Γράφει ο Ηλίας Χαλιγιάννης- Ταμίας Π.Φ.Σ.
Αναμφισβήτητα, το ελληνικό φαρμακείο διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στο σύστημα Υγείας. Παρά τα αλλεπάλληλα νομοθετικά «αμαρτήματα» του ελληνικού Κράτους – κατ’ εντολήν Μνημονίων – εις βάρος τόσο του θεσμικού και κοινωνικά ευαίσθητου ρόλου, όσο και της βιωσιμότητάς του, ο Έλληνας φαρμακοποιός συνεχίζει να αντιστέκεται και να αποτελεί τον πιο προσβάσιμο επαγγελματία υγείας στη χώρα.
Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκείνες, κατά τις οποίες η συμβουλή καθώς και η παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας από το φαρμακοποιό, δημιουργεί μία σχέση εμπιστοσύνης ανεξίτηλη στο χρόνο, η οποία συνοδεύει τον Έλληνα ασθενή καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπευτικής του αγωγής, γεγονός το οποίο οδηγεί – με παρεμβάσεις απόλυτα εναρμονισμένες με τον επιστημονικό του ρόλο – την ελληνική κοινωνία, να προσδίδει και κτητικό χαρακτηρισμό στην επαγγελματική ιδιότητα του φαρμακοποιού.
Ο Έλληνας ασθενής απολαμβάνει τις….
….. υπηρεσίες υγείας του φαρμακοποιού ΤΟΥ, με γνώμονα τις ανάγκες που αφορούν τόσο τη θεραπεία όσο και την ΠΡΟΛΗΨΗ της νόσου.
Εμβολιαστική κάλυψη και εποχική γρίπη
Το εμβόλιο είναι ένα ασφαλές, αποδοτικό, αποτελεσματικό και παράλληλα οικονομικό μέσο για την ΠΡΟΛΗΨΗ της ασθένειας, αναπηρίας και θανάτου από συγκεκριμένα λοιμώδη νοσήματα. Όσον αφορά τον ιό της γρίπης, ο εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο έχει αποδειχθεί ως ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης, ο οποίος όταν εφαρμοσθεί σωστά και έγκαιρα, καλύπτει και προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού σε ποσοστό 80%. Ωστόσο, τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης στις ομάδες υψηλού κινδύνου της χώρας μας πχ. οι ηλικιωμένοι, δεν ξεπερνούν το 20%-30%, παρ’ όλο που για αυτές τις ομάδες, ποσοστό άνω του 75% θα έπρεπε να είναι εμβολιασμένο σύμφωνα και με τις συστάσεις της Ε.Ε. για τα κράτη μέλη έως το τέλος της χειμερινής περιόδου 2014-15.
Στον αντίποδα βέβαια, υπάρχουν τα ποσοστά άλλων κράτων όπως της Ολλανδίας η οποία έχει επιτύχει το αντίστοιχο ποσοστό κάλυψης του πληθυσμου, με δεύτερη τη Βρετανία η οποία ακολουθεί με ποσοστό που αγγίζει το 73%, ενώ η Ιρλανδία προσδοκά φέτος οτι θα σπάσει το φράγμα του 60%.
Δυστυχώς, το φαινόμενο του μη-εμβολιασμού αποτελεί ένα ακόμα σοβαρό προβλήμα που “ευδοκιμεί” στην ελληνική κοινωνία, πολύ περισσότερο κατά την τρέχουσα οικονομική και κοινωνική κρίση της χώρας, με ανησυχητικές διαστάσεις για τη Δημόσια Υγεία, καθώς η επανεμφάνιση μολυσματικών ασθενειών οι οποίες είχαν εξαλειφθεί κατά το παρελθόν και το προσφυγικό κύμα, κάθε άλλο παρά κλίμα εφησυχασμού δημιουργούν κατά την ερμηνεία των επιδημιολογικών δεικτών. Αν μάλιστα συνυπολογίσει κανείς και το πρόβλημα της ανθεκτικότητας των μικροβίων στα αντιβιοτικά, για το οποίο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ως πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως τα επόμενα χρόνια, η ανάγκη του εμβολιασμού καθίσταται ακόμα πιο επιτακτική.
Η χώρα μας δυστυχώς, κατέχει μία ακόμα αρνητική πρωτιά στην Ευρώπη, καταδεικνύοντας την ως τόπο υψηλής ενδημικότητας της εποχικής γρίπης, με καταγεγραμμένη την επιδημική έξαρση για την περίοδο 2013-2014, η οποία στατιστικά παρουσιάζει αυξημένη επιδημικότητα με ταχύτατη εισβολή κατά τη χειμερινή περίοδο μέχρι και της αρχες της άνοιξης.
