Όποιος έχει περάσει μια ολόκληρη καλοκαιρινή μέρα ξύνοντας τα τσιμπήματα των κουνουπιών, γνωρίζει τον εφιάλτη. Αλλά οι μυρωδιές που παράγονται από τον άνθρωπο είναι ένα σημαντικό μέρος αυτού που ελκύει τα κουνούπια σε εμάς. Οι επιστήμονες βοήθησαν στον εντοπισμό των διαφορετικών χημικών ουσιών στην οσμή του σώματος που προσελκύουν αυτά τα έντομα χτίζοντας μια αρένα δοκιμών μεγέθους παγοδρομίου και αντλώντας τις μυρωδιές διαφορετικών ανθρώπων.
Τα κουνούπια ανήκουν στην οικογένεια των μυγών και τις περισσότερες φορές τρέφονται με νέκταρ. Ωστόσο, τα θηλυκά που ετοιμάζονται να παράγουν αυγά χρειάζονται ένα γεύμα με επιπλέον πρωτεΐνη: αίμα. Στην καλύτερη περίπτωση, το δάγκωμα θα σας αφήσει με ένα κόκκινο εξόγκωμα που προκαλεί φαγούρα. Αλλά τα τσιμπήματα των κουνουπιών συχνά γίνονται θανατηφόρα, χάρη στα παράσιτα και τους ιούς που μεταδίδουν τα έντομα. Μία από τις πιο επικίνδυνες από αυτές τις ασθένειες είναι η ελονοσία.
Η ελονοσία είναι μια ασθένεια που μεταδίδεται από το αίμα που προκαλείται από μικροσκοπικά παράσιτα που εγκαθίστανται στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Όταν ένα κουνούπι δαγκώνει ένα άτομο που έχει μολυνθεί από ελονοσία, απορροφά το παράσιτο μαζί με το αίμα. Αφού αναπτυχθεί στο στομάχι του κουνουπιού, το παράσιτο “θα μεταναστεύσει στους σιελογόνους αδένες και στη συνέχεια θα φτύσει ξανά στο δέρμα ενός άλλου ανθρώπινου ξενιστή όταν το κουνούπι τρέφεται ξανά με αίμα”, δήλωσε ο Δρ Conor McMeniman, επίκουρος καθηγητής μοριακής μικροβιολογίας. και ανοσολογίας στο Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health και στο Johns Hopkins Research Institute για την ελονοσία στη Βαλτιμόρη.
Η ελονοσία έχει εξαλειφθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες τον περασμένο αιώνα χάρη στις σίτες, τον κλιματισμό και τις βελτιώσεις στα συστήματα αποστράγγισης όπου μπορούν να αναπτυχθούν οι υδρόβιες προνύμφες των κουνουπιών, αλλά η ασθένεια παραμένει κίνδυνος για μεγάλο μέρος του κόσμου. «Η ελονοσία εξακολουθεί να ευθύνεται για περισσότερους από 600.000 θανάτους ετησίως, κυρίως σε παιδιά κάτω των 5 ετών, καθώς και σε έγκυες γυναίκες», δήλωσε ο McMeniman, ο ανώτερος συγγραφέας της νέας μελέτης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Current Biology.
«Ήμασταν πραγματικά παρακινημένοι να προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε ένα σύστημα όπου θα μπορούσαμε να μελετήσουμε τη συμπεριφορά του κουνουπιού της αφρικανικής ελονοσίας σε ένα νατουραλιστικό βιότοπο, που αντικατοπτρίζει την πατρίδα του στην Αφρική», είπε ο McMeniman. Οι ερευνητές ήθελαν επίσης να συγκρίνουν τις προτιμήσεις της μυρωδιάς των κουνουπιών σε διαφορετικούς ανθρώπους, να παρατηρήσουν την ικανότητα των εντόμων να παρακολουθούν τις μυρωδιές σε αποστάσεις 20 μέτρων και να τις μελετήσουν κατά τις πιο δραστήριες ώρες τους, μεταξύ 10 μ.μ. και 2 π.μ.
Για να σημειώσουν όλα αυτά τα κουτιά, οι ερευνητές δημιούργησαν μια εγκατάσταση με οθόνη στο μέγεθος ενός παγοδρομίου. Στην περίμετρο της εγκατάστασης υπήρχαν έξι σκηνές, όπου κοιμόντουσαν οι συμμετέχοντες στη μελέτη. Ο αέρας από τις σκηνές τους, που κουβαλούσε τις μοναδικές μυρωδιές της αναπνοής και της μυρωδιάς του σώματος των συμμετεχόντων, διοχετεύτηκε μέσω μακριών σωλήνων στην κύρια εγκατάσταση πάνω σε απορροφητικά μαξιλάρια, θερμάνθηκε και δολώθηκε με διοξείδιο του άνθρακα για να μιμηθεί έναν άνθρωπο που κοιμόταν.
Στη συνέχεια, εκατοντάδες κουνούπια στην κύρια εγκατάσταση 20 επί 20 μέτρων περιποιήθηκαν έναν μπουφέ με τα αρώματα των ατόμων που κοιμόντουσαν. Υπέρυθρες κάμερες παρακολούθησαν την κίνηση των κουνουπιών στα διάφορα δείγματα. Οι ερευνητές ανακάλυψαν αυτό που θα βεβαίωναν πολλοί που έχουν πάει σε πικνίκ: Μερικοί άνθρωποι προσελκύουν περισσότερα κουνούπια από άλλους. Επιπλέον, οι χημικές αναλύσεις του αέρα από τις σκηνές αποκάλυψαν τις ουσίες που προκαλούν οσμή πίσω από την έλξη των κουνουπιών ή την έλλειψή τους.
Τα κουνούπια έλκονταν περισσότερο από τα αερομεταφερόμενα καρβοξυλικά οξέα, όπως το βουτυρικό οξύ, μια ένωση που υπάρχει σε τυριά όπως το Limburger. Αυτά τα καρβοξυλικά οξέα παράγονται από βακτήρια στο ανθρώπινο δέρμα και τείνουν να μην γίνονται αντιληπτά σε εμάς. Ενώ τα καρβοξυλικά οξέα προσέλκυσαν τα κουνούπια, τα έντομα φαινόταν να αποτρέπονται από μια άλλη χημική ουσία που ονομάζεται ευκαλυπτόλη, η οποία υπάρχει στα φυτά. Οι ερευνητές υποψιάστηκαν ότι ένα δείγμα με υψηλή συγκέντρωση ευκαλυπτόλης μπορεί να είχε σχέση με τη διατροφή ενός από τους συμμετέχοντες.
Ο Simulundu είπε ότι η εύρεση μιας συσχέτισης μεταξύ των χημικών ουσιών που υπάρχουν στη μυρωδιά του σώματος διαφορετικών ανθρώπων και της έλξης των κουνουπιών σε αυτές τις μυρωδιές ήταν «πολύ ενδιαφέρουσα και συναρπαστική». «Αυτό το εύρημα ανοίγει προσεγγίσεις για την ανάπτυξη δολωμάτων ή απωθητικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε παγίδες για να διαταράξουν τη συμπεριφορά των κουνουπιών που αναζητούν ξενιστή, ελέγχοντας έτσι τους φορείς ελονοσίας σε περιοχές όπου η ασθένεια είναι ενδημική», δήλωσε ο Simulundu, ένας συν-συγγραφέας της μελέτης.