Ολύμπιος Παπαδημητρίου στο healthweb: Το 2022 δεν προδιαγράφεται αισιόδοξο για την είσοδο νέων φαρμάκων στην Ελλάδα

Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου των Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου μίλησε στην εκπομπή Opinion Health του healthweb.gr ,για τα επίκαιρα θέματα της πολιτικής φαρμάκου της Ελλάδας .

Πως βλέπετε το 2022 για την είσοδο των νέων καινοτόμων φαρμάκων στην Ελλάδα, την ώρα που είναι πολύ υψηλό το clawback και το rebate;

Νομίζω ότι το 2022, με βάσει τουλάχιστον τα στοιχεία που έχουμε μέχρι τώρα για το 2021 στη διάθεσή μας, δεν προδιαγράφεται ιδιαίτερα αισιόδοξο δεδομένου ότι η πίεση που υπάρχει στις φαρμακευτικές επιχειρήσεις μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών είναι εξαιρετικά υψηλή. Θα έλεγα ότι παρ’ όλο που δεν έχουν οριστικοποιηθεί τα νούμερα για το 2021, αλλά είμαστε μπροστά σε μία κατάσταση με βάσει την οποία το clawback μόνο στον ΕΟΠΥΥ φαίνεται να είναι αυξημένο κατά 100.000.000 σε σχέση με το 2020. Οφείλω να πω ότι η Κυβέρνηση καταβάλλει κάποιες προσπάθειες για την συγκράτηση κάποιων μεγεθών, κυρίως προσπαθώντας μέσω κάποιων διαπραγματεύσεων να μειώσει το μέγεθος του clawback.

• Από την άλλη πλευρά στα νοσοκομεία τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα δεδομένου ότι η δαπάνη εκεί φαίνεται να είναι ακόμα χειρότερη και να αγγίζει περίπου το clawback τα 450.000.000.
• Γενικώς οι συνθήκες αυτές έχουν οδηγήσει την κατάσταση στη φαρμακοβιομηχανία σε επίπεδο να επιστρέφει κατά μέσο όρο πάνω από 43% των πωλήσεών της στο κράτος, ουσιαστικά δηλαδή να συγχρηματοδοτεί τη φαρμακευτική δαπάνη. Αυτό κατά περίπτωση, σε συγκεκριμένα προϊόντα τα οποία σημειώνουν τις υψηλότερες πωλήσεις μπορεί να φτάσει στο 50%, στο 55%, καμία φορά και στο 60%, ειδικά στο νοσοκομειακό περιβάλλον. Καταλαβαίνετε ότι σε συνθήκες τέτοιες η είσοδος νέων φαρμάκων, τα οποία υποτίθεται κατά τεκμήριο ότι αντιπροσωπεύουν ότι πιο καινοτόμο έχουν παράξει οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια, μετά από μακροχρόνια κιόλας έρευνα και ανάπτυξη, είναι δύσκολο με αυτές τις συνθήκες να μπουν τα προϊόντα στην αγορά.

Άρα βλέπετε ότι δεν θα έρθουν το 2022 αρκετά νέα φάρμακα στην Ελλάδα;

Βλέπω, μεγαλύτερες δυσκολίες όσον αφορά τα περιθώρια που μπορεί να έχουν οι εταιρείες για να φέρουν τα φάρμακα σε μία χώρα η οποία οφείλω να πω ότι οι οικονομικές συνθήκες για τη φαρμακευτική βιομηχανία είναι κατά πάσα πιθανότητα η χειρότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το clawback τελικά κύριε Πρόεδρε φαίνεται ότι δεν έχει ταβάνι, γιατί κάθε χρόνο αυξάνεται. Πείτε μας πιο αναλυτικά πως ερμηνεύεται αυτό για τις φαρμακευτικές εταιρείες.

Νομίζω ότι, καταρχήν το clawback δεν έχει ταβάνι γιατί η Πολιτεία διαχρονικά και δυστυχώς και σε αυτό το κομμάτι η παρούσα Κυβέρνηση δεν αποτελεί εξαίρεση, δεν έχει ασχοληθεί σε βάθος με το να εισαγάγει εκείνους τους μηχανισμούς που θα οδηγούν σε μία πιο ελεγχόμενη αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης και περισσότερο σε ελέγχους αφενός, αφετέρου μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα για το σύστημα, είναι διεθνώς παραδεκτό και γνωστό ότι φαρμακευτική δαπάνη αυξάνεται.

