Οι εθνικές κλινικές κατευθυντήριες γραμμές για τη θεραπεία του COVID-19 ποικίλλουν σημαντικά σε όλο τον κόσμο, με τις χώρες που δεν διαθέτουν πόρους να είναι πιο πιθανό να αποκλίνουν από τις συστάσεις θεραπείας του χρυσού προτύπου (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, ΠΟΥ), διαπιστώνει μια συγκριτική ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ανοιχτής πρόσβασης BMJ. Και σχεδόν κάθε εθνική κατευθυντήρια γραμμή συνιστά τουλάχιστον μία θεραπεία που έχει αποδειχθεί ότι δεν λειτουργεί, δείχνει η ανάλυση.
Σημαντικές παραλλαγές στις εθνικές συστάσεις θεραπείας για τον COVID-19 υπάρχουν υπόνοιες από την εμφάνιση της πανδημίας, αλλά αυτές δεν έχουν επίσημα ποσοτικοποιηθεί ή μελετηθεί σε βάθος, σημειώνουν οι ερευνητές. Και παρά το γεγονός ότι ο COVID-19 δεν έχει πλέον τον αντίκτυπο σε ζωές και υγεία όπως κάποτε, ο ιός εξακολουθεί να εξελίσσεται και να δραστηριοποιείται σε όλο τον κόσμο, τονίζουν. Ο ΠΟΥ ακύρωσε το καθεστώς του COVID-19 ως έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία μόνο τον Απρίλιο του 2023.
Για να αξιολογήσουν πόσο καλά η εθνική κλινική πρακτική ακολούθησε τις συστάσεις του ΠΟΥ (11η έκδοση, Ιούλιος 2022) —που θεωρείται το χρυσό πρότυπο— για τη θεραπεία του COVID-19, οι ερευνητές ανέλυσαν το περιεχόμενο και των πιο πρόσφατων εθνικών των 194 κρατών μελών του ΠΟΥ κατευθυντήριες γραμμές στο τέλος του 2022.
Κάθε σύνολο οδηγιών βαθμολογήθηκε ανάλογα με το πόσο ευθυγραμμίστηκαν με τις συστάσεις του ΠΟΥ:
- Επιπλέον βαθμοί απονεμήθηκαν για εκείνους που είχαν ενημερωθεί εντός των προηγούμενων έξι μηνών
- εκείνων που έκαναν συστάσεις σύμφωνα με την ισχύ των αποδεικτικών στοιχείων
- και εκείνων που περιελάμβαναν αξιολογήσεις της αποτελεσματικότητας των θεραπειών και των παρενεργειών τους.
Στη συνέχεια, ο πλούτος και οι πόροι κάθε χώρας συγκρίθηκαν χρησιμοποιώντας το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της Παγκόσμιας Τράπεζας σε δολάρια ΗΠΑ για το 2021, τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης 2021 και τον Παγκόσμιο Δείκτη Ασφάλειας Υγείας 2021. Από τις 194 χώρες με τις οποίες ήρθαν σε επαφή, οι 72 δεν απάντησαν. Από τις υπόλοιπες 122, οι εννέα δεν είχαν επίσημες οδηγίες ή δεν ήταν δυνατή η πρόσβαση σε αυτές, ενώ άλλες τέσσερις δεν συνέστησαν καμία θεραπεία, επομένως αυτές αποκλείστηκαν, αφήνοντας συνολικά 109.
Οι χώρες για τις οποίες δεν λήφθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές είχαν, κατά μέσο όρο, μικρότερο πληθυσμό, χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ και χαμηλότερο Παγκόσμιο Δείκτη Ασφάλειας Υγείας, ενδεικτικό μεγαλύτερων οικονομικών προκλήσεων και μικρότερης ικανότητας ανταπόκρισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για την υγεία. Η 11η επανάληψη των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ κατηγοριοποιεί τη σοβαρότητα της νόσου, αλλά οι περισσότερες από τις αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές (84%; 92) δεν όρισαν τη σοβαρότητα του COVID-19 με τον ίδιο τρόπο και ορισμένες δεν όρισαν καθόλου τη σοβαρότητα (6,5%; 7 ).
Μόνο 10 κατευθυντήριες γραμμές (9%) χρησιμοποίησαν ορισμούς βαρύτητας της νόσου που ήταν συγκρίσιμοι με εκείνους του ΠΟΥ. Οι περισσότερες (77%· 84) κατευθυντήριες γραμμές δεν περιελάμβαναν αξιολόγηση της ισχύος ή της βεβαιότητας της θεραπευτικής σύστασης. Και το εύρος των συνιστώμενων φαρμάκων, ανεξαρτήτως βαρύτητας, κυμαινόταν από 1 έως 22. Οι οδηγίες του ΠΟΥ συνιστούν συνολικά 10.
Συνολικά, 105 κατευθυντήριες γραμμές περιελάμβαναν τουλάχιστον μία θεραπεία που συνιστούσε ο ΠΟΥ, αλλά 4 δεν συνιστούσαν καμία. Οι χώρες της αφρικανικής περιοχής είχαν σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό θεραπειών που συνιστούσε ο ΠΟΥ, σε σύγκριση με χώρες της Ευρώπης και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Μία στις τρεις κατευθυντήριες γραμμές (36; 33%) συνέστησε τουλάχιστον ένα εξουδετερωτικό μονοκλωνικό αντίσωμα που στρέφεται κατά του SARS-CoV-2, του ιού που ευθύνεται για το COVID-19. Αυτές οι οδηγίες εκδόθηκαν από πιο πλούσιες χώρες.
Οι κατευθυντήριες γραμμές από χώρες που δεν διαθέτουν πόρους αποκλίνουν περισσότερο από τις συστάσεις του ΠΟΥ, όταν διαστρωματώθηκαν με βάση το ετήσιο ΑΕΠ, τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης και τον Παγκόσμιο Δείκτη Ασφάλειας Υγείας. Οι ερευνητές αναγνωρίζουν αρκετούς περιορισμούς στα ευρήματά τους, συμπεριλαμβανομένης της βαθμολογίας που χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση των κατευθυντήριων γραμμών, η οποία δεν έχει επικυρωθεί από άλλες μελέτες, και της αδυναμίας αξιολόγησης όλων των εθνικών κατευθυντήριων γραμμών.