ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
Η κ. Μαριάννα Πολίτου – Αιματολόγος, Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και Διευθύντρια του Αιματολογικού Εργαστηρίου στο Νοσοκομείο «Αρεταίειο» ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Σιδηροπενίας στις 26 Νοεμβρίου 2021 , μίλησε στην εκπομπή Opinion Health, με την Νικολέτα Ντάμπου ,για τα συμπτώματα και τις διαδικασίες που προδιαθέτουν για σιδηροπενία ώστε να πηγαίνουμε εγκαίρως στον γιατρό καθώς και για την θεραπεία .
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με το νοσοκομείο Αρεταίειο και την Β’ Πανεπιστημιακή Μαιευτική Κλινική και τον Καθηγητή κύριο Βλάχο , θα πραγματοποιήσουν στις 25 αλλά και στις 26 Νοέμβριου 2021 που είναι η Παγκόσμια ημέρα σιδηροπενίας, δωρεάν γενική εξέταση αίματος και φεριτίνης σε γυναίκες, οι οποίες θα ήθελαν να ξέρουν αν έχουν σιδηροπενική αναιμία.
Το 1/3 του πληθυσμού παγκοσμίως πάσχει από Σιδηροπενία, γιατί συμβαίνει αυτό; Πως προκαλείται το νόσημα της σιδηροπενίας;
Ναι πράγματι η σιδηροπενία είναι η πιο συχνή αναιμία την οποία διαγιγνώσκουμε ανάμεσα σε όλες τις αναιμίες τις οποίες διερευνούμε. Η έλλειψη του σιδήρου μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους. Μπορεί να οφείλεται στη μη απορρόφηση, στην καλή απορρόφηση του σιδήρου ή να μην προσλαμβάνεται καλά ο σίδηρος ή μπορεί να οφείλεται στην απώλεια του σιδήρου. Και επιπλέον υπάρχουν και ορισμένες καταστάσεις μέσα στην πορεία της ζωής μας, οι οποίες χαρακτηρίζονται για μεγαλύτερη ανάγκη για σίδηρο. Πολύ χαρακτηριστικό είναι κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των βρεφών και των παιδιών και επίσης χαρακτηριστικό είναι στις γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, που εκεί υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ανάγκη για σίδηρο. Πολύ σημαντικό είναι ότι μπορεί να μην προσλαμβάνουμε αρκετό σίδηρο από την τροφή μας. Αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος λόγος για σιδηροπενία σε όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες διότι μπορεί να επιλέγουν τροφή που είναι φτωχή σε σίδηρο ή μπορεί να χάνεται σίδηρος από τον οργανισμό για απλούς λόγους, όπως μπορεί να είναι οι αιμορροΐδες αλλά μπορεί να είναι ένα έλκος στομάχου ή και κάτι πιο σοβαρό . Μπορεί να είναι ένας καρκίνος στο στομάχι ή στο παχύ έντερο. Στις γυναίκες, ο πολύ συνηθισμένος λόγος είναι η έμμηνος ρύση, η μηνορραγίες, η μητρορραγίες.
Η σιδηροπενία εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες;
Ναι , είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες και μάλιστα στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Γιατί χάνουν σίδηρο από την έμμηνο ρύση και βεβαίως χάνουν σίδηρο στις εγκυμοσύνες και στους τοκετούς.
Από ποια ηλικία μπορεί ένας άνθρωπος να εμφανίσει την νόσο της Σιδηροπενίας;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη ηλικία. Γιατί σιδηροπενία βλέπουμε και στα βρέφη και στα παιδιά . Αυτό είναι ένα θέμα ισορροπίας αν επαρκεί ο σίδηρος που προσλαμβάνεται από την τροφή σύμφωνα με τις ανάγκες, οπότε βλέπουμε και στα παιδιά.
Ένα βρέφος από πόσο μηνών μπορεί να εμφανίσει σιδηροπενία;
Από πάρα πολύ μικρή ηλικία, κάτι το οποίο το βλέπουμε πιο συχνά ειδικά στα πρόωρα βρέφη, και στην συνέχεια εξαρτάται από την τροφή την οποία προσλαμβάνει. Ξέρουμε ότι αν για μεγάλο χρονικό διάστημα συνεχίσει η πρόσληψη μόνο αγελαδινού γάλακτος αυτό είναι πιο φτωχό σε σίδηρο, οπότε μπορεί να δούμε και από πάρα πολύ μικρές ηλικίες, από μηνών.
