Την Τρίτη 19 Μαρτίου 2024, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του «Εγχειριδίου για
την Ενίσχυση της Ανθεκτικότητας των Συστημάτων Υγείας» από το Ευρωπαϊκό
Παρατηρητήριο Συστημάτων και Πολιτικών Υγείας (European Observatory on Health
System and Policies) και τον ΟΟΣΑ στις Βρυξέλλες.
Είναι το πρώτο πρακτικό εγχειρίδιο για δοκιμές ανθεκτικότητας των συστημάτων
υγείας με τυποποιημένη μεθοδολογία, το οποίο αναπτύχθηκε από το Ευρωπαϊκό
Παρατηρητήριο και τον ΟΟΣΑ με την χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
(DG Sante) και βασίζεται στην εμπειρία των προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων,
λαμβάνοντας υπόψη το σύστημα αξιολόγησης επιδόσεων των συστημάτων υγείας
(Health System Performance Assessment – HSPA). Σκοπός η παροχή
αξιοποιήσιμων πληροφοριών και στρατηγικών προς τους υπεύθυνους χάραξης
πολιτικών υγείας για την ενίσχυση των συστημάτων υγείας έναντι μελλοντικών
προκλήσεων. Καθώς τα συστήματα υγείας δοκιμάζονται διεθνώς, είναι σημαντική η
διασφάλιση της ανθεκτικότητας και της προσαρμογής τους σε κάθε κατάσταση
κρίσης, ώστε να είναι σε θέση να παρέχουν απρόσκοπτα υψηλής ποιότητας και
ασφάλειας υπηρεσίες υγείας.
Στην εκδήλωση παρέστη η Γενική Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας Λίλιαν Βιλδιρίδη,
η οποία παρουσίασε την εμπειρία της πιλοτικής εφαρμογής του εργαλείου στην
Ελλάδα, τη χρησιμότητα του, τις πολιτικές προκλήσεις κατά την διεξαγωγή της
εφαρμογής, καθώς και τους τρόπους αντιμετώπισης των αδυναμιών που
εντοπίστηκαν. Στην ημερίδα παρέστησαν επίσης η Γενική Διευθύντρια του DG Sante της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Sandra Gallina, ο Περιφερειακός Διευθυντής του
Π.Ο.Υ. Ευρώπης Hans Kluge, η Επικεφαλής του τμήματος Υγείας στον ΟΟΣΑ
Francesca Colombo και ο Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Παρατηρητήριου
Συστημάτων και Πολιτικών Υγείας Josep Figueras. Από την Ελληνική πλευρά
παρούσα ήταν και η Καθηγήτρια Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας του ΕΚΠΑ Δάφνη
Καϊτελίδου.
Η συμβολή της Ελλάδας και του Υπουργείου Υγείας ήταν καθοριστική για την
διαμόρφωση του εγχειριδίου καθώς ήταν μια από τις τρεις χώρες που εφήρμοσαν
πιλοτικά τη μεθοδολογία σε ημερίδα που διοργανώθηκε τον Μάιο του 2023 από το
Υπουργείο Υγείας και το EΚΠΑ (Τμήμα Νοσηλευτικής, Εργαστήριο Οργάνωσης και
Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας), στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι πολλών
φορέων, όπως η κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας, ο ΟΔΙΠΥ, ο ΕΟΠΥΥ, η
ΕΣΑΝ, το ΚεΣΥ, Ακαδημαϊκά ιδρύματα, Διοικήσεις Υγειονομικών Περιφερειών και
Νοσοκομείων. Στόχος ήταν να εργαστούν από κοινού σε ένα υποθετικό σενάριο για
τον έλεγχο της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας σε περιπτώσεις κρίσεων
(“shock scenario”), με το σενάριο που εξετάσθηκε να αφορά στο Ανθρώπινο
Δυναμικό του τομέα υγείας.
