Εμβόλια Εμπιστοσύνη: Η εμπιστοσύνη του κοινού στα εμβόλια έχει πέσει σε όλη την υποσαχάρια Αφρική μετά την πανδημία COVID-19, σύμφωνα με μελέτη 17.000 ατόμων, σε οκτώ χώρες, που δημοσιεύεται σήμερα στο περιοδικό Ανθρώπινα Εμβόλια & Ανοσοθεραπεία (Human Vaccines & Immunotherapeutics). Τα ευρήματα έρχονται την ώρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η UNICEF ανέφεραν τη μεγαλύτερη συνεχή πτώση της πρόσληψης των συνήθων παιδικών εμβολιασμών εδώ και τρεις δεκαετίες. Έξι εκατομμύρια λιγότερα παιδιά στην Αφρική έλαβαν εμβόλια ρουτίνας για ασθένειες όπως ο τέτανος, η πολιομυελίτιδα, η διφθερίτιδα και η ιλαρά τα τελευταία δύο χρόνια, και τα αυξανόμενα κρούσματα απειλούν να ανατρέψουν την πρόοδο δεκαετιών κατά των ασθενειών που μπορούν να προληφθούν.
Μέχρι σήμερα, η μείωση των εμβολιασμών ρουτίνας στην παιδική ηλικία θεωρούνταν ότι οφειλόταν στη διακοπή των προγραμμάτων εμβολιασμού λόγω της πανδημίας, ωστόσο, τα νέα αυτά ευρήματα, τα οποία προέκυψαν μετά από μελέτη που διεξήγαγε ομάδα από τη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου (LSHTM) και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών της Αφρικής, υποδηλώνουν ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλοι πιθανοί λόγοι. “Η μελέτη μας παρουσιάζει μια ανησυχητική εικόνα των τάσεων μείωσης της εμπιστοσύνης στα εμβόλια σε πολλές υποεθνικές περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής, ιδίως στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, όπου οι απώλειες εμπιστοσύνης είναι ιδιαίτερα μεγάλες”, δηλώνει ο επικεφαλής συγγραφέας Dr. Alex de Figueirido, ερευνητής στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου LSHTM. Τα αποτελέσματα της ομάδας θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα έγκαιρο προειδοποιητικό σημάδι απώλειας της εμπιστοσύνης στα εμβόλια σε ευρύτερη κλίμακα, λένε οι συγγραφείς. Κρίσιμα, οι περιφερειακές απώλειες στην εμπιστοσύνη -όπως παρατηρήθηκε στην παρούσα μελέτη- θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε συστάδες μη εμβολιασμένων ατόμων, οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην “ανοσία αγέλης” -το σημείο στο οποίο ένας πληθυσμός προστατεύεται από μια ασθένεια είτε επειδή αρκετοί άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί είτε επειδή οι άνθρωποι έχουν αναπτύξει αντισώματα μέσω της ασθένειας. Η έρευνα περιελάμβανε προσωπικές συνεντεύξεις με περισσότερους από 17.000 ενήλικες (με ισομερή κατανομή ανδρών και γυναικών) σε οκτώ χώρες της υποσαχάριας Αφρικής: Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ), Ακτή Ελεφαντοστού, Κένυα, Νίγηρας, Νιγηρία, Σενεγάλη, Νότια Αφρική και Ουγκάντα. Οι εμπειρογνώμονες χρησιμοποίησαν μεθόδους δειγματοληψίας για να διασφαλίσουν ότι αντιπροσωπεύεται μια ακριβής διατομή του πληθυσμού και να αποκτήσουν μια εικόνα της εμπιστοσύνης στα εμβόλια τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Καταγράφηκαν η ηλικία, το φύλο, η θρησκεία, η κατάσταση απασχόλησης και το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης των ερωτηθέντων, ώστε να βοηθηθούν οι ερευνητές να αναλύσουν κατά πόσον το κοινωνικό υπόβαθρο επηρεάζει την εμπιστοσύνη στα εμβόλια. Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν το 2020 και ξανά το 2022, μετά την πανδημία. Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να δηλώσουν πόσο έντονα συμφωνούσαν με δηλώσεις, όπως, “Τα εμβόλια είναι σημαντικά για όλες τις ηλικίες”, “Τα εμβόλια είναι σημαντικά για τα παιδιά” και “Τα εμβόλια είναι ασφαλή”. Ρωτήθηκαν, επίσης, ειδικά για τα εμβόλια COVID-19, βαθμολογώντας τη συμφωνία τους ότι τα εμβόλια COVID-19 θα ήταν σημαντικά, ασφαλή και αποτελεσματικά -τόσο πριν αναπτυχθούν (το 2020) όσο και μετά την ανάπτυξή τους και την εξάπλωσή τους, το 2022.
