Η Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας γιορτάζεται σήμερα Σάββατο 4 Μαρτίου 2023 με το μήνυμα “Αλλάζοντας τις προοπτικές, ας μιλήσουμε για την παχυσαρκία“, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας. Στο healthweb.gr μιλούμε για τη παχυσαρκία συνομιλώντας με τον κύριο Κωνσταντίνο Μπαλαμπάνη, ο οποίος είναι ειδικός Παθολόγος,Διαβητολόγος -Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Κύριε Μπαλαμπάνη, η παχυσαρκία είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα υγείας και μας επηρεάζει όλους. Μέσα από τη συνέντευξή μας θέλουμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να κατανοήσουν την κλίμακα και τον αντίκτυπο της παχυσαρκίας. 800 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με την παχυσαρκία. Ποιες είναι οι ρίζες της παχυσαρκίας;
Οι ρίζες ή μάλλον τα αίτια της παχυσαρκίας είναι πολυπαραγοντικά. Δηλαδή σίγουρα υπάρχει όσον αφορά το ιατρικό κομμάτι ένα γενετικό υπόβαθρο, δηλαδή έχουν ταυτοποιηθεί πολλά γονίδια που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Αλλά η κοινωνική προέκταση και η κοινωνική ουσιαστικά συνιστώσα έχει να κάνει με την αυξημένη πρόσληψη και τελικά και το κοινωνικό σκέλος, το οποίο συνεπάγεται η παχυσαρκία, το κοινωνικό πρόβλημα δηλαδή.
Οι παχύσαρκοι, κύριε Μπαλαμπάνη, κάποτε θεωρούνταν ότι ήταν ένα πρόβλημα των ανεπτυγμένων χωρών, όμως πλέον αυξάνεται σε κάθε ήπειρο. Τι είναι αυτό που μπορεί να κινητοποιήσει τους ανθρώπους να έρθουν κατάματα με την παχυσαρκία και να πουν “τέλος μέχρι εδώ. Θέλω να απαλλαγώ από αυτή την κατάσταση των πάρα πολλών κιλών”. Εσείς από όσο γνωρίζω, έχετε βιώσει και ο ίδιος το πρόβλημα της παχυσαρκίας. Μπορείτε να μας μεταφέρετε την εμπειρία σας;
Η παχυσαρκία είναι ένα πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών, γι’ αυτό πραγματικά για τα ποσοστά παχυσαρκίας στις σύγχρονες κοινωνίες και στα αστικά κέντρα είναι πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με κάποιες μη ανεπτυγμένες περιοχές. Το πρόβλημα, όπως είπα και πριν, είναι πολύ σύνθετο, δηλαδή σίγουρα ο τρόπος, ο σύγχρονος τρόπος ζωής, τα ερεθίσματα. Και διατροφικά, οι τροφές που τις καταναλώνουμε στις σύγχρονες κοινωνίες είναι αυτές οι οποίες που μας ωθούν στον τελικό αποτέλεσμα να αυξηθεί το σωματικό μας βάρος. Αναφέρατε και πριν ότι το πρόβλημα το αντιμετώπισα και εγώ. Μπορώ να πω ότι αυτός ήταν και ένας λόγος που με έκανε να ασχοληθώ ενεργά με την παχυσαρκία και να την αγαπήσω πραγματικά από την μεριά και του ασθενούς. Δεν υπάρχει παχύσαρκος ασθενής, ο οποίος να είναι ευχαριστημένος με τον εαυτό του. Να το πούμε πάρα πολύ απλά και ωμά. Στον οποιοδήποτε παχύσαρκο ασθενή αν ψυχρά του ζητούσαμε 2 ακραίες εικόνες ή να έχει τα κιλά τα οποία βλέπουμε μπροστά μας ή να έχει μειωμένα κιλά, δηλαδή να είναι ένας νορμοβαρής, προφανώς η απάντηση θα ήταν αντανακλαστική και να είναι νορμοβαρής. Στο αποτέλεσμα αυτό φθάνουμε σαν αποτέλεσμα δυσλειτουργιών πολλών ετών και πολλών κακών συνηθειών, το οποίο σίγουρα έχει να κάνει το κοινωνικό προφίλ, το κοινωνικό περιβάλλον αλλά και οι ρυθμοί της ζωής. Οπότε πιστεύω ότι και γι’ αυτό και η αντιμετώπιση που εξ αρχής πρέπει να είναι ολιστική από πολλούς ειδικούς , από πολλές ειδικότητες, όχι μόνο καταληκτικά από τους γιατρούς, όπως είμαι εγώ.
