χαιρετιζόταν ως πρωταθλήτρια των μαζικών εμβολιασμών. Στη συνέχεια, ένα κίνημα κατά των εμβολίων άρχισε να εξαπλώνεται γύρω στο 2016, αποκτώντας σύντομα τεράστια επιρροή μέσω ενός ισχυρού συμμάχου: του ακροδεξιού ηγέτη Jair Bolsonaro, προέδρου από το 2019 έως το 2022, ο οποίος αρνήθηκε να εμβολιαστεί κατά της COVID-19, αστειευόμενος ότι το εμβόλιο θα μπορούσε “να σε μετατρέψει σε αλιγάτορα”
“Είναι πολύ λυπηρό να βλέπουμε πώς μια χώρα, της οποίας τα προγράμματα εμβολιασμού αποτελούν παράδειγμα για τον κόσμο, μπορεί ξαφνικά να υποφέρει από ένα αντιεμβολιαστικό κίνημα”, δήλωσε στο AFP η Natalia Pasternak, επικεφαλής του Ινστιτούτου Επιστημών Question (Question of Science Institute) (IQC), μιας δεξαμενής σκέψης για τη δημόσια πολιτική. “Είναι πολύ λυπηρό να βλέπεις πώς 50 χρόνια δουλειάς μπορούν να καταστραφούν τόσο εύκολα μέσα σε τρία χρόνια”
Ιστορία επιτυχίας που αναιρέθηκε
Η λοίμωξη COVID-19 ανέδειξε τις ικανότητες του αγωνιζόμενου αλλά αξιέπαινου καθολικού συστήματος δημόσιας υγείας της Βραζιλίας. Πίσω στο 2020, μερικές από τις πιο τρομακτικές εικόνες της πανδημίας ήταν οι μαζικοί τάφοι και τα πτώματα που στοιβάζονταν σε φορτηγά ψυγεία σε μέρη όπως το Μανάους, στη βόρεια Βραζιλία, τα νοσοκομεία του οποίου είχαν ξεμείνει από οξυγόνο. Στη συνέχεια, νέες εικόνες άρχισαν να εμφανίζονται το 2021, με εργαζόμενους στον τομέα της δημόσιας υγείας να μετατρέπουν τον χώρο της καρναβαλικής παρέλασης του Ρίο ντε Τζανέιρο σε κέντρο εμβολιασμού με αυτοκίνητο ή να μπαίνουν με βάρκα βαθιά στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου για να κάνουν εμβόλια σε χωριά ιθαγενών. Οι εμπειρογνώμονες αποδίδουν στην επιτυχία της εκστρατείας το γεγονός ότι σταμάτησε μια πολύ μεγαλύτερη τραγωδία στη Βραζιλία, όπου περισσότεροι από 700.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει από COVID-19, δεύτεροι μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρά το αργό ξεκίνημα -που χρεώθηκε ευρέως στον Μπολσονάρο- η Βραζιλία είχε εμβολιάσει μέχρι τις αρχές του περασμένου έτους το 93% των ενηλίκων κατά της COVID-19.
Στη συνέχεια, τα ποσοστά μειώθηκαν, όχι μόνο για τα εμβόλια COVID-19, αλλά και για όλα τα εμβόλια.
Η πληροφόρηση “infodemic
Πολλοί παράγοντες οδηγούν στη μείωση, λένε οι ειδικοί. Περιλαμβάνουν την αποτυχία να αναπληρωθούν τα εμβόλια που καθυστέρησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, την απρόσιτη υγειονομική περίθαλψη και τη μειωμένη ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κινδύνους των άλλοτε πανταχού παρόντων ασθενειών.
Όμως, οι ειδικοί λένε ότι ένα νέο στοιχείο κάνει τα πράγματα πολύ χειρότερα: το τοξικό μείγμα πολιτικής πόλωσης και παραπληροφόρησης, το οποίο εξερράγη κατά τη διάρκεια της πανδημίας και γίνεται όλο και πιο οικείο παγκοσμίως. Στη Βραζιλία, παρά το γεγονός ότι ο Μπολσονάρο έχασε τις διχαστικές εκλογές του 2022 από τον βετεράνο αριστερό Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, το κίνημα κατά των εμβολίων εξακολουθεί να ευδοκιμεί. “Αντιμετωπίζουμε ένα σενάριο μετά την εμπιστοσύνη, στο οποίο οι οικογένειες δέχονται επιθέσεις από παραπληροφόρηση και ψέματα. Δεν είναι απλώς η περιστασιακή ιστορία ψευδών ειδήσεων, είναι πολύ δομημένη”, δήλωσε η Isabella Ballalai της Βραζιλιάνικης Εταιρείας Εμβολιασμού. “Οι συνέπειες αυτής της παραπληροφόρησης “infodemic” θα είναι χειρότερες από την ίδια την πανδημία” Η υπουργός Υγείας της Βραζιλίας Nisia Trindade δηλώνει ότι η κυβέρνηση αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο θα τιμωρήσει τους γιατρούς που διαδίδουν παραπληροφόρηση κατά του εμβολιασμού. “Οι εγκληματικές ψευδείς ειδήσεις σπέρνουν την αμφιβολία και τροφοδοτούν τη διστακτικότητα στα εμβόλια”, δήλωσε στο AFP.
Πηγαίνοντας σε τοπικό επίπεδο
Μια πρόσφατη έρευνα της Βραζιλιάνικης Παιδιατρικής Εταιρείας (SBP) και του του Ινστιτούτου Επιστημών Question IQC διαπίστωσε ότι οι γιατροί δήλωσαν πως οι πιο συνηθισμένοι λόγοι για τους οποίους οι γονείς δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους είναι ο φόβος των παρενεργειών και η δυσπιστία απέναντι στα εμβόλια. Οι ειδικοί λένε ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας αναζητούν απεγνωσμένα αξιόπιστες πληροφορίες για να αντιμετωπίσουν την πλημμύρα της παραπληροφόρησης κατά του εμβολιασμού. Η Pasternak, το Ινστιτούτο της οποίας εργάζεται για τη δημιουργία αυτού ακριβώς του συστήματος, λέει ότι οι αξιωματούχοι υγείας πρέπει επίσης να σκέφτονται σε τοπικό επίπεδο. “Μελέτες δείχνουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να πειστούν οι άνθρωποι να εμβολιαστούν είναι η συνεργασία με τους τοπικούς ηγέτες. . . Οι άνθρωποι ακούν αυτούς που εμπιστεύονται: τους ιερείς, τους ηγέτες της κοινότητας”, είπε.
Αλλά η αντιστροφή της τάσης δεν θα είναι εύκολη, παραδέχτηκε η Pasternak. “Έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε”