Τα ευρήματα έδειξαν μείωση της άποψης των ανθρώπων ότι τα εμβόλια είναι σημαντικά για τα παιδιά και στις οκτώ χώρες μεταξύ 2020 και 2022, ιδιαίτερα στη ΛΔΚ (μείωση 20%), ακολουθούμενη από την Ουγκάντα (14%) και τη Νιγηρία (10,5%). Στη Νιγηρία και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η εμπιστοσύνη του κοινού στην ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, επίσης, μειώθηκε, ενώ λιγότεροι άνθρωποι συμφώνησαν ότι “τα εμβόλια είναι σημαντικά για όλες τις ηλικίες” στην Ακτή Ελεφαντοστού, την Κένυα, τη Νιγηρία, τη Νότια Αφρική και την Ουγκάντα. Όσον αφορά τα εμβόλια COVID-19, οι άνθρωποι πίστευαν ότι ήταν λιγότερο σημαντικά το 2022 απ’ ό,τι το 2020 σε επτά από τις οκτώ χώρες, με τη μεγαλύτερη απώλεια εμπιστοσύνης στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Νότια Αφρική και την Ουγκάντα. Οι άνθρωποι στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Κένυα, τον Νίγηρα, τη Σενεγάλη και τη Νιγηρία πίστευαν ότι το εμβόλιο COVID-19 ήταν λιγότερο αποτελεσματικό το 2022 απ’ ό,τι περίμεναν το 2020. Ωστόσο, η εμπιστοσύνη στην ασφάλεια του εμβολίου COVID-19 παρέμεινε σταθερή κατά τη διάρκεια των δύο ετών. Το 2022, οι άνω των 60 ετών ήταν πιο πιθανό από τους νεότερους ενήλικες να συμφωνήσουν ότι τα εμβόλια είναι γενικά ασφαλή, αποτελεσματικά και σημαντικά για τα παιδιά, αλλά δεν βρέθηκε καμία άλλη σχέση μεταξύ της εμπιστοσύνης στα εμβόλια και του φύλου, της εκπαίδευσης, της κατάστασης απασχόλησης ή της θρησκευτικής πίστης. “Τα έγκαιρα προειδοποιητικά σήματα απώλειας εμπιστοσύνης -όπως αυτά που εντοπίστηκαν σε αυτή τη μελέτη- μπορούν να παρέχουν χρόνο για να αντιδράσουμε, σε περίπτωση άλλων επιδημιών, πανδημιών ή άλλων αναδυόμενων κρίσεων”, προσθέτει η συν-συγγραφέας, καθηγήτρια Ανθρωπολογίας, Κινδύνου και Επιστήμης των Αποφάσεων Heidi Larson, η οποία είναι η ιδρυτική διευθύντρια του έργου Πρόγραμμα Εμπιστοσύνης στα Εμβόλια (Vaccine Confidence Project) στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου LSHTM. “Η παρακολούθηση της εμπιστοσύνης σε υποεθνικά ψηφίσματα μπορεί, επίσης, να παρέχει σαφέστερα σήματα στις περιοχές και τις ομάδες που αντιμετωπίζουν απώλειες εμπιστοσύνης και μπορεί να προετοιμάσει καλύτερα τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους ενδιαφερόμενους φορείς για πιθανές απώλειες στην υιοθέτηση εμβολίων”. Απαιτείται τώρα ενδελεχής έρευνα για να διαπιστωθεί αν η απώλεια εμπιστοσύνης στα εμβόλια COVID-19 θα προκαλέσει δυσπιστία σε άλλα προγράμματα εμβολιασμού, λένε οι συγγραφείς της μελέτης.
“Λαμβάνοντας υπόψη τις παγκόσμιες μειώσεις στα ποσοστά εμβολιασμού ρουτίνας τα τελευταία δύο χρόνια, η απώλεια εμπιστοσύνης στα εμβόλια θα μπορούσε να αποδειχθεί ιδιαίτερα αποδιοργανωτική αυτή τη στιγμή που γίνονται συντονισμένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση των απωλειών στα ποσοστά εμβολιασμού ρουτίνας μετά την πανδημία. Πρέπει να κατανοήσουμε τον αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19 στην εμπιστοσύνη στα προγράμματα εμβολιασμού ρουτίνας, όχι μόνο στην Αφρική, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο”, λέει ο Δρ Defigueirido. “Η κατανόηση του ρόλου της πανδημίας COVID-19 και των συναφών πολιτικών στην ευρύτερη εμπιστοσύνη στα εμβόλια μπορεί να επικαιροποιήσει τις στρατηγικές εμβολιασμού μετά την COVID-19 και να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση της ανθεκτικότητας του συστήματος ανοσοποίησης”.