Άρα το σημαντικότερο πιστεύετε για την πρόληψη της παχυσαρκίας είναι η διατροφή παράλληλα με άθληση;
Η διατροφή και η άθληση είναι τα 2 ισχυρότερα ‘’όπλα’’ τα οποία έχουμε στο να αντιμετωπίσουμε την παχυσαρκία, πρωτογενώς να μην δημιουργήσουμε. Άρα αν δημιουργήσουμε ένα κοινωνικό προφίλ ενός ανθρώπου, ο οποίος έχει στην κουλτούρα του να το πούμε λίγο διαφορετικά την άσκηση, την κίνηση, όταν λέμε άσκηση δεν συνεπάγεται αυτόματα το να τον γράψουμε σε ένα γυμναστήριο, εννοούμε την αυξημένη δραστηριότητά του αλλά και τη σωστή παιδεία να έχουν απέναντι στη διατροφική σωστή παιδεία, είναι ο κύριος παρονομαστής, έτσι ώστε να μην φτάσουμε στο σημείο να μιλάμε για παχυσαρκία. Η αντιμετώπιση από την άλλη, αν θέσουμε σαν δεδομένο την ύπαρξη πλέον και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ακρογωνιαίος λίθος είναι να αλλάξουμε τα λάθη αυτά που ήταν στο παρελθόν. Άρα να αυξήσουμε την άσκηση. Ακούγεται λίγο κοινότυπο άσκηση και δίαιτα, δηλαδή θεωρούν όλοι οι παχύσαρκοι ασθενείς όταν τους λες άσκηση και δίαιτα λένε είναι το ψωμοτύρι αυτό λέτε όλοι. Είναι το πιο ουσιαστικό όπλο. Οπότε επί τη γενέσει της παχυσαρκίας οφείλουμε να αλλάξουμε τις κακές συνήθειες που μας οδήγησαν στο λάθος τελικά κλινικό αποτέλεσμα των παραπάνω κιλών, να τον βοηθήσουμε αυτόν τον άνθρωπο και να τον εκπαιδεύσουμε μέσω ειδικών διαιτολόγων και διατροφολόγων εκπαιδευμένων, προφανώς να μάθουν τι κάναν λάθος να δουν, πώς μπορούν να το διορθώσουν έτσι ώστε μακροπρόθεσμα να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό έχει να κάνει με το συντηρητικό κομμάτι. Γιατί από την άλλη μεριά, όταν τα πράγματα που δεν είναι πάντα ρόδινα και πάντα εύκολα στην παχυσαρκία, δεν τα καταφέρνουμε με τα συντηρητικά μέσα αυτά και τη συμβουλευτική αυτή προσέγγιση, εκεί πέρα έρχεται ο ρόλος επιπρόσθετα, σε όλες αυτές τις προσεγγίσεις έχει ο ρόλος του γιατρού. Ο ρόλος του γιατρού, είτε φαρμακευτικά, είτε ακόμα και χειρουργικά που πραγματικά έχουμε φοβερά δεδομένα και φοβερά αποτελέσματα επί ετών, δεν είναι κάτι καινούργιο. ίναι τεχνικές, οι οποίες χρησιμοποιούνται πολλά πολλά χρόνια με φοβερά αποτελέσματα.
