Ο διαλογισμός είναι μία μορφή πνευματικής συγκέντρωσης που επιτυγχάνεται με τη βαθιά χαλάρωση, την απομάκρυνση κάθε σκέψης και εξωτερικών ερεθισμάτων από τη συνειδητότητα του υποκειμένου. Σκοπός του διαλογισμού είναι η άντληση γνώσης ή και εμπειριών άμεσα, χωρίς τη χρήση των αισθητηρίων οργάνων του ανθρώπου ή οποιασδήποτε πηγής πληροφόρησης. Γενικότερα θεωρείται και μέσο ψυχικής χαλάρωσης και ευεξίας.
Ο διαλογισμός απαιτεί ορισμένες προϋποθέσεις προκειμένου να επιτευχθεί. Η πρώτη είναι η αδιατάρακτη συγκέντρωση της προσοχής μας σε ένα αντικείμενο. Ακόμα και στην πρακτική της Χάθα Γιόγκα έχουμε μάθει ότι οι ασκήσεις έχουν καλύτερο αποτέλεσμα, όταν ο νους είναι προσηλωμένος στο σημείο του σώματος που ασκείται. Η συγκέντρωση θεωρείται το «Έκτο σκαλοπάτι της Γιόγκα». Η δεύτερη είναι η δημιουργία ενός είδους διπλής προσοχής. Το ένα σκέλος της κατευθύνεται προς το παρατηρούμενο αντικείμενο (εσωτερικό ή εξωτερικό), και το άλλο σκέλος στρέφεται προς τον εαυτό μας, που ασκεί τη διαδικασία της παρατήρησης. Δεν παρατηρούμε απλώς κάτι, έστω και με εστιασμένη προσοχή, αλλά είμαστε συνειδητοί ότι το κάνουμε.
Επιστήμονες χρησιμοποιώντας τρισδιάστατες μαγνητικές τομογραφίες ανακάλυψαν πως οι άνθρωποι που διαλογίζονται έχουν ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου μεγαλύτερες από τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Οι περιοχές αυτές είναι κυρίως ο δεξιός ιππόκαμπος, ο δεξιός θάλαμος και η αριστερή κάτω κροταφική έλικα, περιοχές που σχετίζονται με την ρύθμιση των συναισθημάτων.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή η διόγκωση των συγκεκριμένων περιοχών πιθανώς οφείλεται στο ότι οι διαλογιζόμενοι, μεταξύ άλλων, έχουν μια μοναδική ικανότητα να καλλιεργούν θετικά συναισθήματα και να παραμένουν συναισθηματικά σταθεροί.
Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει τα πολλαπλά οφέλη του διαλογισμού.
Πέρα από τον καλύτερο έλεγχο των συναισθημάτων, πολλοί άνθρωποι που διαλογίζονται τακτικά, έχουν μειωμένο επίπεδο στρες και ενισχυμένο ανοσοποιητικό σύστημα.