Ο ρόλος των φαρμακείων της κοινότητας και το παράδειγμα της Ιρλανδίας
Οι φαρμακοποιοί, σε πολλές χώρες προσφέρουν ευρύ φάσμα υπηρεσιών όσον αφορά την ανοσοποίηση του πληθυσμού. Η πλειοψηφία των φαρμακοποιών στις ΗΠΑ, από το 1990, συμμετέχουν σε προγράμματα εμβολιασμού του αμερικάνικου πληθυσμού, ενώ σήμερα συμβάλλουν αποτελεσματικά στην αύξηση του ποσοστού εμβολιασμών που αφορά την εποχική γρίπη, τη πνευμονοκοκκική και μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο, του τετάνου, της διφθερίτιδας, του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, της ηπατίτιδας Α και Β, του έρπη ζωστήρα καθώς και του προληπτικού εμβολιασμού των ταξιδιωτών. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες χώρες της υφηλίου όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και ο Καναδάς, όπου ο εμβολιασμός στα φαρμακεία αποτελεί πλεόν υπηρεσία ρουτίνας από τους φαρμακοποιούς, με αποτέλεσμα να συνεισφέρουν σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας υγείας του πληθυσμού, απελευθερώνοντας παράλληλα και άλλες υπηρεσίες πρώτης γραμμής, με επίκεντρο πλέον τη διαχείρηση των χρόνιων νοσημάτων.
Στην Ευρώπη των 85 εκατομμυρίων επισκέψεων κατά μέσο όρο το χρόνο στα φαρμακεία της κοινότητας, ο αριθμός των ατόμων που εμβολιάζεται από τους φαρμακοποιούς αυξάνεται με γεωμετρική πρόοοδο. Αξίζει να σημειωθεί, οτι οι ομάδες που αποδεδειγμένα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη εμβολιασμού, όπως οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις, είναι και οι πιο συχνοί επισκέπτες στα φαρμακεία. Χώρες όπως η Πορτογαλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, υιοθετούν μεταρρυθμίσεις που ευνοούν την αποτελεσματική λειτουργια των υπηρεσιών ανοσοποίησης, αξιοποιώντας τον κομβικό ρόλο του φαρμακοποιού στην προάσπιση της δημόσιας υγείας. Σύμφωνα μάλιστα με επίσημα στατιστικά στοιχεία άλλων χωρών, το 98% των ερωτηθέντων Πορτογάλων που εμβολιάστηκαν για την εποχική γρίπη στα φαρμακεία, δήλωσαν ικανοποιημένοι με την υπηρεσία αυτή, ενώ το 14% εξ’ αυτών, δήλωσε οτι δεν είχε ποτέ στο παρελθόν εμβολιαστεί.
Χαρακτηριστικό όμως, είναι το παράδειγμα της Ιρλανδίας, χώρα στην οποία οι φαρμακοποιοί μέχρι σήμερα έχουν διαδραματίσει σημαντικότατο ρόλο στην άυξηση του αριθμού των εμβολιασμών, κερδίζοντας το στοίχημα, μέσα από μίαwin-win πολιτική υγείας προσανατολισμένη στη σημαντικότητα της πρόληψης, η οποία οδήγησε την ιρλανδική κυβέρνηση και τον ιρλανδικό λαό, σε σημαντική εξοικονόμηση του κόστους φαρμακευτικής δαπάνης καθώς και σε μειωμένα ποσοστά δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης που σχετίζονται με νοσηλεία από τον ιό της γρίπης και τις επιπλοκές του.
Από τον Οκτώβριο λοιπόν του 2011, ημερομηνία κατά την οποία ξεκίνησε επίσημα η δυνατότητα εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού μέσα από τα φαρμακεία, ο αρχικός αριθμός των πολιτών που καταγράφηκε, ανήλθε για το 2011 σε 9.125 περιπτώσεις εμβολιασμών. Τα αμέσως επόμενα χρόνια ο αριθμός αυτός τετραπλασσιάστηκε, με πιο πρόσφατο νούμερο αυτό της περιόδου 2014-2015 όπου ο αριθμός των εμβολιασθέντων για την εποχική γρίπη στα φαρμακεία της Ιρλανδίας, έφτασε τους 51.560.