Κύριε Μπαλαμπάνη, σε ποιο σημείο ένας άνθρωπος ο οποίος είναι παχύσαρκος θα σκεφτεί, σε ποιο σημείο της ζωής του, σε ποια φάση θα σκεφτεί ότι τώρα πρέπει να κάνω κάτι να το αλλάξω αυτό το οποίο βιώνω; Ποιο σημείο στο μυαλό είναι αυτό;
ΚΚοιτάξτε, αυτό είναι μια πάρα πάρα πολύ ωραία ερώτηση, η οποία πρακτικά έχει και διαφορετική απάντηση ανάλογα με το ηλικιακό φάσμα. Από προσωπική αλλά και από κλινική εμπειρία, μπορώ να σας πω ότι η προσέγγιση ενός παχύσαρκου ασθενούς και το να ζητήσει βοήθεια από έναν ειδικό σε μικρότερες ηλικιακές ομάδες έχει να κάνει κυρίως με το αισθητικό κομμάτι. Ενώ εκεί που αρχίζει και μπαίνει κυρίως το μεταβολικό κομμάτι και οι επιπλοκές της παχυσαρκίας, οι όποιες επιπλοκές της παχυσαρκίας είναι υπερλιπιδαιμία, είναι υπέρταση, είναι διαταραχές οι οποίες μακροπρόθεσμα μας οδηγούν σε θανατηφόρες καταστάσεις, σε θανατηφόρα καρδιαγγειακά συμβάματα, εμφράγματα και εγκεφαλικά δηλαδή, αυτό αφορά κυρίως μεγαλύτερες ηλικίες,. Οπότε το καμπανάκι χτυπά όταν δούνε την διάγνωση ενός διαβήτη, όταν είναι μια πολύ υψηλή πίεση την οποία δεν μπορούν να την διαχειριστούν και πλέον ζητούν ιατρική βοήθεια. Δηλαδή εκεί γίνεται πρακτικά η αλλαγή από την κοινωνική προσέγγιση στην ιατρική προσέγγιση της παχυσαρκίας.
Ν.Ν. Άρα είναι πιο εύκολο να πάρει την απόφαση ένας νεότερος άνθρωπος από ένα μεγαλύτερο.
Κ.Μ. Για μένα θα σας έλεγα το εξής. Επειδή ο νεότερος άνθρωπος, ο παχύσαρκος, θα καταλήξει να έχει προβλήματα υγείας, αυτό το οποίο πρέπει να κάνουμε είναι, πρέπει να ευαισθητοποιήσουμε τις μικρότερες ηλικίες για το τι συνεπάγεται παχυσαρκία, για το τι σημαίνει παχυσαρκία και τελικά από τι τον αποτρέπουμε. Γιατί η πρόληψη πραγματικά είναι η καλύτερη τακτική και η καλύτερη προσέγγιση στην ιατρική.
Η παιδική παχυσαρκία αναμένεται να αυξηθεί κατά 60% την επόμενη οκταετία, φτάνοντας τα 250 εκατομμύρια έως το 2030, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Παχυσαρκίας. Κύριε Μπαλαμπανη τι θα συμβουλεύατε τους γονείς;
Επανέρχομαι στο θέμα της διατροφικής παιδείας. Η διατροφική παιδεία των γονιών, αποτρέποντας τους ίδιους όσον αφορά το να αντιμετωπίσουν ή να μη φτάσουν στο σημείο της παχυσαρκίας, πρακτικά είναι και ο καθρέφτης, ή μάλλον ο κοινός παρανομαστής, έτσι ώστε την σωστή πρακτική και τακτική να την εφαρμόσουν και στα παιδιά τους. Όταν στα παιδιά τους δώσουμε αρχές, αρχές δίνουμε πάσης φύσεως ανάγκες και διατροφικές αλλά και κοινωνικές αρχές και αυτές οι διατροφικές αρχές είναι τέτοιες έτσι ώστε να τους οδηγήσουμε σε άσκηση αλλά και σε μια σωστή διατροφή, νομίζω ότι είναι το άλφα και το ωμέγα. Και αυτό το οποίο πρέπει να κάνουμε όλοι οι γονείς οφείλουμε να κάνουμε όλοι οι γονείς απέναντι στα παιδιά μας για την υγεία τους πρωτίστως και δευτερευόντως είναι για την εμφάνισή τους που έχει πολλές ψυχοκοινωνικές προεκτάσεις ουσιαστικά αυτό το θέμα.