Ποια είναι τα συμπτώματα της σιδηροπενίας που θα μας ‘’χτυπήσουν’’ το καμπανάκι για να επισκεφθούμε έγκαιρα τον γιατρό μας;
Τα συμπτώματα της σιδηροπενίας στους ενήλικες είναι τα ίδια συμπτώματα τα οποία έχουμε σε κάθε αναιμία. Δηλαδή μπορεί να είναι η εύκολη κόπωση αλλά και ωχρότητα ή κάποιο αίσθημα παλμών. Σε ανθρώπους που μπορεί να έχουν και κάποια καρδιαγγειακά προβλήματα αυτό μπορεί να εκδηλωθεί μέχρι και στηθάγχη. Μπορεί να υπάρχουν και εκδηλώσεις από τους βλεννογόνους και έτσι μπορεί πολλές φορές να εμφανιστεί γλωσσίτιδα, χειλίτιδα, κοιλονυχία, τριχόπτωση και οι ασθενείς μπορεί να έχουν σιδηροπενία και σύμφωνα με αυτά τα συμπτώματά να απευθυνθούν σε άλλες ειδικότητες, για παράδειγμα σε δερματολόγους και κάτω από αυτά τα συμπτώματα να κρύβεται μία σιδηροπενία.
Αν δούμε ότι είμαστε χλωμοί αυτό είναι μία ένδειξη για σιδηροπενία . Ένα σύμπτωμα ώστε να μας ενεργοποιήσει;
Ναι, αυτό βέβαια είναι σύμπτωμα κάθε αναιμίας. Και από εκεί και μετά χρειάζεται μία διερεύνηση για να δούμε αν αυτή η αναιμία είναι όντως σιδηροπενική.
Σε ποιο γιατρό πρέπει να απευθυνθούμε για τη σιδηροπενία; Σε κάποιον αιματολόγο;
Κατάλληλοι είναι και οι παθολόγοι αλλά και οι γενικοί γιατροί και πολύ περισσότερο οι αιματολόγοι, είναι αυτοί οι οποίοι μπορούν να βγάλουν τη διάγνωση της σιδηροπενίας. Δεν είναι δύσκολη η διάγνωση της σιδηροπενίας όταν την έχεις υποψιαστεί, είναι σχετικά απλή, με απλές αιματολογικές εξετάσεις, δηλαδή με μία γενική αίματος και απλές βιοχημικές εξετάσεις όπως είναι η φεριτίνη, που η φεριτίνη είναι αυτή η οποία μας δείχνει αν είναι γεμάτες με σίδηρο οι αποθήκες του οργανισμού μας. Πολλές φορές μπορεί να είναι χαμηλή η φεριτίνη χωρίς να έχει επηρεαστεί ο αιματοκρίτης αλλά αν πέσουν πολύ οι αποθήκες και δεν φτάνει ο σίδηρος για να φτιάξουμε τα καινούρια ερυθρά τότε από την απλή σιδηροπενία μπορεί να φτάσουμε στη σιδηροπενική αναιμία.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της σιδηροπενίας και της σιδηροπενικής αναιμίας;
Στη σιδηροπενία έχουμε απλώς χαμηλή τη φεριτίνη, δηλαδή έχουν αδειάσει οι αποθήκες όμως ακόμα ο αιματοκρίτης, η αιμοσφαιρίνη μας είναι φυσιολογική. Όταν όμως οι αποθήκες αδειάσουν και επηρεαστούν έτη περαιτέρω , τότε αυτός ο σίδηρος δεν αρκεί και έτσι με αυτό τον τρόπο επηρεάζεται η παραγωγή των ερυθρών, όταν επηρεάζεται η παραγωγή των ερυθρών πέφτει ο αιματοκρίτης, πέφτει η αιμοσφαιρίνη και έτσι έχουμε και την αναιμία.
Το οξυγόνο που υπάρχει στον οργανισμό του ανθρώπου με σιδηροπενία είναι λιγότερο από έναν καθ’ όλα υγιή ;
Έμμεσα ναι, γιατί ο σίδηρος ο οποίος είναι ένα πολύ σημαντικό μέταλλο και το έχουμε πολύ μεγάλη ανάγκη, είναι ένα μέρος της αιμοσφαιρίνης μας. Και η αιμοσφαιρίνη είναι αυτό το μόριο το οποίο μεταφέρει το οξυγόνο στους ιστούς. Άρα , λοιπόν όταν λείπει ο σίδηρος τότε φτιάχνονται λιγότερα ερυθρά, πολλές φορές μάλιστα αυτά τα ερυθρά είναι πιο μικρά, έχουν μικρότερη ποσότητα αιμοσφαιρίνης, άρα με αυτό τον τρόπο επηρεάζεται και η μεταφορά του οξυγόνου σε όλα τα κύτταρά μας, σε όλους τους ιστούς και γι’ αυτό το λόγο είναι τόσο σημαντικό μόριο.
Η σιδηροπενία είναι κληρονομική;
Υπάρχουν μερικές σπάνιες μορφές κληρονομικής σιδηροπενίας που σχετίζονται με συγκεκριμένα μόρια που συμμετέχουν μέσα στο μεταβολισμό του σιδήρου, αυτό όμως είναι οι ιδιαίτερα σπάνιες περιπτώσεις. Τις περισσότερες φορές είναι επίκτητη, έτσι ακριβώς όπως το είπαμε, είναι κάτι το οποίο προκύπτει στη ζωή του ανθρώπου από αυτές τις δύο μεγάλες κατηγορίες.Ή γιατί δεν προσλαμβάνει πολύ σίδηρο ή δεν απορροφά ή επειδή ο σίδηρος αυτός κάπου χάνεται μέσω της αιμορραγίας.
Όσον αφορά στον τρόπο ζωής μας ποιες είναι οι αιτίες; Μπορεί να είναι μία κακή διατροφή; Μπορεί κάτι άλλο;
Το πιο σημαντικό είναι αυτό, το πιο σημαντικό είναι μία κακή διατροφή, που μάλιστα αν αυτή η κακή διατροφή συνδυαστεί με περιόδους στις οποίες υπάρχει αυξημένη ανάγκη για σίδηρο το καταλαβαίνετε δεν επαρκεί ο διαιτητικός σίδηρος και έτσι με αυτό τον τρόπο μπορεί να αναπτυχθεί η σιδηροπενία.
Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την σιδηροπενία;
Αρχικά καθαρά διαιτητικά. Δηλαδή να προσλαμβάνουμε τροφές οι οποίες είναι πλούσιες σε σίδηρο. Αυτό το ξέρουμε όλοι ότι τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι το συκώτι, το κρέας, ιδιαίτερα το κόκκινο κρέας, ή και τα πράσινα λαχανικά, με τα μεγάλα πράσινα φύλλα. Το πρόβλημα είναι ότι δυστυχώς ο διαιτητικός σίδηρος απορροφάται μονάχα κατά ένα μικρό ποσοστό από τον οργανισμό μας, μόνο το 30% είναι αυτό το οποίο απορροφάται. Άρα, πολλές φορές δεν επαρκεί και τότε αναγκαστικά θα πρέπει να χορηγήσουμε και κάποια φαρμακευτική αγωγή, κυρίως με σκευάσματα σιδήρου από το στόμα.
Οι άνθρωποι που κάνουν μετάγγιση αίματος πρέπει να έχουν διαφορετική αντιμετώπιση για την σιδηροπενία;
Εξαρτάται ποια είναι η αιτία για την οποία κάνουν μετάγγιση αίματος. Όχι δεν υπάρχει κάποια διαφορετική αντιμετώπιση, απλώς αυτό το οποίο μπορούμε να κάνουμε είναι κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, όπως για παράδειγμα σε ένα προγραμματισμένο χειρουργείο, είναι μερικές φορές να ανιχνεύουμε ανθρώπους εγκαίρως οι οποίοι έχουν σιδηροπενία και σε αυτή την περίπτωση να την διορθώνουμε εγκαίρως και με αυτό τον τρόπο να αποφύγουμε κάποια πιθανή μετάγγιση αίματος. Γιατί η σιδηροπενία είναι από αυτές τις αναιμίες οι οποίες διορθώνονται, οπότε αν προλάβεις και χορηγήσεις σίδηρο εγκαίρως ή προεγχειρητικά ή μετεγχειρητικά τότε μπορείς να αποφύγεις πιθανόν τη μετάγγιση αίματος εκεί που δεν χρειάζεται. Και αυτό είναι κάτι το οποίο πραγματικά εμείς προσπαθούμε να εφαρμόσουμε, προσπαθούμε να εφαρμόσουμε αυτό το οποίο λέγεται patient blood management, δηλαδή διαχείριση αιμοθεραπείας ασθενούς, που προσπαθούμε να ελαττώσουμε τη μετάγγιση αλλογενούς αίματος σε αυτές τις περιπτώσεις που μπορούμε.
Τι τύπου θεραπείες έχετε στη φαρέτρα σας για την αντιμετώπιση της σιδηροπενίας;
Όπως είπαμε υπάρχουν τα σκευάσματα του σιδήρου, είτε από το στόμα είτε ενδοφλέβια. Σε πάρα πολύ επείγουσες καταστάσεις στις οποίες δεν μπορεί να διορθωθεί αλλιώς, θα χρειαστεί πιθανό και μία μετάγγιση συμπυκνωμένων ερυθρών.
Πότε δίνεται η ενδοφλέβια θεραπεία;
Ο σίδηρος μπορεί να χορηγηθεί από το στόμα, είναι τα γνωστά σκευάσματα σιδήρου, πάρα πολύς κόσμος λαμβάνει. Αλλά μερικές φορές χρειάζεται να χορηγήσουμε ενδοφλέβιο σίδηρο, αυτό συνήθως το κάνουμε σε περιπτώσεις στις οποίες δεν υπάρχει καλή συμμόρφωση του ασθενούς με τη θεραπεία από το στόμα. Να τονίσω ότι συνήθως η θεραπεία είναι μακροχρόνια. Δηλαδή όταν δίνουμε σίδηρο δεν δίνουμε για μία εβδομάδα, θα πρέπει να δώσουμε τουλάχιστον για 3 μήνες σε μια τεκμηριωμένη σιδηροπενία για να μπορέσουμε να γεμίσουμε τις αποθήκες. Έτσι λοιπόν, πολλές φορές μπορεί να μην έχουμε καλή συμμόρφωση από τον ασθενή, μπορεί να μην έχουμε καλή απορρόφηση των σκευασμάτων αυτών και να βλέπουμε ότι δεν υπάρχει ανταπόκριση, οπότε τότε θα σκεφτούμε πιθανό τη χορήγηση ενδοφλέβιου σιδήρου. Και επιπλέον, ενδοφλέβιο σίδηρο θα δώσουμε σε όλες αυτές τις περιπτώσεις τις οποίες θέλουμε μία γρήγορη, μία ταχεία διόρθωση της αναιμίας. Γιατί ο ενδοφλέβιος σίδηρος δίνει το σίδηρο κατευθείαν μέσα στην κυκλοφορία, δεν περνάει από τη διαδικασία της απορρόφησης από το γαστρεντερικό. Άρα υπάρχουν συγκεκριμένες υποκατηγορίες τις οποίες θα σκεφτούμε πιθανό τη χορήγησή του.
Ο ενδοφλέβιος σίδηρος είναι κατάλληλος και για τα παιδιά;
Συνήθως τον χορηγούμε σε ενήλικες τον ενδοφλέβιο σίδηρο.
Κυρία Πολίτου ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Σιδηροπενίας που είναι στις 26 Νοεμβρίου, θα γίνουν διάφορες δράσεις για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού, εσείς στο Αρεταίειο νοσοκομείο έχετε ετοιμάσει κάποιες δράσεις;
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με το νοσοκομείο το Αρεταίειο, την αιμοδοσία μας και με την Β’ Πανεπιστημιακή Μαιευτική Κλινική και τον Καθηγητή τον κύριο Βλάχο θα οργανώσουμε μία δράση στις 25 και στις 26 του μηνός, στην οποία θα προσφέρουμε δωρεάν γενική αίματος και φεριτίνη σε γυναίκες, οι οποίες πιθανόν να ήθελαν να ξέρουν αν έχουν σιδηροπενική αναιμία. Αν τεκμηριωθεί σε κάποιες γυναίκες σιδηροπενική αναιμία ή σιδηροπενία θα προσφέρουμε και αιματολογική συμβουλευτική, γιατί είναι πάρα πολύ σημαντική η έγκαιρη διάγνωση και η διόρθωση της αναιμίας. Είναι κάτι πολύ σημαντικό για τις γυναίκες, γιατί όπως είπαμε , συνήθως οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας είναι αυτές οι οποίες μπορεί να αναπτύσσουν σιδηροπενία, φαίνεται ότι έως και το 20% των γυναικών σε κάποια φάση της ζωής τους μπορεί να έχουν σιδηροπενία, είναι πάρα πολύ μεγάλο αυτό το ποσοστό, οπότε λοιπόν με μία έγκαιρη διάγνωση και με την κατάλληλη θεραπεία είναι πάρα πάρα πολύ σημαντικό γιατί βελτιώνει σημαντικά και την ποιότητα της ζωής.
25 και 26 Νοεμβρίου μπορεί να έρθει κάποιος;
Ναι, είναι στις 25 και στις 26 Νοεμβρίου στο Αρεταίειο νοσοκομείο, απλώς επειδή βρισκόμαστε σε συνθήκες πανδημίας θα υπάρχουν συγκεκριμένα και προκαθορισμένα ραντεβού, οπότε θα πρέπει να υπάρξει μία τηλεφωνική επικοινωνία για την ασφάλεια και όλων αυτών των οποίων θα έρθουν να εξεταστούν.
Πολύ σημαντική η δράση σας και να σας πούμε και από τη δική μας πλευρά, συγχαρητήρια που είσαστε δίπλα στους ασθενείς και για την προσφορά σας .
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
