Πρόληψη – ενημέρωση, μείωση της βλάβης, θεραπεία και κοινωνική επανένταξη. Αυτά είναι τα τέσσερα επίπεδα δράσης του υπουργείου Υγείας στη μάχη κατά των ναρκωτικών, όπως τα παρουσίασε η υφυπουργός Κατερίνα Παπακώστα – Σιδηροπούλου. Παράλληλα, η Ελλάδα θα γίνει η πρώτη χώρα της Ευρώπης με ”Χάρτα Δικαιωμάτων των Εξαρτημένων Ατόμων”.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, η υφυπουργός Υγείας δήλωσε πως η μέρα αυτή υπενθυμίζει σε όλους ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών είναι μια παγκόσμια απειλή, με κοινωνικές, ιατρικές, οικονομικές, πολιτισμικές συνέπειες. Το εμπόριο ναρκωτικών, μαζί με το εμπόριο όπλων και ανθρώπων αποτελούν τα τρία οργανωμένα εγκλήματα με το μεγαλύτερο τζίρο διεθνώς, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.
Τα τελευταία χρόνια μάλιστα η μάστιγα των ναρκωτικών έχει λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις και για τη χώρα μας, αφού τα στοιχεία δείχνουν αύξηση του αριθμού των μαθητών που κάνουν χρήση μια ή περισσότερες φορές στη ζωή τους, αύξηση του αριθμού των νέων που κάνουν χρήση μιας ή περισσοτέρων ουσιών, αλλά και αυτών που συνδέουν τη χρήση ψυχοτρόπων ουσιών με τη νυχτερινή διασκέδαση. Αυξήθηκε επίσης η αποδοχή της χρήσης ναρκωτικών από τους νέους και μειώθηκε η αντίληψη του κινδύνου για τη χρήση ουσιών όπως η κάνναβη. Το διαδίκτυο έκανε πιο διαθέσιμες τις παράνομες ουσίες, ενώ παράλληλα ”κυκλοφόρησαν” πολλές νέες, φθηνές και επικίνδυνες ψυχοτρόπες ουσίες.
Σε νομοθετικό επίπεδο, ο «Νόμος περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις» θεσμοθετεί για πρώτη φορά τον ορισμό του Εθνικού Συντονιστή για την Αντιμετώπιση των Ναρκωτικών, καθώς και τη σύσταση της Εθνικής Επιτροπής Σχεδιασμού και Συντονισμού, με κύρια αρμοδιότητα την εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα ναρκωτικά, το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία ολοκλήρωσης, όπως τόνισε η υφυπουργός Υγείας. Το κόστος άλλωστε της εξάπλωσης των ναρκωτικών δεν είναι μόνο κοινωνικό για το κράτος, αλλά και οικονομικό, με τη ζημία να υπολογίζεται σε 1,2 δις ευρώ ετησίως, δηλαδή περίπου 0,7% του ΑΕΠ.
Στο πλαίσιο αυτό το Υπουργείο Υγείας δραστηριοποιείται σε τέσσερα επίπεδα δράσης: στον τομέα της πρόληψης-ενημέρωσης, στον τομέα της μείωσης της βλάβης, στον τομέα της θεραπείας, στον τομέα της κοινωνικής επανένταξης. Αναλυτικότερα:
1. Πρόληψη, ενημέρωση-ευαισθητοποίηση και έγκυρη παρέμβαση:
α. Πρόληψη στις εκπαιδευτικές κοινότητες, με παρεμβάσεις ενημέρωσης, όπως ενημερωτικές συναντήσεις και βιωματικά εργαστήρια.
β. Ενημέρωση και εκπαίδευση γονέων γύρω από το πρόβλημα των εξαρτήσεων
γ. Εκπαίδευση επαγγελματιών στην πρόληψη, με επιμορφωτικά σεμινάρια στην αγωγή υγείας και την πρόληψη, σε επαγγελματίες που έρχονται σε επαφή με το πρόβλημα της εξάρτησης (επαγγελματίες ψυχικής υγείας, στελέχη κοινωνικών υπηρεσιών, εκπαιδευτικοί) ή σε όσους επιθυμούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπισή του (πχ. φαρμακοποιοί, ιερείς, αστυνομικοί).
δ. Έγκαιρη παρέμβαση με συμβουλευτική υποστήριξη σε άτομα κυρίως νεανικής ηλικίας, με συμπεριφορές υψηλού κινδύνου
ε. Λειτουργία 74 Κέντρων Πρόληψης των εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας ανά την επικράτεια της χώρας.
2. Μείωση της βλάβης:
α. Προγράμματα άμεσης παρέμβασης και προσέγγισης χρηστών στο δρόμο (streetwork).
β. Δράσεις προσέγγισης χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών, με προγράμματα προσφοράς συριγγών, καθώς και κάλυψης βασικών αναγκών υγιεινής, σίτισης και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.
3. Θεραπεία:
α. Λειτουργία θεραπευτικών μονάδων φαρμακευτικής αντιμετώπισης της εξάρτησης (ΟΚΑΝΑ), καθώς και μονάδες με ψυχοκοινωνική προσέγγιση –στεγνά προγράμματα.
β. Προγράμματα για ειδικούς πληθυσμούς, όπως χρήστες με παραβατικότητα εντός και εκτός των φυλακών, καθώς και μονάδες διπλής διάγνωσης για χρήστες με συννοσηρότητα (χρήση ουσιών και ψυχική διαταραχή).
4. Κοινωνική επανένταξη:
α. Λειτουργούν Κέντρα Κοινωνικής επανένταξης, τα οποία υποδέχονται άτομα που ολοκλήρωσαν την κύρια φάση της θεραπείας και παρέχουν συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη για τη σταδιακή και ομαλή επανένταξη στο κοινωνικό σύνολο.
β. Δημιουργία προγραμμάτων και δικτύων κατάρτισης, επαγγελματικού προσανατολισμού και προώθησης στην απασχόληση.
Χάρτα Δικαιωμάτων των Εξαρτημένων Ατόμων
Η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που θα κατοχυρώσει «Χάρτα Δικαιωμάτων των Εξαρτημένων Ατόμων» γίνεται η Ελλάδα. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του υπουργείου Δικαιοσύνης, σε συνεργασία με την Α’ Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών και τον Κλάδο Ουσιοεξαρτήσεων της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Το προσχέδιο της Χάρτας θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, ενώ στόχος είναι η αποτελεσματική προστασία του δικαιώματος στην υγεία, καθώς επίσης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των εξαρτημένων ατόμων.