Και σε αυτή τη συνήθεια, κύριε Μπαλαμπάνη παίζει ρόλο και η εκπαίδευση στο σχολείο, αλλά και τα σχολεία να έχουν όλα τα εφόδια ώστε να μειώνουν το κίνδυνο της εμφάνισης παχυσαρκίας. Πόσο σημαντικό είναι αυτό;
Είναι πολύ σημαντικό αν αναλογιστούμε ότι μέσα το εικοσιτετράωρο τους τις εργάσιμες μέρες και ώρες ένα παιδί, το οποίο είναι στο σχολείο 8 ώρες τις αφιερώνει στο σχολείο, πρακτικά μιλάμε για 1/3 της καθημερινότητάς τους. Άρα το 1/3 της καθημερινότητάς μας προφανώς και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Θεωρώ καί βλέπω πραγματικά όμως μια τέτοια κλίση σε όλους τους συλλόγους γονέων και σε όλα τα σχολεία ότι ακόμα και στα κυλικεία των σχολείων γίνεται μία μία προσπάθεια, δηλαδή φιλτράρονται σε εισαγωγικά λίγο οι τροφές οι οποίες καταλήγουν και μπορούν να αγοραστούν από τα παιδιά. Τα παιδιά δεν έχουν κρίση. Ττα παιδιά το πιο νόστιμο, το πιο έτσι λιχούδικο αυτό θα πάνε να πάρουνε. Αλλά οφείλουμε εμείς να τα προστατεύσουμε με τη λογική του να μην τους το θέσουμε ουσιαστικά στην άμεση θέα τους, την άμεση θέαση έτσι ώστε να το πάρουνε. Σαφώς και παίζει ρόλο και κάτι το οποίο ήθελα να επισημάνω. Τα τελευταία 2 χρόνια είχα κληθεί να κάνω μια ομιλία σε παιδάκια σε ένα σχολείο που αφιέρωσαν μία μέρα επί τούτου και σε άσκηση και άλλη μία μέρα στη διατροφή και έγινε μία πάρα πάρα πολύ ωραία συζήτηση που τα παιδιά είχανε πολύ σωστές απορίες, πολύ σωστές επισημάνσεις αλλά και το γενικότερο καλό μήνυμα ήταν ότι ακόμα και από τους εκπαιδευτικούς δίνουν έμφαση σε αυτό, γιατί πραγματικά αντιμετωπίζουn, αναγνωρίζουν το πρόβλημα και θέλουν να πάνε κόντρα σε αυτό.
Πολύ σημαντικό αυτό κύριε Μπαλαμπάνη, γιατί παλαιότερα στα κυλικεία των σχολείων υπήρχαν μόνο τυρόπιτες, γαριδάκια και λοιπά. Τώρα είναι σημαντική αυτή η πρόοδος. Το ίδιο σημαντικό είναι και στο χώρο εργασίας των ενηλίκων να φροντίζει κάθε επιχείρηση να έχει κάποια υγιεινή διατροφή κύριε Μπαλαμπάνη.
Στις μεγαλύτερες ηλικίες κοιτάξτε τώρα το εργασιακό περιβάλλον του καθενός διαφέρει και ποικίλλει. Στον ιδιωτικό τομέα στις εταιρείες οι οποίες έχουν ουσιαστικά κάποια διατροφική παροχή σε αυτό δίνουν πάρα πολύ μεγάλη σημασία πραγματικά και νομίζω ότι είναι σημαντικός πυλώνας. Απ’την άλλη μεριά, για τους υπόλοιπους που δεν έχουν την επιλογή και τη δυνατότητα να φάνε κάτι, να τους έχουν κάτι έτοιμο στη δουλειά εκεί πέρα. είναι η προσωπική παιδεία που έχει ο καθένας να φτιάξει το ταπεράκι του. Μπορεί να ακούγεται λίγο παραδοσιακό, αλλά είναι πολύ ουσιαστικό να δημιουργήσει ένα σνακ υγιεινό ένα σνακ σωστό, το οποίο να τον αποτρέψει γιατί οι περισσότεροι κάνουμε νηστεία κατά τη διάρκεια της μέρας, επειδή οι ρυθμοί είναι τέτοιοι που δεν μας επιτρέπουν να έχουμε αυτό το ουσιαστικό πεντάλεπτο να φάμε κάτι. Αν δεν φάμε κάτι πρακτικά πού καταλήγουμε; Φτάνουμε τον εαυτό μας στα όριά του, έτσι ώστε όταν βρεθούμε στο σπίτι όπως λέω και εγώ χαρακτηριστικά θα φάμε ό,τι βρούμε μπροστά μας και αυτό είναι ολέθριο. Αυτό είναι πολύ κακό, άρα η παιδεία του να φτιάξω το σνακ μου, το ταπεράκι μου να το πάρω μαζί μου στη δουλειά είναι εξαιρετικά σημαντικό αυτό και είναι ένα λιθαράκι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Οι άνθρωποι που είναι παχύσαρκοι πιστεύετε ότι μπορούν να είναι πιο πειθαρχημένοι οι άνδρες ή οι γυναίκες; Υπάρχει κάποιος στην καθημερινή πρακτική βλέπετε ότι μπορεί οι γυναίκες, ή οι άνδρες να είναι πιο πειθαρχημένοι στη διατροφή τους κι όλα αυτά τα οποία πρέπει να κάνουν για να το ξεπεράσουν;
Θεωρώ ότι είναι καθαρά εξατομικευμένο, είναι καθαρά θέμα ατομικών χαρακτηριστικών, χωρίς να προσδιορίζεται το φύλο. Από την άλλη όμως, επειδή ο νορμοβαρής άνθρωπος έχει και ένα αισθητικό στοιχείο, δηλαδή το να έχει κάποιος να αρέσει στον εαυτό του, όλοι γνωρίζουμε πάρα πολύ ότι οι γυναίκες δίνουν μια μεγαλύτερη βαρύτητα στην εμφάνισή τους ή μάλλον οι άνδρες επαφίενται στο γεγονός ότι η κοιλίτσα είναι και γοητεία. Οπότε αν θα μπορούσα να δώσω ένα πλεονέκτημα θα έδινα σίγουρα στις γυναίκες όσον αφορά στο να είναι πιο στιβαρές σε αυτή την απόφαση και σε αυτή την προσπάθεια.
