Της Νικολέτας Ντάμπου
Τα νοσοκομεία στην Ελλάδα δεν έχουν σύστημα καταγραφής ιατρικών λαθών αλλά και στο σύστημα εθνικής υγείας και στο Υπουργείο Υγείας δεν υπάρχει κανένα σύστημα κεντρικό που να λαμβάνει και να συγκεντρώνει όλες τις καταγγελίες ιατρικών λαθών. Παράλληλα «Πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία των Ελλήνων γιατρών η οποία είναι αρνητική απέναντι στο να αποδεχθούν ένα ιατρικό λάθος» λέει ο κ. Γρηγόρης Λέων διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας σε μια αποκλειστική συνέντευξη στο www.life2day.gr
Με την έλλειψη συστήματος καταγραφής ιατρικών λαθών επιβαρύνεται το ΕΣΥ αφού ένας ασθενής εάν πέσει θύμα ιατρικού λάθους, τις μεγάλες αποζημιώσεις που παίρνει καλείται να τις πληρώσει το δημόσιο νοσοκομείο.
Στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 5.000 περιπτώσεις ιατρικών σφαλμάτων παρότι δεν έχουμε επίσημες καταγραφές. Οι ιατρικές ειδικότητες που φαίνεται να είναι επιρρεπείς στα ιατρικά λάθη είναι γυναικολογία, η ορθοπεδική και η χειρουργική. Στην Ελλάδα ‘’ παρότι δεν έχουμε επίσημες στατιστικές, το βέβαιο είναι ότι έχουμε κάθε χρόνο όλο και περισσότερες είτε μηνύσεις είτε αγωγές, δηλαδή δικαστικές διεκδικήσεις για περιπτώσεις ιατρικών σφαλμάτων» τονίζει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας στο www.life2day.gr
Η άνθηση της νομικής διεκδίκησης των ιατρικών σφαλμάτων στην Ελλάδα ξεκίνησε με την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου με το νέο κώδικα περί ιατρικής δεοντολογίας του 2005 που ουσιαστικά άλλαξε τι σχέση του ιατρού με τον ασθενή . Όταν υπάρχει ένα ιατρικό λάθος ο ασθενής ή οι συγγενείς του έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν μέσω τριών νομικών οδών την δικαίωσή τους.
Σε αυτήν την καινούργια πραγματικότητα για την Ελλάδα ο κ. Γρηγόρης Λέων συμβουλεύει τον ασθενή όταν υπάρχει μια περίπτωση ιατρικού λάθους να συγκεντρώνει το φάκελό του, να παραδίδει ένα αντίγραφο σε έναν ιατροδικαστή και να ζητάει μια πρώτη επιστημονική εκτίμηση προτού ξεκινήσει οποιαδήποτε ενέργεια, για να μπορεί να έχει με αυτό τον τρόπο μια πρώτη επιστημονική κατοχύρωση.
Τέλος, επισημαίνεται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας ότι είναι ανεπίτρεπτο στην Ελλάδα του 2017 να μην υπάρχει έστω στα δημόσια νοσοκομεία σύστημα καταγραφής ιατρικών λαθών για να μπορέσουν με συγκρίσεις και συσχετισμούς οι ειδικοί να βελτιώσουν τα σημεία εκείνα στις ιατρικές πράξεις που φαίνεται ότι χωλαίνουν, προκειμένου να σωθούν ανθρώπινες ζωές και να ελαχιστοποιηθούν οι «παράπλευρες απώλειες».
O κ. Γρηγόρης Λέων διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας σε μια αποκλειστική συνέντευξη στο www.life2day.gr
Πολύς λόγος γίνεται τελευταία στη χώρα μας σχετικά με την ιατρική ευθύνη. Υπάρχουν πολλά περιστατικά με ιατρικά σφάλματα;
«Σαφώς και συμβαίνουν στη χώρα μας ιατρικά σφάλματα, όπως βέβαια συμβαίνουν και σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά τις υπόλοιπες προηγμένες χώρες όπως π.χ. στις ΗΠΑ. Το φαινόμενο αυτό των καταγγελιών είναι ουσιαστικά σε άνθηση τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας, παρότι στις χώρες που προανέφερα είναι γεγονός εδώ και αρκετά χρόνια. Χαρακτηριστικά αναφέρω στην Ιταλία υπάρχουν περίπου 60.000 καταγγελίες το χρόνο για ιατρικά λάθη. Στην Ελλάδα παρότι δεν έχουμε επίσημες στατιστικές, το βέβαιο είναι ότι έχουμε κάθε χρόνο όλο και περισσότερες είτε μηνύσεις είτε αγωγές, δηλαδή δικαστικές διεκδικήσεις για περιπτώσεις ιατρικών σφαλμάτων».
