Μία πολύ συχνή πάθηση με ένα συνονθύλευμα «επεμβάσεων», «θεραπειών» και «μεθόδων» και μετά από παρέλευση πολλών δεκαετιών από την επιστημονική της παρουσίαση και την εμφάνιση πολλαπλών επιστημονικών και μη «λύσεων» για την θεραπεία της, καλό θα είναι να μπει το θέμα σε μία σωστή βάση.
Η κύστη κόκκυγος (pilonidal cyst ή sinus, όπως καλείται, προέρχεται από τις λατινικές λέξεις pilus – τρίχα και nidus – φωλιά) και επιστημονικά λέγεται τριχοφωλεϊκό συρίγγιο. Ως αιτία δημιουργίας της είναι πάντα η ανάπτυξη υποδόριας αντίδρασης στην περιοχή πάνω από τον κόκκυγα, απέναντι σε είσφρυση τριχών κυρίως στην περίοδο μετά την ήβη σε νέους κυρίως. Η πάθηση είναι περισσότερο συχνή σε άνδρες από γυναίκες και συνηθέστερα ανάμεσα στην ήβη και την ηλικία των 40 ετών, ενώ συμβαίνει συχνά σε παχύσαρκα και δασύτριχα άτομα.
Από εκεί και πέρα η συμπτωματολογία είναι γνωστή. Μπορεί να υπάρχει για καιρό χωρίς να ενοχλεί ή να παρουσιαστεί έντονα με πρήξιμο, πόνο και παρουσία πυοαιματηρού υγρού στην περιοχή. Τις περισσότερες φορές περνάει απαρατήρητα ή και σαν ένα απλό ενόχλημα στην περιοχή της ουράς όπως αποκαλείται η περιοχή, έως ότου παρουσιάσει κάποια συμπτώματα, τα οποία ποικίλλουν από μία απλή μικρή “φουσκίτσα” μέχρι μεγάλη επώδυνη φλεγμονώδη μάζα. Συνήθως εμφανίζεται πόνος, δυσκολία στο κάθισμα, πυόρροια, πυρετός και κακουχία.
Διάγνωση κύστης κόκκυγος
Η διάγνωση της κύστης κόκκυγος είναι σχετικά απλή. Πολλές φορές διαπιστώνεται η ύπαρξη ενός ή και περισσοτέρων συριγγίων στην περιοχή του κόκκυγα (ουρίτσας) του πάσχοντος. Το χαρακτηριστικό αυτό είναι μικρές τρυπίτσες στο δέρμα, κυρίως στην μεσογλουτιαία σχισμή, που μπορεί να έχουν μέσα τους θύσανο από τρίχες, πολλές φορές μεγαλύτερες σε μήκος από τις υπάρχουσες γύρω στον γλουτό.
Τις περισσότερες φορές υπάρχει υπόσκληρη μάζα στον υποδόριο χώρο, που εκτείνεται και στις δύο πλευρές των γλουτών και ενδεχομένως να πονά στην ψηλάφηση και την πίεση, ενώ η πίεση μπορεί να ενεργοποιεί την εκροή κάποιου υγρού από τον συριγγώδη πόρο. Στις περιπτώσεις φλεγμονής, ανακαλύπτεται ερυθρή, υπόσκληρη και εξαιρετικά επώδυνη μάζα στην μεσογλουτιαία σχισμή που εκτείνεται αμφοτερόπλευρα και προκαλεί δυσκολία στο κάθισμα και στη μετακίνηση.
Θεραπείες
Η ριζική αφαίρεση της κύστης κόκκυγος σε φάση φλεγμονής ή αποστήματος είναι λανθασμένη διαδικασία, δημιουργεί μεγάλο τραύμα και αυξάνει τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου. Όταν υπάρχει οξύ απόστημα της κύστης κόκκυγος, αυτό συνήθως ελέγχεται με διάνοιξη και παροχέτευση προς απελευθέρωση του πύου και ελάττωση της φλεγμονής και του πόνου. Η αγωγή αυτή δεν αντιμετωπίζει την κύστη συνολικά, αλλά μόνο την αποστηματική κοιλότητα, με στόχο την άμεση ανακούφιση του πόνου του ασθενούς και τον καθαρισμό του πύου και της φλεγμονής.
Μία χρονίζουσα όμως κύστη κόκκυγος θεραπεύεται πάντα με χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική επέμβαση σκοπό έχει την πλήρη αφαίρεση της κύστης μαζί με τους συνοδούς πόρους και συρίγγια ούτως ώστε να εξασφαλιστεί χαμηλό ποσοστό υποτροπής. Η χειρουργική επέμβαση γίνεται με τοπική αναισθησία σε εξωτερικό ιατρείο ή day-clinic ή μπορεί να γίνει με αναισθησία ανάλογα με την βαρύτητα της νόσου και την κατάσταση του ασθενούς.
Ερχόμενοι λοιπόν στο επίμαχο σημείο, οι θεραπείες που έχουν επινοηθεί, εφαρμοσθεί και μελετηθεί είναι:
Η αφαίρεση της κύστης και η επούλωση του «ανοικτού» τραύματος με αλλαγές με γάζες. Αποτελεί πασίγνωστη διαδικασία, με μέση διάρκεια επούλωσης τις 40 ημέρες, επάνοδο στην εργασία και καθημερινότητα μετά από 3-4 ημέρες και πιθανότητα επανεμφάνισης σε ποσοστά 8-21%.
