Μια ομάδα καναδικών και κορεατών επιστημόνων και γιατρών έχει αναπτύξει την πρώτη δοκιμασία που βασίζεται στο DNA, η οποία τους επιτρέπει να προσδιορίσουν ποιοι ασθενείς θα υποτροπιάσουν μετά από χημειοθεραπεία και μεταμόσχευση μυελού των οστών, για την οξεία μυελογενή λευχαιμία ή την ΑΜΛ. Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο περιοδικό Blood , θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους γιατρούς να βελτιώσουν το αποτέλεσμα των ασθενών μεταβάλλοντας τη θεραπεία πριν ο καρκίνος επανέλθει με πλήρη ισχύ.
«Μπορούμε να ανιχνεύει μεταλλάξεις σε ασθενείς» κύτταρα του μυελού των οστών τρεις εβδομάδες μετά τη μεταμόσχευση και με βάση αυτό να προβλέψει την πιθανότητα υποτροπής τους», λέει ο Zhaolei Zhang, κύριος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Donnelly Κέντρο του Τορόντο για την Κυτταρική και Βιομοριακών Ερευνών και καθηγητής στο τα Τμήματα της Μοριακής Γενετικής και της Επιστήμης των Υπολογιστών, που συνέδεσαν τη μελέτη.
Η ΑΜΙ είναι ο συνηθέστερος τύπος λευχαιμίας σε ενήλικες, που περιλαμβάνει περίπου το ένα τέταρτο των περιπτώσεων. Επηρεάζει τον μυελό των οστών, τον σπογγώδη ιστό στο εσωτερικό των οστών όπου παράγονται όλα τα αιμοσφαίρια . Η ασθένεια οφείλεται σε υπερπαραγωγή ανώριμων κυττάρων αίματος που με την πάροδο του χρόνου ξεπερνούν τα φυσιολογικά κύτταρα του αίματος. Είναι ένας τύπος καρκίνου που ξεκινά ξαφνικά και εξελίσσεται γρήγορα, απαιτώντας επείγουσα θεραπεία.
Η θεραπεία περιλαμβάνει χημειοθεραπεία για την εξάλειψη του νοσούντος μυελού των οστών, ακολουθούμενη από μεταμόσχευση μυελού των οστών για την ανασύσταση του αίματος του ασθενούς με κύτταρα από έναν υγιή δότη. Ενώ οι περισσότεροι ασθενείς πηγαίνουν σε ύφεση μετά τη χημειοθεραπεία, περίπου το ένα τρίτο θα υποτροπιάσει τρεις έως έξι μήνες μετά τη λήψη της μεταμόσχευσης.
“Στην AML, είναι πολύ σημαντικό να προβλέψουμε ποιος πρόκειται να υποτροπιάσει”, λέει ο Dennis Kim, του Κέντρου Καρκίνου Princess Margaret, στο Πανεπιστημιακό Δίκτυο Υγείας (UHN) και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιατρικής του U of T, ηγέτης της μελέτης. “Εάν είμαστε σε θέση να εντοπίσουμε κάποιον που διατρέχει υψηλό κίνδυνο υποτροπής, τότε μπορούμε να κάνουμε θεραπευτική παρέμβαση νωρίτερα, η οποία μπορεί να βελτιώσει το αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα”.
Μέχρι τώρα, δεν υπήρχε καλός τρόπος ανίχνευσης των ιχνοστοιχείων κυττάρων λευχαιμίας που αντιστάθηκαν στη θεραπεία και τα οποία οδήγησαν σε υποτροπή. Μέχρι τη στιγμή που αυτά τα κύτταρα συλλέγονται με τις διαθέσιμες μεθόδους, ο καρκίνος είναι συνήθως ήδη σε προχωρημένο στάδιο.
Με τη χρήση νέας τεχνολογίας προσδιορισμού αλληλουχίας DNA που ονομάζεται αλληλουχία επόμενης γενιάς ή NGS, η ομάδα ήταν σε θέση να αναγνωρίσει τα ανθεκτικά στη θεραπεία λευχαιμικά κύτταρα ή κλώνους, ακόμη και όταν συνθέτουν ένα μικρό ποσοστό όλων των κυττάρων του μυελού των οστών. Η φύση των μεταλλάξεων αποκαλύπτει περαιτέρω ενδείξεις σχετικά με τον καλύτερο τρόπο επίτευξης της νόσου με φάρμακα.
«Με τη μέθοδο μας, όχι μόνο μπορούμε να πούμε ότι αυτός ο ασθενής θα υποτροπιάσει, αλλά μπορούμε επίσης να πούμε ότι ο υποτροπιάζων κλώνος τους περιέχει ορισμένες μεταλλάξεις που μπορεί να είναι ένας στόχος για θεραπευτικές ενώσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία του ασθενούς», λέει ο Kim.
Για τη μελέτη, οι ερευνητές συνέλεξαν 529 δείγματα μυελού των οστών από 104 ασθενείς με AML που υποβλήθηκαν σε χημειοθεραπεία και μεταμόσχευση μυελού των οστών. Τα δείγματα συλλέχθηκαν σε διαφορετικά χρονικά σημεία: τη στιγμή της διάγνωσης, κατά τη διάρκεια της επακόλουθης χημειοθεραπείας ύφεσης και τρεις εβδομάδες μετά τη μεταμόσχευση μυελού των οστών . Ένα υποσύνολο ασθενών έδωσε επίσης δείγματα τρία, έξι και δώδεκα μήνες μετά τη μεταμόσχευση. Μερικά δείγματα ελήφθησαν επίσης από δότες μυελού των οστών για να αποκλειστεί η πιθανότητα εισαγωγής των λευχαιμικών κυττάρων από το μόσχευμα.