Η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη απηύθυνε χτες Πέμπτη 13 Ιουνίου 2024, εναρκτήρια ομιλία με τίτλο «Επόμενα βήματα για τη Δημόσια Υγεία», στο πλαίσιο του Πανελληνίου Συνεδρίου Δημόσιας Υγείας 2024. Το φετινό Συνέδριο, με τίτλο «Η υγεία του πληθυσμού υπό το πρίσμα της κλιματικής κρίσης», διοργανώθηκε και πάλι από την Ελληνική Εταιρεία Δημόσιας Υγείας (Ε.Ε.Δ.Υ.), με την επιστημονική υποστήριξη του Τμήματος Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑ.Δ.Α.) και του Φόρουμ Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής, και πραγματοποιείται 13–15 Ιουνίου 2024 στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του ΠΑ.Δ.Α.
Ακολουθούν τα κύρια σημεία ομιλίας:
Η κυρία Αγαπηδάκη ανέφερε: “Πραγματικά αισθάνομαι ότι η κοινότητα της δημόσιας υγείας μεγαλώνει, ισχυροποιείται και αποκτά σιγά – σιγά και ένα πιο σαφές μέλλον, ένα πλαίσιο στη χώρα, σε επίπεδο πόλης, σε επίπεδο δομών, πέραν από τον ΕΟΔΥ, ένα σαφές πλαίσιο για τη δημόσια υγεία.
Αυτό για μένα είναι κάτι πάρα – πάρα πολύ σημαντικό, γιατί υπηρετώ τη δημόσια υγεία, πάνω απ’ όλα αισθάνομαι ότι είμαι ένας επιστήμονας στη δημόσια υγεία και έχει μεγάλη σημασία να μπορώ να δω να γίνονται αυτά τα οποία και εγώ ποθούσα όταν βρισκόμουν στον ακαδημαϊκό χώρο, για τα οποία όλα μας έχουμε παλέψει πάρα πολλά χρόνια… Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ εύστοχος ο τίτλος του Συνεδρίου και η εστίασή στο κομμάτι της κλιματικής κρίσης.
Για τρεις λόγους. Σε ποιο σύστημα συμβαίνει αυτό και δεν εννοώ το οικοσύστημα, εννοώ το σύστημα δημόσιας υγείας το οποίο συμβαίνουν όλα αυτά τα γεγονότα, όλες αυτές ο κρίσεις που αφορούν στα τρόφιμα, στο περιβάλλον, στην υγεία, στα μεταδιδόμενα νοσήματα. Δεύτερον, σε ποιο επίπεδο υγείας του πληθυσμού. Είμαστε σε μία χώρα που έχει γερασμένο πληθυσμό. Γνωρίζουμε όλοι καλά ότι η παραμέληση της δημόσιας υγείας και της πρόληψης όλα αυτά τα χρόνια έχει στερήσει τη δυνατότητα να έχουμε καλούς δείκτες υγείας, άρα έχουμε νωρίτερα χρόνια νοσήματα, που σημαίνει πως με τα μεταδιδόμενα νοσήματα, συμβαίνουν λόγω της κλιματικής κρίσης και το έχουμε ζήσει αυτό και σε σχέση με την πανδημία.
Επιβαρύνεται περαιτέρω η υγεία του πληθυσμού. Τρίτον, είπαμε το σύστημα. Είπαμε το επίπεδο υγείας του πληθυσμού. Τι αναμένουμε ένα συμβεί από εδώ και πέρα. Ποιο είναι το κομμάτι της Παγκόσμιας Υγείας που έρχεται να ενταχθεί αυτή η προσπάθεια και το σημειώνω αυτό εμφατικά, διότι ξέρετε ότι και να κάνει μία χώρα πια, το γνωρίζετε οι ειδήμονες καλύτερα από εμάς, δεν αρκεί. Χρειαζόμαστε διασυνοριακές προσπάθειες και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και σε διεθνές επίπεδο. Μιλάμε για κάτι που ξεκινάει από τοπικό, πάει στο Περιφερειακό, στο εθνικό, στο Ευρωπαϊκό και στο Διεθνές”.
“Είδατε και χθες, αυτές τις μέρες έχουμε καύσωνα, έχουμε μεταφορά αφρικανικής σκόνης, είχαμε μια πυρκαγιά. Το τι συμβαίνει οι άνθρωποι συνήθως το εντοπίζουμε στο άμεσο. Έφυγε ο καπνός; Δεν κινδυνεύω. Δεν είναι καθόλου έτσι, το ξέρετε. Άρα υπάρχει ένα κομμάτι εδώ οριζόντια πως θα αναπτύξουμε τον εγγραμματισμό υγείας του πληθυσμού. Εδώ έχουμε και μία άλλη παράλληλη υποχρέωση να αναπτύξουμε τις γνώσεις και τις δεξιότητες των επαγγελματιών υγείας γύρω από τα θέματα της κλιματικής κρίσης.
