Έφηβοι: Η επιβράδυνση της σωματικής δραστηριότητας κατά την εφηβεία δεν οφείλεται πιθανότατα στον τρόπο ζωής και το περιβάλλον, αλλά στις ενεργειακές απαιτήσεις που τίθενται στο σώμα καθώς αυτό αναπτύσσεται και ωριμάζει σεξουαλικά, σύμφωνα με μια νέα μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου Anschutz Medical Campus του Κολοράντο. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Πρακτικά της Βασιλικής Εταιρείας Β: Βιολογικές Επιστήμες” εξέτασε τον τρόπο ζωής των σωματικά δραστήριων ανθρώπων Tsimane, ενός ιθαγενικού πληθυσμού τροφοσυλλεκτών-κηπευτικών στην πεδινή Βολιβία, για να διαπιστώσει ομοιότητες και διαφορές με τους εφήβους που ζουν σε μεταβιομηχανικά έθνη. “Θέλαμε να εξετάσουμε τον ρόλο του περιβάλλοντος και τον ρόλο της βιολογίας”, δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Ann E. Caldwell, Ph.D., επίκουρη καθηγήτρια Ιατρικής με ειδίκευση στην ενδοκρινολογία και τον μεταβολισμό στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κολοράντο. “Αυτές οι αλλαγές συνήθως θεωρείται ότι σχετίζονται με ψυχοκοινωνικές αλλαγές που συμβαίνουν στην εφηβεία στις τεχνολογικά προηγμένες κοινωνίες, αλλά εμείς το εξετάσαμε από εξελικτική άποψη”.
Οι Tsimane είχαν ελάχιστη υπέρταση, στεφανιαία νόσο και έτρωγαν κυρίως ό,τι καλλιεργούσαν ή κυνηγούσαν. Τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητάς τους ήταν πολύ υψηλότερα από εκείνα των μεταβιομηχανικών κοινωνιών. Ωστόσο, σε μεγαλύτερες ηλικίες κάνουν επίσης λιγότερη σωματική δραστηριότητα κατά την εφηβεία, όπως οι συνομηλίκοι τους σε άλλους πολιτισμούς. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η σωματική δραστηριότητα μειώνεται με την ηλικία και ότι οι άνδρες είναι πιο δραστήριοι από τις γυναίκες. Οι πιο απότομες ηλικιακές μειώσεις στη σωματική δραστηριότητα εμφανίζονται στην εφηβεία και σε μικρότερες ηλικίες στα κορίτσια σε αρκετές μεταβιομηχανικές χώρες. Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας είναι ένας από τους μεγαλύτερους προγνωστικούς παράγοντες χρόνιων ασθενειών. Πρόσφατες μελέτες διαπίστωσαν ότι το 28% των ενηλίκων παγκοσμίως είναι ανεπαρκώς δραστήριοι, ενώ το εντυπωσιακό 80% των εφήβων παγκοσμίως εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία. Αυτό ορίζεται ως λιγότερο από 150 λεπτά την εβδομάδα τουλάχιστον μέτριας έντασης δραστηριότητα για τους ενήλικες και λιγότερο από 420 λεπτά την εβδομάδα για τα παιδιά και τους εφήβους. “Η εφηβεία είναι ένα στάδιο ζωής που χαρακτηρίζεται από διακριτές ενδοκρινολογικές, ανατομικές και γνωστικές αλλαγές που πιθανώς απαιτούν σημαντικούς ενεργειακούς πόρους, αν και το ενεργειακό κόστος αυτών των ορμονών και των σχετικών φυσιολογικών συνεπειών δεν έχει ποσοτικοποιηθεί πλήρως”, δήλωσε ο Caldwell. Καθώς το σώμα αναπτύσσεται ταχύτατα, απαιτεί τεράστιες ενεργειακές ενισχύσεις για να χτίσει μυς, οστά, νευρικές συνδέσεις και τα στοιχεία της σεξουαλικής ωριμότητας. Τα υψηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας αυτή την περίοδο και τα χαμηλά επίπεδα τροφής θα καθυστερήσουν τη σεξουαλική ωριμότητα. Ειδικά τα κορίτσια πληρώνουν υψηλότερο τίμημα για τη σωματική δραστηριότητα, καθώς μπορεί να επιβραδύνει τη σεξουαλική ωρίμανση, πράγμα κρίσιμο από εξελικτική άποψη.
Ο Caldwell, ο οποίος πραγματοποίησε επιτόπια εργασία στη Βολιβία για οκτώ μήνες, δήλωσε ότι οι εντυπωσιακές ομοιότητες μεταξύ της εμπειρίας των εφήβων Tsimane και εκείνων στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες υποδηλώνουν μια καθολική ανταλλαγή ενέργειας που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της εφηβείας και είναι πιθανότατα εγγενής σε όλες τις ανθρώπινες ζωές. Ακόμα κι έτσι, οι Tsimane ήταν συνολικά πιο σωματικά δραστήριοι, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν έντονα τα απόλυτα επίπεδα δραστηριότητας, και υποδηλώνουν περαιτέρω ότι το να είσαι δραστήριος πριν από την εφηβεία θέτει τις βάσεις για να παραμείνεις πιο δραστήριος μετά. Ο Caldwell δήλωσε ότι η έγκαιρη παρέμβαση θα μπορούσε να βοηθήσει στην αναχαίτιση της εφηβικής μείωσης της σωματικής δραστηριότητας που παρατηρείται σταθερά λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Οι παρεμβάσεις θα πρέπει επίσης να είναι συγκεκριμένες ως προς το φύλο, είπε, νωρίτερα για τα κορίτσια, δεδομένου ότι ωριμάζουν σε μικρότερες ηλικίες. “Η εφηβεία έχει αναδειχθεί ως ένα κρίσιμο παράθυρο για την εξέταση αυτού του φαινομένου”, δήλωσε η Caldwell. “Οι παρεμβάσεις για τη δημόσια υγεία μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικές αν στοχεύουν στη σωματική δραστηριότητα νωρίτερα, όταν υπάρχουν λιγότερες ανταγωνιστικές απαιτήσεις για ενέργεια”.