COVID-19: Ερευνητική ομάδα από το Εργαστήριο Παγκόσμιας Στρατηγικής (GSL) του Πανεπιστημίου York εξέτασε το κλείσιμο των συνόρων που εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πολλά από αυτά ήταν αναποτελεσματικά, παράνομα και ακόμη και όταν λειτουργούσαν, ήταν τόσο αποδιοργανωτικά που στο μέλλον θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνον όταν είναι απολύτως απαραίτητο. Η νέα μελέτη, από τις πρώτες που αξιολογούν την αποτελεσματικότητα του κλεισίματος των συνόρων το οποίο τέθηκε αρχικά σε εφαρμογή πριν από τρία χρόνια για να επιβραδυνθεί η εξάπλωση του τότε νέου κορωνοϊού, διαπίστωσε ότι το στοχευμένο κλείσιμο των συνόρων δεν συνέβαλε σχεδόν καθόλου στην ανάσχεση της κρίσης και, αν αξιολογηθεί με βάση όσα γνωρίζουμε σήμερα, πιθανότατα θα θεωρούνταν παράνομο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Από την άλλη πλευρά, τα πιο ακραία κλεισίματα ήταν προσωρινά αποτελεσματικά, αλλά είχαν μεγάλο κόστος. Το κλείσιμο των συνόρων θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως έσχατο μέσο και οι αποφάσεις σχετικά με το κλείσιμο θα ήταν πιο αποτελεσματικές εάν συντονίζονταν σε παγκόσμιο επίπεδο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, λέει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Mathieu Poirier. “Οι άνθρωποι απλώς υπέθεσαν τότε ότι τα μέτρα αυτά ήταν αποτελεσματικά, αλλά αυτό δεν ισχύει απαραίτητα”, λέει ο Poirier, καθηγητής κοινωνικής επιδημιολογίας της Σχολής Υγείας και ερευνητική έδρα York Research Chair in Global Health Equity και συνδιευθυντής της GSL. “Η μελέτη μας δείχνει, χρησιμοποιώντας δεδομένα από τον πραγματικό κόσμο, ότι για τις περισσότερες χώρες, στις περισσότερες περιπτώσεις, το κλείσιμο των συνόρων δεν πρόκειται να είναι η καλύτερη προσέγγιση”. Η έρευνα δημοσιεύθηκε χθες στο PLOS Global Public Health. Ο Poirier και οι συν-συγγραφείς του GSL -οι καθηγητές του York Susan Rogers Van Katwyk και Steven Hoffman και η αναλύτρια δεδομένων Gigi Lin- εξέτασαν τις διαθέσιμες πληροφορίες από 166 χώρες και αξιολόγησαν κατά πόσον το κλείσιμο των συνόρων περιόρισε την εξάπλωση τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς.
Το συνολικό κλείσιμο των συνόρων -που ορίζεται ως απαγόρευση μη απαραίτητων ταξιδιών από όλες τις άλλες χώρες και εφαρμόζεται από τη συντριπτική πλειονότητα των χωρών τον Μάρτιο του 2020- επιβράδυνε προσωρινά τη μετάδοση του COVID-19 σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, το κύμα στοχευμένου κλεισίματος των συνόρων ένα μήνα νωρίτερα, που στόχευε σε ταξιδιώτες από εστίες κινδύνου, δεν επιβράδυνε την παγκόσμια πανδημία. Σε εθνικό επίπεδο, το στοχευμένο κλείσιμο των συνόρων λειτούργησε σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά οι πιο αποτελεσματικές εφαρμόστηκαν νωρίς και ήταν τόσο εκτεταμένες που πλησίαζαν το ολικό κλείσιμο. Το κλείσιμο των συνόρων μπορεί επίσης να αποσπάσει πόρους από άλλα μέτρα κατά της πανδημίας και να μειώσει την παγκόσμια συνεργασία όταν αυτή είναι περισσότερο απαραίτητη κατά τη διάρκεια μιας πανδημικής κρίσης. Το κλείσιμο των συνόρων έχει τεράστιο αντίκτυπο στη ζωή των ανθρώπων και στην οικονομία σε σύγκριση με άλλα μέτρα όπως καραντίνες, περιορισμός των δημόσιων συγκεντρώσεων και προσεγγίσεις δοκιμής και εντοπισμού. Εάν, όμως, δεν είναι δυνατόν να ληφθούν άλλα λιγότερο ανασταλτικά μέτρα, τότε η έγκαιρη εφαρμογή του κλεισίματος των συνόρων είναι το κλειδί. Ο Poirier αναγνωρίζει ότι η απόφαση για το πόσο νωρίς δεν είναι μια απλή διαδικασία. “Αν δεν λάβετε αυτές τις δύσκολες αποφάσεις νωρίς, τότε αυτή η διαδικασία λήψης αποφάσεων μπορεί να είναι ήδη πολύ αργά, αλλά αν είστε η πρώτη χώρα που εφαρμόζει ένα κλείσιμο, αυτό πιθανότατα θα είναι πολύ αντιδημοφιλές”.
Η πρόκληση αυτή περιπλέκεται περαιτέρω από την έλλειψη αξιόπιστων πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο που είναι διαθέσιμες στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων. “Ορισμένες χώρες μπορεί να μην αναφέρουν αυτά που γνωρίζουν, και πολλές περισσότερες χώρες δεν δοκιμάζουν ή δεν έχουν την υποδομή για να γνωρίζουν πραγματικά τι συμβαίνει επί τόπου εξ αρχής”, προσθέτει, σημειώνοντας ότι τα δεδομένα δεν αποτελούν ζήτημα μόνο σε αυταρχικά καθεστώτα. “Με αυτές τις ταχέως εξελισσόμενες πανδημικές απειλές, είναι μάλλον καλύτερο να υποθέσουμε ότι δεν ξέρουμε τι συμβαίνει”. Σύμφωνα με τους Διεθνείς Υγειονομικούς Κανονισμούς, οι περιορισμοί δεν θα πρέπει να είναι αυστηρότεροι από ό,τι είναι απαραίτητο και μέθοδοι όπως το κλείσιμο των συνόρων θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνον εάν υποστηρίζονται από την επιστήμη. “Κοιτάζοντας πίσω, το κλείσιμο των συνόρων των περισσότερων χωρών ήταν πιθανότατα παράνομο, αλλά αυτή η επιστήμη δεν ήταν διαθέσιμη στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων εκείνη την εποχή”, καταλήγει ο Poirier. “Αυτή η έρευνα υποδηλώνει ότι οι αποκλεισμοί μπορεί να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο σε μελλοντικές πανδημίες, αλλά θα πρέπει να εφαρμόζονται με μεγάλη προσοχή και σε συνεργασία με άλλες χώρες”.