Λυπάμαι που δεν είναι εδώ ο κ. Χατζηχριστοδούλου σήμερα, νομίζω ότι θα έχουμε πολλά να πούμε για τον τρόπο που διαχειριστήκαμε τα συμβάντα λόγω της κακοκαιρίας Daniel στη Θεσσαλία. Εκεί είχαμε τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε ότι πολλές φορές οι υγειονομικοί μας ακριβώς επειδή δεν υπήρξε ποτέ στη χώρα οργανωμένα η δημόσια υγεία σε όλα τα πεδία, πολλές φορές υποτιμούσε για παράδειγμα την πρώτη εικόνα, τα πρώτα μας συμπτώματα της λεπτοσπείρωσης. Μπορεί κάποιος να θεωρούσε ότι ήταν ένα κοινό κρυολόγημα.
Έπρεπε λοιπόν πάρα πολύ γρήγορα να εκπαιδεύσουμε όλους τους ανθρώπους στο πεδίο να ξέρουν πότε πρέπει να κάνουν περαιτέρω εξετάσεις, διερεύνηση, να κρατήσουν έναν άνθρωπο στο νοσοκομείο, να μην έχουμε περαιτέρω διασπορά. Αυτό είναι ένα μικρό παράδειγμα από το πώς όλα αυτά συμπλέκονται. Μιλάμε λοιπόν για τα βασικά πυρηνικά κομμάτια της δημόσιας υγείας, πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή πρόληψη, προαγωγή της υγείας και κάποιες δομικές αλλαγές στο σύστημα”.
“Στον τομέα της πρωτογενούς πρόληψης έχουμε προχωρήσει με το πρόγραμμα της παιδικής παχυσαρκίας σε εθνικό επίπεδο, είμαι πολύ περήφανη που έχουμε πλέον την επιτροπή για τη διατροφή και έτσι μπορούμε να έχουμε παράλληλα εστίαση και σε θεσμικές αλλαγές. Δεν είναι λοιπόν μόνο όσα κάνουμε για την πρόληψη και την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας με εστίαση στις κοινωνικές ανισότητες στην υγεία για όλα τα παιδιά, είναι και ένα άλλο κομμάτι που έχει να κάνει με όλες αυτές τις θεσμικές αλλαγές που πρέπει να συμβούν στο κοινωνικοοικοοικολογικό πλαίσιο της χώρας, προκειμένου να μπορέσει το περιβάλλον που ζούμε, μεγαλώνουμε, αναπτυσσόμαστε, εργαζόμαστε, γερνάμε, να μην οδηγεί στην παχυσαρκία.
Αντίστοιχα κάνουμε και για τους ενήλικες. Σε λίγο καιρό θα ανακοινωθεί και επίσημα ένα αντίστοιχο πρόγραμμα πλέον της καταπολέμησης της παχυσαρκίας για τους ενήλικες. Όλα αυτά έχουν μια σειρά από δωρεάν υπηρεσίες και δεν αποτελούν ξέρετε αυτό που λέμε προγράμματα μία και έξω. Είναι νέες υπηρεσίες πρόβλεψης δημόσιας υγείας, που αποτελούν τον τρόπο με τον οποίον θέλουμε πια να εντοπίζουμε έγκαιρα και να αντιμετωπίζουμε τους παράπλευρους κινδύνους σε πληθυσμιακό επίπεδο.
Στο επίπεδο της δευτερογενούς πρόληψης το ξέρετε ότι τρέχουν τα προγράμματα μαζικού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, ξεκινάει και του παχέος εντέρου αυτές τις μέρες και το φθινόπωρο τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Παράλληλα προχωράμε για να έχουμε το πρώτο πρόγραμμα στην Ευρώπη και το πρώτο πιλοτικό στη χώρα μας για την πρόληψη και τον έγκαιρο εντοπισμό του καρκίνου του πνεύμονα και του καρκίνου του δέρματος.
Και βέβαια μιλάμε και για μία λειτουργική και ενδομυϊκή αναδιοργάνωση του συστήματος δημόσιας υγείας και πρωτοβάθμιας. Τι σημαίνει αυτό; Πάμε στο μοντέλο που νομίζω ότι έχει αναδειχθεί διεθνώς ως βέλτιστη πρακτική, την ενσωμάτωση της δημόσιας υγείας και του ιδιωτικού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, να εστιάσουμε λοιπόν στο πως ενσωματώνεται η πληθυσμιακή προσέγγιση στην πρωτοβάθμια”.
