Γράφουν για το Healthweb: ο Γιάννης Δαγρές και Κωνσταντίνος Κακονίκος
Μία από τις τάσεις στα Συστήματα Υγείας διεθνώς είναι η ενθάρρυνση της αυτονομίας των ασθενών τόσο στην συμμετοχή στην λήψη αποφάσεων όσο και στην πρωτοβουλία ανάληψης μέτρων πρόληψης και αποκατάστασης της προσωπικής τους υγείας, όσον αφορά τη χρήση φαρμάκων, είτε αυτά αποζημιώνονται είτε όχι από το Σύστημα Υγείας.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, με τη μέγιστη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα:
- Μόνο με περισσότερη ή λιγότερη αλλά πάντα παρούσα την εμπλοκή επαγγελματιών υγείας (1),καθώς και την παρουσία νομοθετικών περιορισμών στην αλόγιστη χρήση τους με όρους κοινού λιανικού εμπορίουή οποιαδήποτε άλλη κατεύθυνση που θα υποβάθμιζε την υπευθυνότητα στη χρήση φαρμάκων και έτσι θα ενείχε κινδύνους για την υγεία των ασθενών.
Τέτοιοι κίνδυνοι είναι ενδεικτικά η χορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου σε χώρους εκτός Φαρμακείων ή/και οι μεγάλες συσκευασίες-προσφορές που και τα δύο εξωθούν στην επιπόλαιη χρήση και στην πολυφαρμακία (2).
Το σκεπτικό πίσω από αυτή την τάση είναι διττό:
- Η επιτυχημένη, αποδοτική επέκταση της αυτοφροντίδας, καθώς αυτό υπόσχεται οφέλη τόσο σε ατομικό επίπεδο για τον εμπλεκόμενο όσο και για την Πολιτεία με την μορφή της αποδέσμευσης πόρων και έτσι την συνολικά αποδοτικότερη λειτουργεία των συστημάτων υγείας (3).
- Η επίτευξη του παραπάνω στόχου με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια της Δημόσιας Υγείας από κινδύνους αλόγιστης ή επιπόλαιης χρήσης φαρμάκων.
O κοινοτικός φαρμακοποιός είναι μοναδικά εκπαιδευμένος και τοποθετημένος στην αποτελεσματική και ορθή εφαρμογή ενός πλαισίου αυτοθεραπείας (4):
- Είναι ο πιο εύκολα προσβάσιμος επαγγελματίας υγείας χρονικά (ωράριο) και γεωγραφικά(παντού).
- Έχει ψηλό κεφάλαιο εμπιστοσύνης με τους ανθρώπους των τοπικών κοινοτήτων αλλά και εξαιρετική αποδοχή σαν επαγγελματίας υγείας.
- Έχει αποστολή και συμφέρον την μακρόχρονη υγιή σχέση με τους επισκέπτες του Φαρμακείου του.
- Είναι ακόμη και το έτος 2019 ένα καλά ρυθμιζόμενο επάγγελμα που αναφέρεται στις Εθνικές Αρχές Υγείας με δυνατότητες και δυναμικό διαρκούς εκπαίδευσης και επικαιροποίησης των γνώσεων και κανόνων λειτουργείας.
Όταν ένας ασθενής επισκέπτεται τον φαρμακοποιό του για ένα θέμα άλλο από την εκτέλεση μίας ιατρικής συνταγής , πχ. για ένα ήπιο πρόβλημα υγείας που τον απασχολεί , θα ακολουθήσει μία συμβουλευτική συζήτηση της οποίας η κατάληξη μπορεί να είναι
- Η παραπομπή σε έναν άλλο επαγγελματία υγείας πχ. γιατρό, διαιτολόγο. Αν για παράδειγμα , κάποιος επισκεφτεί έναν φαρμακοποιό επειδή έχει έναν βήχα που έχει κρατήσει περισσότερο από 14 ημέρες, ο φαρμακοποιός θα παραπέμψει σε έναν ιατρό.
- Η παροχή μίας υπηρεσίας.Κάποιος που αναφέρει στον φαρμακοποιό του ότι εδώ και λίγες μέρες αισθάνεται κουρασμένος και δεν κοιμάται καλά μπορεί να εκπαιδευτεί στην σωστή υγιεινή του ύπνου.
- Η σύσταση ενός προϊόντος , φάρμακο ή συναφές για το οποίο δεν απαιτείται ιατρική συνταγή (OTC, ΜΥΣΥΦΑ). Κάποιος παραπονιέται για πυρετό εδώ και λίγες ώρες και λαμβάνει από τον φαρμακοποιό του σύσταση για ένα αντιπυρετικό φάρμακο.
Η σωστή προσέγγιση περιλαμβάνει από τον φαρμακοποιό μία σύντομη συμβουλευτική συζήτηση η οποία περιλαμβάνει ένα σύντομο ιστορικό (ποιος έχει το ήπιο πρόβλημα, τι ακριβώς συμβαίνει, πόσο καιρό, τι έχει κάνει ήδη ο ασθενής, αν παίρνει άλλα φάρμακα ή έχει αλλεργίες) και μία συζήτηση που μπορεί να φέρει στην επιφάνεια τις αντιλήψεις του ασθενή και τις προσωπικές του προτιμήσεις. Για παράδειγμα πολλοί συμπολίτες μας επιλέγουν τα λεγόμενα συμπληρωματικά – εναλλακτικά προϊόντα αυτοφροντίδας η αυτοθεραπείας.
Ο φαρμακοποιός, έχοντας σταθμίσει όλα αυτά τα δεδομένα θα ολοκληρώσει την καθοδήγηση με οδηγίες για την σωστή χρήση των φαρμάκων, το χρονικό διάστημα χρήσης και ενδέχεται να ορίσει και μία συνθήκη επιθυμητής έκβασης .
Για παράδειγμα, σε κάποιον που έχει πυρετό μπορεί να συμφωνηθεί να επισκεφτεί τον ιατρό του αν μέσα σε 3 24ωρα δεν έχει βελτιωθεί η υγεία του ή υπάρχει και επιδείνωση ή να επικοινωνήσει με τον φαρμακοποιό αν βιώσει μία ανεπιθύμητη ενέργεια.
Η στρατηγική τοποθέτηση του φαρμακοποιού στο πλαίσιο αυτοφροντίδας επιτρέπει την συμμετοχή σε προληπτικά μέτρα που ενισχύουν την ενεργότερη εμπλοκή των ασθενών στην αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας τους, μέσα από την ενημέρωση τους από έναν επαγγελματία υγείας που εμπιστεύονται.
Για παράδειγμα πολλά Φαρμακεία έχουν ενεργητικό ρόλο στην καθοδήγηση πολλών ανθρώπων στην διακοπή του καπνίσματος. Στην ολοκλήρωση του προγράμματος εμβολιασμού. Στην προληπτική μέτρηση της αρτηριακής τους πίεσης με τρόπο που μπορεί να προσφέρει πληρέστερη εικόνα της κατάστασής τους.
Στην Μεγάλη Βρετανία, το Εθνικό Σύστημα Υγείας (5), που μετράει τα πάντα με όρους αποδοτικότητας τρέχει καμπάνια που ενθαρρύνει τους Βρεττανούς να επισκεφτούν πρώτα το … Φαρμακείο πριν πάνε στο Νοσοκομείο. Όταν αυτή η διαδικασία γίνεται σωστά, τηρώντας τους κανόνες, ταλαιπωρείται πολύ λιγότερο ο ασθενής, απελευθερώνονται πόροι που μπορούν να διατεθούν σε κρισιμότερα σημεία, ενώ ταυτόχρονα οι πιθανότητες να γίνει κάποιο λάθος μειώνονται.
- https://apps.who.int/iris/handle/10665/205887
- http://hellenic-pharmacy.blogspot.com/2013/12/blog-post_16.html
- BMJ2019; 365doi: https://doi.org/10.1136/bmj.l1403(Published 01 April 2019)Cite this as: BMJ 2019;365:l1403 Its time to recognize self care as an integral part of health systems
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5741028/
- https://www.nhs.uk/staywell/none-of-the-above#