Αυτό σημαίνει ότι η άσκηση της ιατρικής στην χώρα μας έχει γίνει επικίνδυνη;
«Αυτό δεν εξηγείται τόσο απλοϊκά, ούτε μπορούμε να δώσουμε μια βεβιασμένη ερμηνεία. Πιστεύω ότι οφείλεται σε δυο λόγους. Καθοριστικός παράγοντας στην Ελλάδα για να συμβεί τα τελευταία χρόνια ήταν η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου με το νέο κώδικα περί ιατρικής δεοντολογίας του 2005 που ουσιαστικά άλλαξε την ιατρική πράξη και ειδικά άλλαξε τι σχέση του ιατρού με τον ασθενή. Πριν το 2005 ο γιατρός θεωρούνταν μικρός θεός, είχαμε την πατερναλιστική άποψη της ιατρικής ακόμα και οι νόμοι μας, ο κώδικάς μας έλεγε ότι ακούμε αυτά που θα μας πει ο γιατρός. Ο γιατρός δηλαδή είχε πάντα δίκιο και έπρεπε να τον ακολουθούμε σε ότι μας λέει. Αυτό μέχρι το 2005, που με τον κώδικα ιατρικής δεοντολογίας ουσιαστικά εισήχθησαν και στην ιατρική πράξη στην Ελλάδα έννοιες όπως είναι η συναίνεση, η σωστή ενημέρωση του ασθενούς. Άρχισε δηλαδή η άσκηση της ιατρικής να γίνεται μια συμμετοχική πράξη. Ο ασθενής δεν είναι απλά ακόλουθος της απόφασης ενός ιατρού αλλά συμμετέχει ενεργά και μάλιστα είναι υποχρέωση του ιατρού και σαφώς εννοείται δικαίωμα του κάθε ασθενούς να έχει λόγο σε ό,τι του προτείνει τελικά ο γιατρός. Με αυτή τη διαδικασία από το 2005 και μετά και τελειώνοντας με το παλαιό μοντέλο τις πατερναλιστικής ιατρικής, νομίζω ότι πλέον άλλαξε η σχέση ιατρού- ασθενή. Πλέον ο ασθενής πρέπει να είναι ενημερωμένος από το γιατρό για όλες τις πιθανές επιπλοκές και τους κινδύνους. Για οτιδήποτε συμβεί στην πορεία ο ασθενής μπορεί να διεκδικήσει τα δικαιώματα του αν πιστεύει ότι έχει πέσει σε μια αστοχία ενός γιατρού».
Ποιος ο ρόλος των ιατροδικαστών στο νομικό κομμάτι των ιατρικών λαθών;
«Σύμφωνα με ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες τα ιατρικά λάθη διερευνώνται από ιατροδικαστές, οι οποίοι εντέλλονται εφόσον υπάρξει μια καταγγελία ή μια μήνυση τέτοιου περιστατικού. Καλούνται είτε από το δικαστήριο είτε από τα «θύματα», δηλαδή από τον ενάγοντα, έτσι ώστε να καταθέσουν την επιστημονική τους άποψη. Γιατί πλέον όταν γίνεται ένα ιατρικό λάθος, δεν είναι ότι χρειάζονται οι εμπλεκόμενοι ιατροί, οι οποίοι έχουν κάνει την θεραπεία ή την διάγνωση ή το χειρουργείο κλπ. Χρειάζονται ιατροί οι οποίοι θα δουν ανεξάρτητα το θέμα και ουσιαστικά θα μπορέσουν να συνδέσουν τις όποιες πράξεις, προκάλεσαν τις όποιες βλάβες ή το θάνατο. Αυτό καλούμαστε ουσιαστικά να κάνουμε».
Εσείς έχετε παραστεί πάρα πολλές φορές σε δικαστήρια για τέτοια θέματα;
«Ναι, έχω παραστεί πάρα πολλές φορές και αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι όλο και συχνότερα καλούμαστε στα ποινικά δικαστήρια ως μάρτυρες αλλά και στα αστικά δικαστήρια κυρίως για να γράψουμε την γνωμοδότησή μας. Όλο και περισσότερος κόσμος γνωρίζει τη σωστή διαδικασία για να ξεκινήσει ένα θέμα ιατρικού σφάλματος. Μια διαδικασία που περνάει υποχρεωτικά πλέον από τον ιατροδικαστή».
Ποιο είναι το όργανο που κρίνει τον γιατρό;
«Καταρχάς πρέπει να ξεχωρίσουμε ότι όταν υπάρχει ένα ιατρικό λάθος ο ασθενής ή οι συγγενείς του αν μιλάμε για θανόντα έχουν δικαίωμα ουσιαστικά να διεκδικήσουν την δικαίωσή τους μέσω 3 νομικών οδών. Α) Η πρώτη είναι τα ποινικά δικαστήρια, όπου μπορούν να διεκδικήσουν την τιμωρία του γιατρού. Αν πρόκειται για απώλεια ζωής τότε μιλάμε για ανθρωποκτονία εξ αμελείας πάντα λόγω της φύσεως του επαγγέλματός ή αν πρόκειται για εν ζωή ασθενή που απλά έχει υποστεί μια βλάβη ο γιατρός θα κατηγορηθεί για την αντίστοιχη σωματική βλάβη. Εκεί θα υπάρξει μια ποινή φυλάκισης προφανώς αν καταδικαστεί ο γιατρός. Β) Ένας δεύτερος τρόπος είναι αυτός των πολιτικών δικαστηρίων που διεκδικούμε την αστική ευθύνη, είτε του γιατρού, είτε του νοσηλευτικού ιδρύματος που ανήκει ο γιατρός. Εκεί ο ασθενής ζητάει μια χρηματική αποζημίωση από τον ίδιο μέσω μιας δικαστικής απόφασης που θα καλύψει και την βλάβη αλλά και την ψυχική βλάβη που θα έχει υποστεί από την όλη διαδικασία. Τέλος, Γ) ο τρίτος δρόμος για να προχωρήσει ο ασθενής σε μια περαιτέρω δικαίωση είναι το πειθαρχικό κομμάτι, δηλαδή ο ασθενής μπορεί να προσφύγει στον κατά τόπους ιατρικό σύλλογο του γιατρού ή στον εργασιακό χώρο του γιατρού. Αν για παράδειγμα, μιλάμε για ιατρό του ΕΣΥ ο ασθενής θα μπορεί να κάνει και στο νοσοκομείο μια καταγγελία για τον γιατρό που εκεί προφανώς θα διαταχθεί μια ένορκη διοικητική εξέταση ή αλλιώς να προσφύγει στον κατά τόπους ιατρικό σύλλογο με αποτέλεσμα ο γιατρός να ελεγχθεί και πειθαρχικά από το πειθαρχικό όργανο του συλλόγου».