• Μέση αύξηση υπολογίζεται περίπου σε 3% με 4% το χρόνο, αυτό στη χώρα μας δεν συμβαίνει. Αφενός λοιπόν έχουμε μία δαπάνη η οποία δεν αυξάνεται επαρκώς, τουλάχιστον να συμβαδίσει με τη διεθνή τάση, αφετέρου όμως έχουμε και απουσία μηχανισμών ελέγχων και αποτελεσματικότητας, έτσι λοιπόν αυτό δημιουργεί, αν θέλετε, ένα ‘’κοκτέιλ’’, ένα μείγμα ας το πω έτσι, το οποίο ουσιαστικά οδήγησε σε ένα συνεχώς αυξανόμενο clawback, το οποίο έχει καταστεί ιδιαίτερα δυσβάσταχτο για τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις. Η Κυβέρνηση το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει δώσει μεγάλη έμφαση στο κομμάτι των διαπραγματεύσεων, κάτι το οποίο και η βιομηχανία βέβαια δεν είναι αντίθετη σε αυτό, αρκεί οι διαπραγματεύσεις να διέπονται από κάποια λογική.

Μέχρι αυτή τη στιγμή, οι διαπραγματεύσεις στην Επιτροπή Διαπραγματεύσεων του Υπουργείου Υγείας, πιστεύετε ότι είναι αποτελεσματική η δουλειά η οποία γίνεται εκεί; Έχουν μπει στην αγορά νέα φάρμακα χωρίς καθυστέρηση;

Καταρχήν δεν μπορώ να έχω μία πλήρη εικόνα, όχι για το τι έχει μπει, προφανώς ξέρουμε τι μπαίνει στην αγορά, αυτό που δεν ξέρουμε είναι τι δεν μπαίνει. Έχουμε βέβαια τελευταία μία σειρά απορριπτικών αποφάσεων για νέα σκευάσματα, δεν είμαι ο αρμόδιος να κρίνω αν αυτές οι απορριπτικές αποφάσεις στηρίζονται σε επιστημονική ορθότητα ή καθαρά και μόνο σε μη αποδοχή κάποιων οικονομικών συνθηκών, που θέλει προφανώς να επιβάλλει η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης. Αυτό θα πρέπει να το κρίνουν κάποιοι άλλοι. Από την άλλη αυτό που μπορώ να πω είναι ότι έχει γίνει μεγάλη δουλειά στο κομμάτι των διαπραγματεύσεων τα τελευταία χρόνια, όμως αυτό που λείπει είναι περισσότερος ορθολογισμός και μεγαλύτερη εκτίμηση του κλινικού οφέλους και του κλινικού αποτελέσματος των νέων αλλά και των υπαρχόντων προϊόντων που έρχονται στην αγορά.

• Υπάρχει μία μονομερής, αν μου επιτρέπεται να το πω έτσι, εστίαση στις οικονομικές παραμέτρους, οι οποίες προφανώς, διαπραγμάτευση είναι, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, από την άλλη πλευρά θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και το όποιο όφελος προσφέρει το κάθε σκεύασμα.

Τι εννοείτε; Δώστε μας να καταλάβουμε, τι εννοείτε;

Εννοώ ότι το φθηνότερο φάρμακο δεν είναι απαραίτητα το καλύτερο. Και νομίζω πως αυτό που κυριαρχεί κατά βάση είναι η λογική του φθηνότερου σκευάσματος. Υπάρχουν όμως, αυτό λέω, δεν συνεκτιμώνται τα κλινικά οφέλη σε σχέση και με την οποιαδήποτε τιμή κάποιου προϊόντος έτσι ώστε να επιτυγχάνεται ένα αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης το οποίο να είναι ισορροπημένο όσο γίνεται και για τις δύο πλευρές. Επίσης, όταν πλέον εκτιθέμεθα σε ποσοστά υποχρεωτικών επιστροφών της τάξεως του 50% και πλέον, με ιδιαίτερη λύπη μπορώ να σας πω ότι κοιτώντας το 1^ο εξάμηνο του ΕΟΠΥΥ σε εταιρικό επίπεδο μιλάω τώρα, η μέση επιστροφή που αντιστοιχήθηκε στην εταιρεία μας, σε όλες μας τις πωλήσεις προς τον ΕΟΠΥΥ είναι της τάξης του 59%, καταλαβαίνετε ότι με αυτού του ύψους τις επιστροφές, η οποιαδήποτε αν θέλετε παραχώρηση, οποιουδήποτε άλλου περιθωρίου είναι ανέφικτη, είναι ουτοπική, δεν μπορεί κανείς να λειτουργήσει με αυτές τις συνθήκες. Θα πρέπει αν και επιστρέφουμε το 60% των πωλήσεών μας πίσω, μετά θα πρέπει να βρούμε επιπλέον πόρους για να πληρώσουμε  το προσωπικό μας, να καλύψουμε τα έξοδα λειτουργίας μας, να εισάγουμε τα φάρμακα που πρέπει να εισάγουμε και τελικά να τα διαθέσουμε στην αγορά χωρίς τιμή. Όλη αυτή η άσκηση είναι πλέον ανέφικτη, επομένως ο δρόμος των διαπραγματεύσεων είναι χρήσιμος αλλά πρέπει να έχει κάποια όρια και κάποιες, πώς να το πω, δικλείδες ασφαλείας και για τις επιχειρήσεις, αυτή τη στιγμή δικλείδες ασφαλείας νομίζω πως δεν υπάρχουν.