Η Γενική Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας δήλωσε:
«Στον πυρήνα του, το εγχειρίδιο περιγράφει μια συνεκτική μεθοδολογία δοκιμών
ανθεκτικότητας — μια δομημένη, συνεργατική προσέγγιση εμπνευσμένη από τις
ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων που χρησιμοποιούνται σε άλλους
τομείς, τον σχεδιασμό σεναρίων και τις αξιολογήσεις επιδόσεων του συστήματος
υγείας. Στο πλαίσιο εξέτασης του σεναρίου στην Ελλάδα, διερευνήθηκε η δυνατότητα
του συστήματος να διατηρεί τη λειτουργικότητά του σε μεταβαλλόμενες ακραίες
συνθήκες, η ανθεκτικότητά του.
Η δυνατότητα ανάπτυξης «γρήγορων αντανακλαστικών» για τη διατήρηση τόσο ποιοτικών υπηρεσιών υγείας όσο και της ασφάλειας των ασθενών και η ικανότητα ανάκαμψης μετά από μία τέτοια κρίση. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν έναν οδικό χάρτη για τις στρατηγικές που θα πρέπει να αναπτυχθούν, ώστε το ανθρώπινο δυναμικό και το σύστημα υγείας να θωρακιστούν καλύτερα στο μέλλον για καταστάσεις κρίσης.
Η πιλοτική μελέτη αποτέλεσε μια σπουδαία άσκηση για τη συμμετοχή όλων των
εμπλεκόμενων μερών στην Ελλάδα. Όλοι οι βασικοί εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει
να συμμετέχουν στις προπαρασκευαστικές εργασίες οποιασδήποτε αλλαγής και
ανάπτυξης στρατηγικής, για την οποία θα πρέπει να αισθάνονται συμμέτοχοι, ώστε να
αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχούς εφαρμογής. Η διαδικασία αυτή βοήθησε στον
εντοπισμό κενών και προκλήσεων όσον αφορά την ποιότητα και την ποσότητα των
δεδομένων, τον συντονισμό μεταξύ των οργανισμών, μεταξύ άλλων.
Αλλά χρησίμευσε επίσης ως σημείο εκκίνησης για την ανάληψη δράσης βάσει των ευρημάτων με την κατάρτιση συγκεκριμένου σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση των ανωτέρω. Σκοπός μιας επιτυχημένης διαδικασίας δοκιμών ανθεκτικότητας δεν είναι μόνο ο εντοπισμός των πλεονεκτημάτων και των αδυναμιών του συστήματος υγείας, αλλά και ο εντοπισμός και η ενθάρρυνση συγκεκριμένων διορθωτικών μέτρων πολιτικής για βελτίωση καθώς και η αντιμετώπιση των κύριων σημείων συμφόρησης στις επιδόσεις του συστήματος υγείας.
Η πιλοτική μελέτη πυροδότησε πραγματικά μια συστηματική διαδικασία για τη
βελτίωση της διακυβέρνησης του ανθρωπίνου δυναμικού (Human Resources
Governance) καθώς προχωρήσαμε σε πρόσθετη έρευνα και μια πιο
εμπεριστατωμένη ανάλυση. Το Υπουργείο Υγείας με την υποστήριξη του Παγκόσμιου
Οργανισμού Υγείας έχει ήδη ξεκινήσει ένα πρόγραμμα με γενικό στόχο τη διασφάλιση
αποτελεσματικής διακυβέρνησης, σχεδιασμού, λήψης αποφάσεων και χάραξης
πολιτικής, με ισχυρή συμμετοχή των βασικών εμπλεκόμενων μερών εντός της
κυβέρνησης, των επαγγελματικών ενώσεων και των μονάδων παροχής υπηρεσιών
υγείας.
Για το σκοπό αυτό, προγραμματίζεται ημερίδα τον Απρίλιο, σε συνεργασία με
τον Π.Ο.Υ. και το Γραφείο Ποιότητας Φροντίδας και Ασφάλειας Ασθενών του Π.Ο.Υ. στην Αθήνα, με κύριο στόχο τη συμμετοχή ενός ευρέος φάσματος βασικών
ενδιαφερόμενων μερών για το Ανθρώπινο Δυναμικό στον τομέα της Υγείας (ΑΔΥ)
στην ανάπτυξη ενός νέου Πληροφοριακού Συστήματος Ανθρώπινου Δυναμικού για το
ελληνικό σύστημα υγείας, στο πλαίσιο μιας πιο ολοκληρωμένης συνεργασίας για τη
βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας».