Μια έκτακτη ανάγκη υποσιτισμού καταδιώκει τη βόρεια Νιγηρία, λόγω της κρίσης κόστους ζωής, της κακής κατάστασης του συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης της χώρας και των συγκλονιστικών επιπέδων ανασφάλειας, προειδοποιούν οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας. Σχεδόν 32 εκατομμύρια Νιγηριανοί – περίπου το 15% του πληθυσμού – πεινούν ως αποτέλεσμα της ξαφνικής κατάργησης των επιδοτήσεων καυσίμων από την κυβέρνηση πέρυσι. Αυτό οδήγησε τις τιμές των τροφίμων στα ύψη, ωθώντας τον πληθωρισμό σε υψηλό σχεδόν 30 ετών, με τους μισθούς να υστερούν πολύ.
Αλλά ακριβώς στον αγροτικό βορρά της Νιγηρίας, όπου η φτώχεια είναι πιο βαθιά ριζωμένη, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν αναφέρει τις πιο ανησυχητικές αυξήσεις στον υποσιτισμό. Στις συνοικίες Σινκάφι και Ζουρμί της βορειοδυτικής πολιτείας Ζαμφάρα, ένα στα τέσσερα παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών βρέθηκε να υποσιτίζεται οξύτατα σε μαζικό έλεγχο τον Ιούνιο από την ιατρική φιλανθρωπική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ). Ένα ποσοστό υποσιτισμού 15% έχει χαρακτηριστεί ως έκτακτη ανάγκη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Στα βορειοανατολικά, η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού έχει επίσης επισημάνει μια αύξηση στις εισαγωγές βαρέως υποσιτισμένων παιδιών σε κέντρα υγείας που υποστηρίζει. Η διατροφική κρίση επιδεινώθηκε από το απόθεμα έτοιμων προς χρήση θεραπευτικών τροφών, που χρησιμοποιούνται για να σωθούν οι ζωές ευάλωτων βρεφών, καθώς η UNICEF, η υπηρεσία του ΟΗΕ για τα παιδιά, παλεύει με μια στενότητα χρηματοδότησης σε ολόκληρη τη Δυτική Αφρική.
Η απότομη αύξηση του υποσιτισμού στο βορρά οφείλεται στην κρίση κόστους ζωής, αλλά και στην ανασφάλεια. Στα βορειοανατολικά, η παραγωγή τροφίμων έχει αμβλυνθεί από μια ακόμη ενεργή εξέγερση των τζιχαντιστών. Τα παλαιότερα εκτοπισμένα νοικοκυριά – αποκομμένα από βοήθεια και σταλμένα από την πολιτειακή κυβέρνηση – φοβούνται πολύ για να καλλιεργηθούν πέρα από μια στενή περίμετρο γύρω από τις πόλεις της φρουράς.
Ένα σύστημα υγείας σε κρίση
Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις εκπέμπουν μια προειδοποίηση τα τελευταία τρία χρόνια σχετικά με την αύξηση της επισιτιστικής ανασφάλειας στο βορρά – αλλά και τη θεωρούν ως μέρος ενός βαθύτερου προβλήματος υγειονομικής περίθαλψης. «Στο τέλος της ημέρας», είπε ο Noko, «ο υποσιτισμός είναι πραγματικά ένας δείκτης για ένα αδύναμο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης».
Τα στοιχεία αυτής της κρίσης δεν είναι δύσκολο να βρεθούν. Από τα περίπου 34.000 κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας της Νιγηρίας, μόνο το 20% πιστεύεται ότι είναι πλήρως λειτουργικά. Η συντριπτική πλειονότητα των ΠΦΥ είναι ερειπωμένα, υποστελεχωμένα και στερούνται βασικών φαρμάκων – ειδικά στο βορρά. Ως αποτέλεσμα, η Νιγηρία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά βρεφικής και μητρικής θνησιμότητας στον κόσμο, με μόνο το 38% των γεννήσεων να παρακολουθούνται από εκπαιδευμένους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας.
Τα χρήματα είναι μέρος του προβλήματος. Οι συνολικές χορηγήσεις του προϋπολογισμού για την υγεία στις 36 πολιτείες της Νιγηρίας μειώθηκαν κατά 2,5% μεταξύ 2020 και 2022, από 1,92 δισεκατομμύρια δολάρια σε 1,87 δισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, η χρησιμοποίηση του κεφαλαίου ήταν επίσης φτωχή, με λιγότερο από το 50% της διαθέσιμης χρηματοδότησης το τελευταίο τρίμηνο του 2022 να δαπανάται στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τη ΜΚΟ Nigeria Health Watch.
«Η ανεπαρκής χρηματοδότηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στη μείωση των υπηρεσιών PHC», δήλωσε ο Zainab Idris, σύμβουλος ιατρός δημόσιας υγείας και συντονιστής του προγράμματος Accelerating Nutrition Results in Nigeria (ANRiN) στη βορειοδυτική πολιτεία Kaduna. Ωστόσο, σημείωσε ότι ευθύνονται επίσης η εδραιωμένη κακοδιαχείριση και η έλλειψη λογοδοσίας.
Αυτό αποδεικνύεται από την τακτική διαρροή των φαρμάκων που είναι διαθέσιμα στη μαύρη αγορά. «Πολλά φάρμακα και υλικά που προορίζονται για τις εγκαταστάσεις εκτρέπονται ή πωλούνται», εξήγησε ο Abdurrahman Zaharaddeen, νοσοκόμα στην περιοχή Kankara της Katsina. «Μερικές φορές, τα φάρμακα πωλούνται εντός της εγκατάστασης σε τιμές που ορισμένοι ασθενείς δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά».