Χώρες όπως η Ιαπωνία αντιμετωπίζουν μείωση των γεννήσεων και γήρανση του πληθυσμού. Η αυξημένη επιβάρυνση της φροντίδας για αυτόν τον γηράσκοντα πληθυσμό μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη φροντιστών σε μια δεκαετία. Επομένως, η πρόσληψη και η κατανομή των πόρων πρέπει να προγραμματιστεί εκ των προτέρων. Οι τεχνολογικές παρεμβάσεις με τη μορφή ρομπότ που παρέχουν υπηρεσίες κατ’ οίκον φροντίδας σε ηλικιωμένους φαίνεται να αποτελούν μια πολλά υποσχόμενη λύση σε αυτό το πρόβλημα.
Αν και τα ρομπότ φροντίδας αναπτύσσονται και βελτιώνονται με γρήγορους ρυθμούς, η κοινωνική αποδοχή τους είναι περιορισμένη. Υπάρχει η υποψία ότι τα ηθικά ζητήματα που αφορούν τη χρήση τέτοιων ρομπότ ενδέχεται να εμποδίζουν την εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας. Πολλά μοντέλα αποδοχής έχουν δείξει ότι οι ηθικές αντιλήψεις των ηλικιωμένων, των οικογενειών τους και των επαγγελματιών φροντιστών σχετικά με τα ρομπότ φροντίδας μπορούν να επηρεάσουν την προθυμία τους να υιοθετήσουν αυτήν την τεχνολογία. Ωστόσο, δεν υπάρχει καθολικό μοντέλο που να μπορεί να διασαφηνίσει τη σχέση μεταξύ των ηθικών αντιλήψεων και της προθυμίας χρήσης ρομπότ φροντίδας σε διάφορες χώρες και πολιτιστικά πλαίσια.
Ρομπότ φροντίδας: Η μελέτη
Για να καλύψει αυτό το κενό γνώσης, μια ομάδα διεθνών ερευνητών με επικεφαλής τον καθηγητή Sayuri Suwa από το Πανεπιστήμιο Chiba, συμπεριλαμβανομένου του Dr. Hiroo Ide από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο, του Dr. Yumi Akuta από το Πανεπιστήμιο Υγείας του Τόκιο, του Dr. Naonori Kodate από το University College του Δουβλίνου, Ο Δρ Jaakko Hallila από το Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών Seinäjoki και ο Δρ Wenwei Yu από το Πανεπιστήμιο Chiba, μεταξύ άλλων, πραγματοποίησαν μια συγχρονική μελέτη σε όλη την Ιαπωνία, την Ιρλανδία και τη Φινλανδία. Τα ευρήματα της μελέτης τους έγιναν διαθέσιμα στο διαδίκτυο στις 25 Ιουλίου 2023 στο περιοδικό Archives of Gerontology and Geriatrics.
Μοιράζοντας το κίνητρο πίσω από τη μελέτη, ο καθηγητής Suwa εξηγεί: “Σήμερα, στην κοινωνία της υπερηλικίας της Ιαπωνίας, έχουν αναπτυχθεί και κυκλοφορήσει διάφορα ρομπότ φροντίδας, συμπεριλαμβανομένων των καμερών παρακολούθησης, για να αντισταθμίσουν την έλλειψη προσωπικού φροντίδας και να ανακουφίσουν το άγχος τους. , δεν υπάρχουν συζητήσεις μεταξύ των χρηστών —ηλικιωμένων, οικογενειακών φροντιστών και προσωπικού φροντίδας— και προγραμματιστών σχετικά με την προθυμία χρήσης ρομπότ φροντίδας, την προστασία του απορρήτου και την κατάλληλη χρήση προσωπικών πληροφοριών που σχετίζονται με τη χρήση ρομπότ φροντίδας.”
«Η επιθυμία να βελτιωθεί αυτή η κατάσταση και να προωθηθεί η κατάλληλη χρήση των ρομπότ φροντίδας πέρα από την Ιαπωνία ήταν η ώθηση για αυτήν την έρευνα». Η ομάδα ανέπτυξε ένα ερωτηματολόγιο που εξέτασε τα ηθικά ζητήματα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την προθυμία χρήσης ρομπότ φροντίδας στις τρεις χώρες. Η έρευνα διεξήχθη μεταξύ Νοεμβρίου 2018 και Φεβρουαρίου 2019 μεταξύ των ηλικιωμένων, των οικογενειακών φροντιστών τους και των επαγγελματιών φροντιστών.
Αυτή η μελέτη εξετάστηκε επίσης από πολλές επιτροπές δεοντολογίας και στις τρεις χώρες. Οι ερευνητές ανέλυσαν συνολικά 1.132 απαντήσεις, οι οποίες περιελάμβαναν:
- 664 απαντήσεις από την Ιαπωνία,
- 208 από την Ιρλανδία,
- και 260 από τη Φινλανδία.
Διαπίστωσαν ότι η προθυμία για χρήση ρομπότ φροντίδας ήταν:
- υψηλότερη στην Ιαπωνία (77,1%),
- ακολουθούμενη από την Ιρλανδία (70,3%),
- και τη χαμηλότερη στη Φινλανδία (52,8%).
Στη συνέχεια, οι ερευνητές ανέπτυξαν ένα εννοιολογικό μοντέλο και το αξιολόγησαν χρησιμοποιώντας στατιστικές μεθόδους. Από το ερωτηματολόγιο, οι ερευνητές συμπεριέλαβαν απαντήσεις σε δέκα στοιχεία του μοντέλου, που κατηγοριοποιήθηκαν σε τέσσερις γενικούς τομείς: απόκτηση προσωπικών πληροφοριών, χρήση προσωπικών πληροφοριών για ιατρική και μακροχρόνια φροντίδα, δευτερεύουσα χρήση προσωπικών πληροφοριών και συμμετοχή στην έρευνα και ανάπτυξη. Στη συνέχεια βελτίωσαν το μοντέλο χρησιμοποιώντας το κριτήριο πληροφοριών του Akaike (AIC). Το μοντέλο υποβλήθηκε σε σταδιακές βελτιώσεις για να επιτύχει καλύτερες (μικρότερες) τιμές AIC. Στη συνέχεια εφαρμόστηκε το τελικό μοντέλο σε κάθε χώρα.
Έτσι, αυτή η μελέτη έδειξε την επιτυχή χρήση ενός ενιαίου καθολικού μοντέλου που θα μπορούσε να εξηγήσει τη συσχέτιση μεταξύ ηθικών αντιλήψεων και κοινωνικής εφαρμογής των ρομπότ φροντίδας σε τρεις χώρες με διαφορετικές γεωγραφίες, δημογραφικά στοιχεία, πολιτισμούς και συστήματα.
Συζητώντας τη σημασία και τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο της μελέτης τους, ο καθηγητής Suwa καταλήγει, «Από τα αποτελέσματά μας, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η κοινωνική εφαρμογή των ρομπότ φροντίδας μπορεί να προωθηθεί εάν οι προγραμματιστές και οι ερευνητές ενθαρρύνουν τους πιθανούς χρήστες να συμμετάσχουν στη διαδικασία ανάπτυξης. Ελπίζουμε ότι η διαδικασία ανάπτυξης ρομπότ φροντίδας θα βελτιωθεί για να συμβάλει στην ανθρώπινη ευημερία σε μια παγκόσμια κοινωνία που γερνάει».