Ποιες είναι οι συμβουλές που δίνετε εσείς στους ασθενείς που έρχονται για τέτοιες υποθέσεις ;
«Εμείς αυτό που συμβουλεύουμε σαν ιατροδικαστές της ιατροδικαστικής εταιρίας είναι να ακολουθείται η εξής διαδικασία: καταρχάς πριν ο ιατροδικαστής αναλάβει οριστικά μια υπόθεση θα πρέπει να κάνει μια πρώτη αξιολόγηση. Είναι αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι ξεκινάνε μια διαδικασία χωρίς να ρωτήσουν κανέναν, πολλές φορές ίσως λόγω μιας συναισθηματικής φόρτισης από μια αδικία ή ένα λάθος ή από θυμό για τον άνθρωπο που έχασαν, για τη βλάβη γενικά που έχουν πάθει και αποφασίζουν να προχωρήσουν νομικά, χωρίς να ρωτήσουν κανέναν ιατροδικαστή. Εκεί είναι πράγματι πιθανό, εάν δεν περάσουν από μια διαδικασία ιατροδικαστικής αξιολόγησης, να φτάσουμε σε ένα δικαστήριο και να έχουμε ένα δυσάρεστο αποτέλεσμα, γιατί για να διεκδικήσουμε ένα ιατρικό λάθος θα πρέπει να έχουμε στοιχεία. Αυτά λοιπόν, καλό είναι όταν τα έχουμε στα χέρια μας, καταρχάς να πηγαίνουμε σε έναν ιατροδικαστή, που γενικά υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα πολλοί συνάδελφοι, να τους δώσουμε τα στοιχεία με τον πλήρη ιατρικό φάκελο, να τον αξιολογήσει ο ιατροδικαστής, έτσι ώστε να μας πει επιστημονικά τουλάχιστον αν μπορεί να υποστηριχθεί η υπόθεση. Αυτή είναι η οδηγία προς τα μέλη μας και προς τους ασθενείς που θεωρούν ότι έχουν πέσει θύματα κάποιου ιατρικού λάθους».
Υπάρχουν υποθέσεις που έχουν αποζημιωθεί οι ασθενείς στην Ελλάδα;
«Βεβαίως, αυτό που μπορώ να σας πω από την εμπειρία μου τα τελευταία χρόνια, τα χρόνια της κρίσης όπως λέμε, οι αποζημιώσεις σίγουρα είναι μικρότερες αλλά σε κάθε περίπτωση, ένας που έχει πέσει θύμα ιατρικού λάθους και αποδεικνύεται, αποζημιώνεται με αρκετά σημαντικά ποσά ακόμα και σήμερα. Βέβαια, το μεγαλύτερο επιδικασθέν ποσό που έχουμε δει εδώ στην Ελλάδα είναι 1.8 εκατομμύρια ευρώ, που ήταν στην περίοδο προ κρίσης αλλά καθημερινά υπάρχουν αποφάσεις, οι οποίες μπορεί να έχουν μικρότερα ποσά από αυτά που σας ανέφερα αλλά επιφέρουν μια τουλάχιστον ηθική ικανοποίηση, είτε του ίδιου το θύματος, είτε της οικογένειας του».
Που πιστεύετε ότι οφείλονται τα περισσότερα ιατρικά λάθη;
«Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι τα λάθη έχουν μια πολυπλοκότητα και δεν μπορούμε να πούμε ότι οφείλονται σε έναν μόνο παράγοντα. Πράγματι, η κούραση είναι ένας παράγοντας στον οποίο οφείλονται κάποια λάθη, ένας άλλος παράγοντας μπορεί να είναι η ανεπάρκεια κάποιων υποδομών π.χ. σε ένα νοσοκομείο. Επίσης, υπάρχει η ευθύνη στο να παραπέμπουμε τον ασθενή σε ένα νοσοκομείο που είναι πιο εξοπλισμένο και να μην παραμένει άσκοπα σε έναν χώρο που δεν μπορεί να του προσφέρει την απαραίτητη βοήθεια. Ωστόσο, υπάρχουν και λάθη τα οποία οφείλονται σε πιθανή ελλιπή εκπαίδευση ή μετεκπαίδευση κάποιων ιατρών αλλά και λάθη τα οποία δεν μπορούν να αποδοθούν σε κάποιο παράγοντα, που όμως λόγο της φύσεως του επαγγέλματος κοστίζουν.»
Ποιες ιατρικές ειδικότητες θεωρούνται επιρρεπείς σε ιατρικά λάθη;
«Οι διαφορές που διαπιστώνουμε εμείς είναι πολλές φορές μεταξύ ειδικοτήτων. Δηλαδή, υπάρχουν κάποιες ιατρικές ειδικότητες που πράγματι εμφανίζονται όλο περισσότερο να διώκονται από ασθενείς για θέματα ιατρικών λαθών. Ειδικότητες όπως η γυναικολογία, η ορθοπεδική, η χειρουργική είναι επιρρεπείς σε λάθη ή μάλλον για να είμαστε πιο σωστοί επιρρεπείς σε καταγγελίες ιατρικών λαθών».