Ασφαλώς, το όφελος από αυτήν την πρωτοβουλία δεν εντοπίστηκε αποκλειστικά και μόνο στο συνεχές αυξανόμενο νούμερο των εμβολιασμών κάθε χρόνο αλλά και σε επι μέρους παραμέτρους που μελετήθηκαν. Πιο συγκεκριμένα, στατιστικά στοιχεία έδειξαν, ότι το 23% των ατόμων, εμβολιάσθηκαν για πρώτη φορά στο φαρμακείο, ενώ το 83% αυτών, ανήκαν σε ομάδα υψηλού κινδύνου (At-Risk Category), πράγμα το οποίο και απέδειξε στην πράξη, οτι οι φαρμακοποιοί μπορούν να κάνουν τη διαφορά, καθώς υποδέχονται και προσεγγίζουν ευκολότερα από άλλους επαγγελματίες υγείας, τους ανθρώπους εκείνους που διατρέχουν τον κίνδυνο να μολυνθούν και να νοσήσουν από τον ορότυπο και τους υπο-ορότυπους του ιού της γρίπης.
Γίνεται σαφές λοιπόν, οτι ο χώρος του ευρωπαϊκού φαρμακείου, εκτός του οτι αποτελεί το πιο προσιτό τμήμα υπηρεσίας πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, μπορεί και προσφέρει ευρύτερη, ολοκληρωμένη και πιο άνετη εξυπηρέτηση εμβολιασμού για το κοινό. Επιπλέον, η ενσωμάτωση του εμβολιασμού ως κομμάτι των βασικών δραστηριοτήτων του φαρμακοποιού, λειτουργεί ως βαλβίδα αποσυμπίεσης στις βεβαρημένες υποχρεώσεις των υπόλοιπων υγειονομικών παρόχων, υλοποιώντας κατά αυτόν τον τρόπο ένα ουσιαστικό πακέτο υγειονομικών υπηρεσιών που συμβάλλει σημαντικά, στην καταπολέμηση των περιορισμών αλλά και των ανισοτήτων στην υγεία οι οποίες προκύπτουν λόγω της εξαντλητικής τους κατανάλωσης.
Ελληνική πραγματικότητα και αναγκαιότητα πολιτικής βούλησης
Η οποιαδήποτε προσπάθεια να ανατρέξει κανείς για τη χώρα μας σε αντίστοιχα με τα παραπάνω στατιστικά στοιχεία των άλλων κρατών είναι περιττή, καθώς το επίσημο νούμερο εμβολιασμών που διενεργούνται στα φαρμακεία είναι εκ των πραγμάτων και εκ του νόμου μηδεν. Και αυτό, γιατί δυστυχώς μέχρι σήμερα, η ελληνική Πολιτεία κλείνει πεισματικά τα μάτια απέναντι σε μία πραγματικότητα, την οποία η κοινωνία αναγνωρίζει, οι υπόλοιποι υγειονομικοί κλάδοι φανερά ενισχύουν, αλλά δυστυχώς το Υπουργείο Υγείας και η Γενική Γραμματεία του, αρνούνται νααναγνωρίσουν το ρόλο του φαρμακοποιού για ακόμη μία ενέργειά του, που υπηρετεί ξεκάθαρα το κοινωνικό όφελος και τη Δημόσια Υγεία.
Σύμφωνα λοιπόν και με τα όσα προαναφέρθηκαν, καταλήγουμε στο συμπέρασμα οτι προληπτικές πολιτικές για την καταπολέμηση της φτώχειας, των επιδημιών και του κοινωνικού αποκλεισμού, συμβάλλουν ουσιαστικά στη δημιουργία του κοινωνικού και υγειονομικού κεφαλαίου της κάθε χώρας. Η ανοσοποίηση του ελληνικού πληθυσμούείναι αναμφισβήτητα ένα μέτρο ζωτικής σημασίας, καθώς αποτελεί βασική προτεραιότητα για τη διαφύλαξη της Δημόσιας Υγείας.
Η ανάγκη διεπιστημονικής και διατομεακής συνεργασίας μέσα από τη θεσμοθετημένη αξιοποίηση του Έλληνα φαρμακοποιού, δε θα επιφέρει μόνο σημαντική άυξηση του υγειονομικού δυναμικού αλλά θα διευρύνει και θα διευκολύνει την πρόσβαση των πολιτών στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας, σε μία εποχή που η ελληνική κοινωνία έχει πραγματικά ανάγκη.. Αυτή λοιπόν την κρίσιμη περίοδο που διανύει η χώρα μας, ο πρωταγωνιστικός ρόλος που διαδραματίζει ο Έλληνας φαρμακοποιός όσον αφορά τη δυνατότητα εμβολιασμού του ελληνικού πληθυσμού μέσα καί, από τα 11.000 φαρμακεία της χώρας, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να παραμείνει νομοθετικά αναξιοποίητος, θεσμικά στάσιμος και υγειονομικά ανενεργός.