Πώς ορίζεται το παχύσαρκος δηλαδή; Πόσα παραπάνω κιλά πρέπει να έχει ένας άνθρωπος για να θεωρηθεί παχύσαρκος;
Ο ορισμός του παχύσαρκου είναι με έναν πολύ εύκολο μαθηματικό δείκτη, τον οποίο μπορούμε να υπολογίσουμε είναι το BMI. Τα αρχικά προέρχονται από τις λέξεις Body Mass Index. Είναι ένας δείκτης στον οποίο έχουμε 2 στοιχεία για να την υπολογίσουμε. Είναι το βάρος μας δια το ύψος στο τετράγωνο. Αυτό μας δίνει ένα νούμερο που το νούμερο αυτό εάν το αίμα είναι κάτω από το 19 κάποιος θεωρείται ελλιποβαρής γιατί υπάρχει και το αντίθετο πρόβλημα. 19-25 είναι αυτός ο οποίος είναι μέσα στο φυσιολογικό φάσμα νορμοβαρής δηλαδη και απο κει και περα ξεκινανε τα προβληματα. 25-30 χαρακτηρίζεται κάποιος ο οποίος είναι υπέρβαρος. Και πάνω από το 30 ορίζεται η παχυσαρκία με διάφορες διαβαθμίσεις. Οπότε φανταστείτε αν κάνουμε τον δείκτη μάζας σώματος στον κοινό πληθυσμό θα δούμε ότι νορμοβαρείς πραγματικά είναι λίγοι. Δεν είναι πάρα πάρα πολλοί. Αλλά αυτός είναι και ένας αδρός δείκτης, γιατί αν φανταστείτε έναν άνδρα ο οποίος έχει μια μεγάλη μυϊκή μάζα και ασκείται και κάνει body building, για παράδειγμα προφανώς και τα παραπάνω κιλά τα οποία έχει είναι υγιή κιλά. Είναι μυϊκός ιστός, δεν είναι λιπώδης ιστός που μας δημιουργεί το πρόβλημα. Άρα είναι μια αδρή ταξινόμηση, αδρή κατηγοριοποίηση, η οποία όμως είναι πολύ σημαντική.
Κύριε Μπαλαμπάνη στην προσπάθεια αντιμετώπισης της παχυσαρκίας ανά χώρα, γιατί όπως είπαμε, είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, πόσο πιστεύετε ότι είναι σημαντικό σε παγκόσμιο επίπεδο να υπάρξει μια χάραξη πολιτικής από τον ΠΟΥ για την αντιμετώπιση παχυσαρκίας.