Τα νοσοκομεία στην Ελλάδα έχουν σύστημα καταγραφής ιατρικών λαθών ;
«Κοιτάξτε, αυτό είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο θέμα γιατί υπάρχει έλλειψη σ’ αυτό τον τομέα και δεν είναι μόνο ότι τα νοσοκομεία δεν έχουν σύστημα καταγραφής ιατρικών λαθών αλλά γενικά ως σύστημα εθνικής υγείας και ως Υπουργείο Υγείας δεν υπάρχει κανένα σύστημα κεντρικό που να λαμβάνει και να συγκεντρώνει όλες τι καταγγελίες ιατρικών λαθών, έτσι ώστε να αποτελέσουν και αυτές ένα σημείο βελτίωσης του ζητήματος. Εάν καταγράφουμε τα ιατρικά λάθη θα μπορέσουμε να τα επεξεργαστούμε στην συνέχεια, να δούμε ποια εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα και να κάνουμε διορθωτικές κινήσεις. Πρώτα απ’ όλα κατά αυτόν τον τρόπο θα σώσουμε ανθρώπινες ζωές αλλά θα σώσουμε και το ίδιο το σύστημα υγείας από σημαντικά ποσά που καλείται να πληρώσει.
Σας θυμίζω ότι όταν ένας ασθενής εάν πέσει θύμα ιατρικού λάθους, τις μεγάλες αποζημιώσεις που παίρνει καλείται να τις πληρώσει το δημόσιο νοσοκομείο. Τέτοια συστήματα καταγραφής ιατρικών λαθών υπάρχουν σε άλλες χώρες και μάλιστα έχω και προσωπική εμπειρία, καθώς έχω θητεύσει στη Φλόριντα των ΗΠΑ όπου εκεί μια φορά την βδομάδα οι ιατροδικαστές, με διευθυντές ιατρικών υπηρεσιών όλων των νοσοκομείων της περιοχής σε μια κλειστή σύσκεψη με πλήρη εμπιστευτικότητα συζητούσαμε τα περιστατικά που είχαν πάει στραβά ή που θεωρούσαμε ως πιθανά ιατρικά λάθη και είχαν συμβεί εντός της εβδομάδας. Σας διαβεβαιώνω ότι από αυτήν την σύσκεψη έβγαιναν πάρα πολύ χρήσιμα συμπεράσματα και γίνονταν και διορθωτικές κινήσεις, προκειμένου το σύστημα να γίνεται πολύ καλύτερο για τους ασθενείς της περιοχής.
Εδώ δεν υπάρχει κάτι τέτοιο ούτε σε νοσοκομείο ούτε πουθενά. Αυτό που πρέπει να σας πω είναι ότι δυστυχώς η νοοτροπία κάποιων γιατρών εδώ στην Ελλάδα όταν τους καταγγέλλουν για ιατρικά λάθη είναι πάντα αρνητική απέναντι στο να αποδεχθούν ένα τέτοιο λάθος. Το φαινόμενο αυτό που παρατηρείται δεν βοηθάει και τις διαδικασίες. Αρκετές φορές κάποια λάθη είναι εντελώς πασιφανή για παράδειγμα το να ξεχάσουν μια βελόνα στην κοιλιακή χώρα ενός ασθενούς είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για ιατρικό λάθος. Σας διαβεβαιώνω ότι ακόμα και σε τέτοια δικαστήρια που είχαμε στο παρελθόν δεν εμφανίζεται ποτέ να πει, ναι πράγματι κάναμε αυτό το λάθος, εν αντιθέσει σας λέω ότι βρίσκουν τις πιο απίθανες δικαιολογίες. Πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία, είναι μια καινούργια πραγματικότητα για την Ελλάδα το ιατρικό λάθος, έχει μόνο μια δεκαετία ζωής, οπότε νομίζω έχουμε πάρα πολύ δρόμο να διανύσουμε ειδικά ως προς την αξιολόγηση των ιατρικών λαθών».
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον Κόσμο
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