Η αφαίρεση της κύστης χειρουργικά και η πρωτογενής συρραφή του τραύματος, μέθοδος επίσης γνωστή, με πολύ καλά αποτελέσματα, ταχεία επάνοδο στην εργασία και δραστήριότητες, χωρίς αλλαγές των τραυμάτων και αφαίρεση ραμμάτων σε 2 εβδομάδες. Παρουσιάζει όμως υψηλότερο ποσοστό επανεμφάνισης στο 38% και αποτυχίας – μετατροπής σε ανοικτή μορφή λόγω επιπλοκών στο 18%. Αναφέρεται και η ημίκλειστη μέθοδος – μαρσιποποίηση του τραύματος με καλά αποτελέσματα και ποσοστό υποτροπής χαμηλότερο από την κλειστή μέθοδο.
Η εφαρμογή ειδικών Laser, στα συρίγγια και την κύστη με στόχο την «εξάχνωση» αυτών χωρίς την δημιουργία τραύματος από αφαίρεση. Αποτελούν νέες μεθόδους με στόχο την ελαχιστοποίηση του τραύματος, την απουσία μετεγχειρητικών αλλαγών και την ταχύτατη επάνοδο στην εργασία και τις δραστηριότητες.
Το laser αποτελείται από μία μονοχρωματική ακτίνα φωτεινής, μη βλαβερής ακτινοβολίας με απόλυτα ελεγχόμενο βάθος διείσδυσης και χωρίς τη δημιουργία εγκαύματος και θερμικής βλάβης στα γειτονικά κύτταρα. Στα πλεονεκτήματα περιλαμβάνονται η ταχεία επούλωση, η διαδικασία είναι ανώδυνη, αναίμακτη, ατραυματική και χωρίς επιπλοκές και πραγματοποιείται με ελαφρά μέθη και σχεδόν μηδαμινό χρόνο νοσηλείας, ενώ ταχεία είναι και η επούλωση του τραύματος.
Ο στόχος της θεραπείας είναι η πλήρης αφαίρεση της κύστης μαζί με τους συριγγώδεις πόρους, χωρίς την παραμονή υπολειμματικών στοιχείων στην περιοχή.
Η μέθοδος είναι πολλά υποσχόμενη με καλά αναφερόμενα αποτελέσματα. Μειονέκτημα είναι ο λίγος χρόνος εφαρμογής της και οι ανάλογες μελέτες, και οι αναφερόμενες υποτροπές που είναι εξίσου σημαντικές.
Ποιοι είναι οι μύθοι
Οι μύθοι στην θεραπεία της κύστης κόκκυγος είναι:
O πόνος. Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι σχετικός. Έχει άμεση σχέση με την εφαρμοζόμενη επέμβαση μεν, αλλά και από τις συνθήκες που γίνεται (φλεγμονή, απόστημα, πολλαπλά συρίγγια κλπ). Ο σεβασμός των ιστών και η προσεκτική και με συνέπεια αλλαγή του τραύματος είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του χειρισμού του πόνου.
Οι αλλαγές και η δυσκολία επανόδου. Δεν υφίσταται ταλαιπωρία όταν γίνονται με τα αναφερόμενα πρωθύστερα κριτήρια, και η επάνοδος στην εργασία είναι ταχεία και ασφαλής.
Οι υποτροπές. Η σωστή μετεγχειρητική φροντίδα και η αποτρίχωση είναι η χρυσή τομή στην ελαχιστοποίηση των υποτροπών.
Το νυστέρι και το Laser. Σαφώς κυριαρχεί πλέον παντελώς η άποψη για την χρήση του Laser στην επέμβαση. Έχει πλέον γίνει καθεστώς πως η χρήση του Laser CO2 σε αντικατάσταση του νυστεριού, έχει ευεργετική δράση στους ιστούς και κυρίως στην αποφυγή της ηλεκτροδιαθερμίας για αιμόσταση και το έγκαυμα που την ακολουθεί.
Συμπερασματικά
Όλες οι μέθοδοι που έχουν αναφερθεί και χρησιμοποιηθεί, αποσκοπούν στην θεραπεία της κύστης κόκκυγος, με κύριο πρόβλημα την επανεμφάνιση – υποτροπή, πράγμα όμως που τελικά ελαχιστοποιείται μόνο με την μετεγχειρητική ριζική αποτρίχωση (Laser) της περιοχής!
Η ανοικτή μέθοδος φαίνεται να υπερισχύει των υπολοίπων μεθόδων όσον αφορά στο θέμα των υποτροπών, η δε εξάχνωση των συριγγίων-κύστης με ίνες Laser, αποτελεί μία υποσχόμενη μέθοδο η οποία σύντομα θα δώσει αποτελέσματα από συγκεντρωτικές επιστημονικές μελέτες. Ο πόνος και η μετεγχειρητική ταλαιπωρία έχει συνάφεια με την μέθοδο αλλά κυρίως με την προσοχή και παρακολούθηση του ειδικού, η οποία πρέπει να εφαρμόζεται μέχρι πλήρους αποκαταστάσεως του τραύματος.