“Έχουμε διασφαλίσει ένα πολύ υψηλό κονδύλι από το Ταμείο Ανάκαμψης για να υπάρξει το πρόγραμμα εκπαίδευσης και πιστοποίησης των επαγγελματιών υγείας που έχουν τις δεξιότητες της δημόσιας υγείας για να δουλεύουν στην πρωτοβάθμια. Θέλουμε λοιπόν σιγά-σιγά να μεταβούμε σε ένα μοντέλο που ξέρουμε ότι αυτός που πάει να εργαστεί σε έναν τομέα δημόσιας υγείας είτε αφορά την πρωτοβάθμια, είτε αφορά άλλους τομείς έχει πιστοποίηση για τις δεξιότητες και τις υπηρεσίες που παρέχει.
Και το λέω αυτό διότι στη χώρα μας υπάρχει μια αίσθηση ότι ξέρουμε τι είναι η δημόσια υγεία, ξέρουμε ποιες είναι οι βασικές λειτουργίες, ξέρουμε τι κάνουμε αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα με αποτέλεσμα να έχουμε πολύ μεγάλη ανομοιογένεια ως προς τις υπηρεσίες που παρέχονται στις διαφορετικές περιοχές της χώρας και στις διαφορετικές υπηρεσίες. Χρειαζόμαστε λοιπόν τα σούπερ καλά παραδείγματα και τα πολύ κακά παραδείγματα να τα φέρουμε λίγο κοντά να έχουμε έναν μέσο όρο υπηρεσιών, μια διασφάλιση ποιότητας ως προς αυτό που δίνουμε στους πολίτες και σε επίπεδο πρόληψης και σε σχέση με τα υπόλοιπα που αφορούν την κλιματική κρίση”.
“Πέρα από όλα τα υπόλοιπα που κάνουμε αυτό τον καιρό, δρομολογούμε προσλήψεις στην πρωτοβάθμια, ενώ αναδιοργανώνεται ο ΕΟΔΥ για να μπορεί να έχει ισχυρό σύστημα σε κεντρικό επίπεδο λήψης αποφάσεων και πολύ ισχυρή αποκεντρωμένη επιχειρησιακή ικανότητα για να αντιμετωπίσει τα λεγόμενα Micro outbreaks, τις μικρές επιδημικές εξάρσεις στην πηγή και αυτό το κάνουμε με τρεις τρόπους.
Ο ένας είναι ότι αναπτύσσουμε στον ΕΟΔΥ ένα νέο σύστημα σύγχρονης επιδημιολογικής επιτήρησης. Έχουμε περάσει με τους συνεργάτες από τον ΕΟΔΥ περίπου ενάμιση χρόνο δουλεύοντας με την Εxpertise France με την οποία είχαμε την χαρά να πάρουμε τεχνική βοήθεια από την Κομισιόν για να δούμε αναλυτικά όλα τα σημεία που πρέπει να αλλάξουν. Και τώρα είμαστε στη φάση που τα υλοποιούμε αυτά με νέα εργαλεία, με διαφορετικούς τρόπους για να εντοπίζουμε άμεσα τις καταστάσεις που αφορούν στα μεταδιδόμενα νοσήματα που σχετίζονται με την κλιματική κρίση, να μπορούμε να τα ελέγχουμε.
Δεύτερον, μιλάμε για ένα νέο επιχειρησιακό κέντρο στον ΕΟΔΥ με αυτόνομη επιχειρησιακή λειτουργία άρα το Υπουργείο Υγείας το επόμενο διάστημα θα έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίζει αυτές τις καταστάσεις αυτόνομα.
Θυμάστε στον Covid ότι χρειάστηκε να συνεργαστεί ο στρατός, η πολιτική προστασία, το Υπουργείο Υγείας, μια σειρά από υπηρεσίες. Θέλουμε να μεταβούμε σε ένα πιο εξελιγμένο μοντέλο. Σίγουρα είναι διατομεακό το κομμάτι αυτό, σίγουρα χρειάζεται η συνεργασία πολλών φορέων και υπουργείων αλλά θέλουμε το Υπουργείο Υγείας να μπορέσει να έχει καλύτερη ετοιμότητα όταν θα έχουμε μια νέα πανδημία, κάποιο αντίστοιχο έκτακτο συμβάν”.