Νομίζω ότι πλέον επειδή έχω και την τύχη ουσιαστικά να συμμετέχω και σε ενεργητική ομάδα που δουλεύουν πάρα πολύ σε καινούργια φάρμακα τα οποία έχουν να κάνουν με την παχυσαρκία, η ευαισθητοποίηση σε επίπεδο φαρμάκων σε επίπεδο ιατρικής κοινότητας αλλά και κοινωνικά, είναι σημαντική. Πλέον αυτή τη στιγμή είπαμε πριν ότι κάποιος για να αντιμετωπίσει την παχυσαρκία το πρώτο στάδιο είναι πρακτικά να τιθασεύσει τις αδυναμίες του που είναι να φάει παραπάνω. Υπάρχει βοήθεια σε αυτό. Υπάρχει βοήθεια και υπάρχει φαρμακευτική βοήθεια σε αυτό που είναι το κάτι παραπάνω, το κάτι που δεν μπορώ να κάνω να επιβάλω εγώ στο μυαλό μου για παράδειγμα. Η φαρέτρα και το pipeline που λέμε χαρακτηριστικά των εταιρειών όσον αφορά τα φάρμακα τα οποία υπάρχουν στην παχυσαρκία, είναι εξαιρετικά σημαντικά και από τα οποία για την Ελλάδα μπορώ να μιλήσω με βεβαιότητα. Αυτή τη στιγμή υπάρχει και γίνεται προσπάθεια αναγνωρίζοντας το πρόβλημα υπό συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις αυτά να αποζημιώνονται από το εθνικό σύστημα υγείας, το οποίο είναι πάρα πάρα πολύ σημαντικό αυτό.
Είναι σημαντική η χάραξη πολιτικής και σε άλλα επίπεδα, όπως για παράδειγμα να μειωθεί το στίγμα που είναι ένα σημαντικό κομμάτιΑυτό είναι ένα γενικότερο κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο νομίζω δεν αφορά μόνο την παχυσαρκία. Είναι στα πλαίσια της γενικότερης παιδείας που αφορά πάρα πάρα πάρα πολλές πτυχές. Είναι θέμα παιδείας, αυτό είναι θέμα παιδείας, θέμα διαχείρισης. Δεν μπορώ να σας πω προς τα πού πηγαίνουμε στο συγκεκριμένο.
Γιατί και ο ψυχολογικός παράγοντας παίζει σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή της αλλαγής να ξεπεράσει κανείς την παχυσαρκία. Κύριε Μπαλαμπάνη πάνε πάντα ήθελα να σας ρωτήσω τα άτομα που ζουν με παχυσαρκία έχουν διπλάσιες πιθανότητες να νοσηλευτούν εάν βγουν θετικοί στο covid 19;
Από στοιχεία και από μελέτες που έγιναν κατά την περίοδο της πανδημίας, φάνηκε ότι η παχυσαρκία είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που αυξάνει την νοσηρότητα, αυξάνει τη νοσηλεία και τη θνητότητα. Η αλήθεια είναι ότι είναι παχύσαρκος ασθενής, δεν είναι απλά παχύσαρκος, δεν σημαινει οτι εχει μονο παραπανω κιλα. Τα παραπάνω κιλά συνεπάγονται άλλες μεταβολικές διαταραχές που αυτές στο σύνολό τους διαβήτης καρδιαγγειακά νοσήματα σαφώς που τον φέρνουν σε μια δυσχερέστερη θέση και έναν χειρότερο παρανομαστή. Είναι μια αλήθεια αυτή, είναι μια αλήθεια, η οποία το καλό σε εισαγωγικά ή εκτός εισαγωγικών που μας έκανε η πανδημία είναι να αναγνωρίσουμε τέτοιες καταστάσεις κοινωνικά, να τις προσεγγίσουμε και να πάμε λίγο κόντρα σε αυτές να γίνουμε λίγο πιο φίλοι με το σώμα μας, με τον εαυτό μας και με την υγεία μας. Πάνω από όλα, οπότε νομίζω ότι μας έκανε και λίγο καλό γιατί δεν ήταν και λίγοι αυτοί οι οποίοι πραγματικά ωφελήθησαν την περίοδο της καραντίνας που κλείστηκαν από την σωστή διατροφή, πάντα υπό το φόβο, συνήθως τις μεγάλες αποφάσεις από κάποιο φόβο τις παίρνουμε, οπότε εκεί νομίζω ότι λειτούργησε ευεργετικά.
-Κύριε Μπαλαμπάνη, να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ γι’ αυτή τη συνέντευξη, η οποία ήταν πολύ σημαντική για να ενημερώσουμε το κοινό και να κινητοποιήσουμε.
-Σας ευχαριστώ και εγώ πάρα πάρα πολύ, να είστε καλά, καλή συνέχεια ευχαριστώ.