Η διατροφική συμπεριφορά των ανθρώπων επηρεάζεται από πλήθος παραγόντων που παρέχουν ένα σύνολο μέσων για την επιλογή υγιεινών τροφών και την μείωση του βάρους.Υπάρχουν, όμως, εμπόδια στην αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής. Ποια είναι και ποιες είναι οι πιθανές λύσεις;
Απαντήσεις δίνει στο www.Life2day.gr η Ευθυμία Δέδε, Διαιτολόγου- Διατροφολόγου, ΒSc Επιστημονική Διευθύντρια Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Άνω Λιοσίων, Ιδρυτικό Μέλος Ελληνικής Διατροφολογικής.
Ενθάρρυνση της διαιτητικής αλλαγής
Θεωρείται ότι ένας από τους υπεύθυνους παράγοντες για την έναρξη της διαιτητικής αλλαγής είναι η αντιλαμβανόμενη ανάγκη να γίνει αυτό . Εντούτοις, υπάρχει μια κοινή εσφαλμένη εκτίμηση της ίδιας της συμπεριφοράς μας, η οποία συνδέεται συχνά με την πεποίθηση ότι τα μηνύματα υγιεινής διατροφής στοχεύουν σε ανθρώπους πιο ευάλωτους από εμάς. Αυτό το φαινόμενο της «αισιόδοξης προκατάληψης» έχει σημαντικές πρακτικές επιπτώσεις στην υγεία και την προώθηση της διαιτητικής αλλαγής, καθώς η έλλειψη συνειδητοποίησης της προσωπικής συμπεριφοράς συνδέεται με χαμηλό κίνητρο για αλλαγή. Μια πιο βαθιά ματιά στον τρόπο που οι άνθρωποι κάνουν τις διαπροσωπικές συγκρίσεις σχετικά με τη δίαιτά τους μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση της διαιτητικής πρόληψης και των παραγόντων που την επηρεάζουν, καθώς επίσης και να παρέχει προτάσεις για παρεμβάσεις διατροφικής εκπαίδευσης .
Εφαρμογή των αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες και τον τρόπο ζωής
Μόλις αναγνωριστεί η ανάγκη για αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες από το άτομο, τότε ένα άλλο σημαντικό εμπόδιο στην υγιεινή διατροφή είναι οι γευστικές προτιμήσεις. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν τις υγιεινές δίαιτες μονότονες, άγευστες ή μη ικανοποιητικές. Η έλλειψη χρόνου αναφέρεται συχνά ως αιτία για τη μη συμμόρφωση με τις διατροφικές συμβουλές, ιδιαίτερα από τους νέους και τους μορφωμένους. Η έλλειψη θέλησης, καθώς και το γεγονός ότι θα πρέπει κανείς να εγκαταλείψει τα αγαπημένα του τρόφιμα αναφέρονται επίσης ως εμπόδια. Η κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση για τον γενικό πληθυσμό, παρά τα αναφερόμενα οφέλη. Πρακτικές πτυχές όπως το κόστος, η προετοιμασία και η μικρή διαθεσιμότητα στον χώρο εργασίας αποτελούν κοινά εμπόδια στις συνιστώμενες αλλαγές . Ως λύση έχει προταθεί η εκπαίδευση στον τρόπο αντικατάστασης των τροφίμων που συνήθως αγοράζουμε με φρούτα και λαχανικά, έτσι ώστε να μην κάνουμε καμία παραπάνω δαπάνη ούτε σε χρήματα ούτε σε προσπάθεια . Οι προσπάθειες των κυβερνήσεων, των αρχών δημόσιας υγείας, των παραγωγών και των λιανοπωλητών να προωθήσουν τα προϊόντα φρούτων και λαχανικών ως «καλή σχέση ποιότητας και τιμής» μπορούν, επίσης, να συμβάλλουν θετικά στη διαιτητική αλλαγή .
Η έλλειψη γνώσης για τη σημασία της υγιεινής διατροφής δεν θεωρείται από τους καταναλωτές ως μεγάλο εμπόδιο στη διαιτητική αλλαγή, αν και είναι . Επιπλέον, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν δυσκολία στην κατανόηση των ετικετών στις συσκευασίες των τροφίμων, και του τι αποτελεί μια μερίδα ενός τροφίμου και δεν γνωρίζουν πώς να έχουν μια ισορροπημένη δίαιτα. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι πρωτοβουλίες διατροφικής αγωγής μπορεί να βοηθήσουν στη σωστή ενημέρωση των καταναλωτών για τη λήψη αποφάσεων.
Η δημιουργία ενός περιβάλλοντος που καθιστά εφικτές τις υγιεινές επιλογές τρόπου ζωής είναι ιδιαίτερα σημαντική για εκείνους που βρίσκονται αντιμέτωποι με ανεπαρκείς ή υπερβολικά υψηλού κόστους ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις και περιβάλλον επικίνδυνο για περπάτημα, τρέξιμο ή ποδηλασία. Θα πρέπει να δημιουργηθούν συμμαχίες μεταξύ της κυβέρνησης, των τοπικών αρχών και των αρχών δημόσιας υγείας, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον που να διευκολύνει τις αλλαγές του τρόπου ζωής και να συμπληρώνει τα μηνύματα διατροφής και τις πρωτοβουλίες εκπαίδευσης.
Η διατήρηση της διαιτητικής αλλαγής
Ακόμη και κινητοποιημένα άτομα, που έχουν υιοθετήσει μια ισορροπημένη διατροφή μετά από προβλήματα υγείας που αντιμετώπισαν, επανέρχονται στις προηγούμενες διατροφικές τους συνήθειες, λόγω των δυσκολιών που συναντάνε. Επειδή η οικογένεια και οι φίλοι μπορούν να αποτελέσουν πηγή ενθάρρυνσης στην έναρξη και τη διατήρηση της διαιτητικής αλλαγής, η υιοθέτηση των διαιτητικών στρατηγικών που είναι αποδεκτές σε αυτούς μπορεί να ωφελήσει το άτομο, ενώ επιδρά και στις διατροφικές συνήθειες των άλλων . Επιπλέον, η συμπεριφορική θεραπεία εξοπλίζει τα άτομα με δεξιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη παρεκτροπών στην δίαιτα.
Η διαιτητική αλλαγή δεν είναι εύκολη, επειδή απαιτεί αλλαγές σε συνήθειες που έχουν υιοθετηθεί κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης χρονικής περιόδου. Η διατήρηση της αλλαγής στη συμπεριφορά υγείας είναι ακόμα πιο δύσκολη και απαιτεί κίνητρο, συμπεριφορικές δεξιότητες και κοινωνική υποστήριξη. Η κοινωνική ψυχολογία προσφέρει θεωρητικά πρότυπα και εργαλεία που μπορούν να βελτιώσουν την κατανόηση αναφορικά με το πώς οι άνθρωποι λαμβάνουν τις αποφάσεις για την υγεία τους. Επιπλέον, τα εν λόγω εργαλεία μπορεί να αποδειχτούν χρήσιμα στον προγραμματισμό παρεμβάσεων προαγωγής υγείας.