Ντροπή Ενοχή: Με τη ντροπή, μπορεί να είναι πιο πιθανό να εμφανίζουμε αυτοτιμωρία (όπως με σκόπιμο αυτοτραυματισμό) ή να απομονωνόμαστε από τους άλλους. Μετά την έκθεση σε ένα τραυματικό γεγονός, μπορεί να βιώσουμε μια ποικιλία συναισθημάτων, όπως φόβο, άγχος, θλίψη, θυμό, ενοχή ή ντροπή. Αν και όλα αυτά τα συναισθήματα μπορεί να είναι πολύ οδυνηρά, η ντροπή μπορεί να είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο συναίσθημα για την αντιμετώπιση μετά από τραύμα. Σε τέτοιο βαθμό που υπάρχουν ολοένα και περισσότερες ενδείξεις ότι η εμπειρία της ντροπής σχετίζεται με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων της διαταραχής μετατραυματικού στρες ή Post-traumatic stress disorder (PSTD) μετά από ένα τραυματικό γεγονός.
Πριν συζητήσουμε τη σχέση μεταξύ ντροπής και PTSD, είναι πρώτα σημαντικό να κατανοήσουμε τι είναι η ντροπή και πώς διαφέρει από άλλα συναισθήματα.
Η διαφορά μεταξύ ντροπής και ενοχής
Η ντροπή γενικά συνδέεται πολύ στενά με το συναίσθημα της ενοχής. Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να διακρίνουν μεταξύ ντροπής και ενοχής. Όμως, υπάρχει διαφορά:
– Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που εμφανίζεται όταν αξιολογείτε ή κρίνετε τον εαυτό σας με αρνητικό τρόπο. Για παράδειγμα, μπορεί να νιώθετε ντροπή αν θεωρείτε τον εαυτό σας άχρηστο, αδύναμο ή κακό.
– Η ενοχή εμφανίζεται όταν αξιολογείτε μια συμπεριφορά ή μια πράξη ως αρνητική. Για παράδειγμα, αν δανειστείτε χρήματα από κάποιον και στη συνέχεια δεν του τα επιστρέψετε, μπορεί να νιώσετε ενοχή επειδή κάνατε κάτι που μπορεί να θεωρηθεί λάθος ή απερίσκεπτο.
Είναι σημαντικό να κάνουμε διάκριση μεταξύ ντροπής και ενοχής, επειδή επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας με διαφορετικούς τρόπους. Η ενοχή μπορεί να μας παρακινήσει να επανορθώσουμε, να ζητήσουμε συγγνώμη ή να διορθώσουμε μια συμπεριφορά. Με αυτόν τον τρόπο, ανακουφιζόμαστε και μπορεί να αυξήσουμε τον βαθμό στον οποίο αισθανόμαστε θετικά για τον εαυτό μας. Με αυτόν τον τρόπο, η ενοχή μπορεί να είναι ένα χρήσιμο συναίσθημα.
Η ντροπή, από την άλλη πλευρά, σπάνια είναι χρήσιμη. Με την ντροπή, μπορεί να είναι πιο πιθανό να εμφανίζουμε αυτοτιμωρία (όπως με σκόπιμο αυτοτραυματισμό) ή να απομονωνόμαστε από τους άλλους. Αυτό θα κάνει ελάχιστα πράγματα για να ανακουφίσει την ντροπή μακροπρόθεσμα και μπορεί ακόμη και να την εντείνει.
Η σύνδεση μεταξύ ντροπής και PTSD
Μελέτες έχουν διαπιστώσει σταθερά μια ισχυρή σχέση μεταξύ της ντροπής και της εμπειρίας συμπτωμάτων PTSD μετά από ένα τραυματικό γεγονός. Για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι η εμπειρία της ντροπής συνδέεται με τη σοβαρότητα της PTSD μεταξύ ηλικιωμένων ανδρών βετεράνων που ήταν αιχμάλωτοι πολέμου και γυναικών που είχαν εκτεθεί σε ενδοοικογενειακή βία.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι μελέτες αυτές διαπίστωσαν ότι η ντροπή είχε ισχυρότερη σχέση με την PTSD από ό,τι η ενοχή. Οι ερευνητές έχουν διατυπώσει τη θεωρία ότι η εμπειρία της ντροπής μετά από ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να μας οδηγήσει στη χρήση ανθυγιεινών στρατηγικών αντιμετώπισης, όπως η αποφυγή ή οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, οι οποίες μπορεί να παρεμποδίσουν την ικανότητά μας να επεξεργαστούμε τα συναισθήματα που σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός. Αυτή η αδυναμία επεξεργασίας των συναισθημάτων μπορεί στη συνέχεια να συμβάλει στην ανάπτυξη ή την ενίσχυση των συμπτωμάτων της PTSD.
Επιπλέον, δεδομένου ότι η εμπειρία της ντροπής μπορεί να σχετίζεται με κρίσεις αδυναμίας ή αξίας, οι επιζώντες μπορεί να αισθάνονται περισσότερο στίγμα για το γεγονός ότι έχουν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός. Αυτό το στίγμα θα μπορούσε στη συνέχεια να τους εμποδίσει να αναζητήσουν την κατάλληλη φροντίδα.
Πώς να μειώσουμε το αίσθημα της ντροπής
Υπάρχουν στρατηγικές αντιμετώπισης που μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για την αντιμετώπιση της ντροπής μετά από ένα τραύμα.
Αντίστροφη δράση
Όταν βιώνετε ντροπή, η ανάληψη μιας «αντίστροφης δράσης», η οποία σας επιτρέπει να αντιμετωπίσετε το συναίσθημα της ντροπής, μπορεί να σας βοηθήσει να το διαχειριστείτε. Για παράδειγμα, αν η ντροπή σας κάνει να αισθάνεστε ότι πρέπει να κάνετε κάτι αυτοκαταστροφικό, κάντε αντ’ αυτού κάτι που έχει να κάνει με τη φροντίδα του εαυτού σας. Οι στρατηγικές αντιμετώπισης της αυτοκαταπίεσης και της αυτοσυμπόνιας μπορούν να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες από αυτήν την άποψη.
Απόσπαση προσοχής
Μια άλλη στρατηγική είναι γνωστή ως αντιπερισπασμός. Όπως υποδηλώνει και το όνομά του, αντιπερισπασμός είναι οτιδήποτε κάνουμε για να αποσπάσουμε προσωρινά την προσοχή μας από ένα έντονο συναίσθημα. Μερικές φορές η εστίαση σε ένα ισχυρό συναίσθημα μπορεί να μας κάνει να το νιώθουμε ακόμη πιο ισχυρό και πιο ανεξέλεγκτο. Έτσι, αποσπώντας προσωρινά την προσοχή μας, δίνουμε χρόνο στο συναίσθημα να μειώσει την έντασή του, κάνοντάς το πιο εύκολα διαχειρίσιμο.
Θεραπεία
Ορισμένες θεραπείες μπορεί επίσης να είναι χρήσιμες για τη μείωση της ντροπής. Η θεραπεία γνωστικής επεξεργασίας για τη μετατραυματική διαταραχή έχει βρεθεί ότι είναι αποτελεσματική στη μείωση της ντροπής μεταξύ των ατόμων με μετατραυματική διαταραχή.
Η ψυχοδυναμική θεραπεία μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη στη μείωση της ντροπής, όπως και η αναζήτηση κοινωνικής υποστήριξης.