Κύριε Πρόεδρε από την πρώτη εφαρμογή του νόμου για το συμψηφισμό του clawback με τις επενδύσεις, εσείς τι συμπεράσματα βγάζετε από την πρώτη εφαρμογή του νόμου, υπήρχε ένας δίκαιος συμψηφισμός του clawback στις εταιρείες ή κάποιες ευνοήθηκαν;

Νομίζω πως το μέτρο αυτό που προέβλεπε τον συμψηφισμό επενδύσεων με ποσά του clawback, είναι ένα μέτρο που οπωσδήποτε είναι στην σωστή κατεύθυνση αλλά θα μου επιτρέψετε να πω πρωτίστως για την προσέλκυση επενδύσεων. Είναι λάθος για την οποιαδήποτε Κυβέρνηση να βλέπει αυτό το μέτρο σαν ένα μέτρο διαχείρισης του clawback. Εξάλλου όταν η βιομηχανία καταβάλλει σε ΕΟΠΥΥ και νοσοκομεία clawback σχεδόν 1 δισεκατομμύριο ευρώ το χρόνο, το να δίνονται περίπου 100.000.000 για συμψηφισμό καταλαβαίνετε ότι δεν λύνει το πρόβλημα του clawback. Από την άλλη πλευρά είναι γεγονός ότι πάρα πολλές επιχειρήσεις, και μπορώ να μιλήσω και για την εταιρεία μου, βλέπουμε αυτό σαν ένα κίνητρο για να φέρουμε επενδύσεις στη χώρα, κάτι που το κάνουμε στο μέγιστο δυνατό βαθμό, στην δικιά μας περίπτωση με κλινικές μελέτες, άλλες επιχειρήσεις, κυριότερα οι ελληνικές επενδύουν και σε παραγωγικές διαδικασίες αλλά και στην ανάπτυξη νέων προϊόντων οριακής καινοτομίας. Νομίζω ότι γενικά είναι ένα μέτρο το οποίο έχει λειτουργήσει σωστά.

• Μέχρι στιγμής θα έλεγα ότι ο συμψηφισμός λειτουργεί σχετικά ισορροπημένα, κάθε επιχείρηση υποβάλλει τα δικά της στοιχεία, υπάρχει και μία σχετικά γρήγορη θα έλεγα διεκπεραίωση των φακέλων και τέλος πάντων έχουμε τα ποσά συμψηφισμού σχετικά σύντομα, μέσα θα έλεγε κανείς στο πρώτο εξάμηνο της επόμενης χρονικής περιόδου, κάτι που είναι απόλυτα συμβατό και κατανοητό. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το ποσό προς συμψηφισμό θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο, αυτό που επίσης μένει να δούμε είναι πως θα βαδίσει η τριετία που έχουμε μπροστά μας, δεδομένου ότι πλέον αυτό το πρόγραμμα έχει ενταχθεί στο πλάνο ανασυγκρότησης της χώρας, στο περίφημο RRF και τα κονδύλια πλέον για τον συμψηφισμό θα αντλούνται από εκεί. Εδώ ισχύουν κάποιοι νέοι όροι δεν θα ήθελα να μακρηγορήσω τώρα…

 Του Ταμείου Ανάκαμψης ,εννοείτε. 

Ναι, αλλά μένει να δούμε πως θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη γιατί και ακόμη δεν έχει εφαρμοστεί ο μηχανισμός του συμψηφισμού με τα νέα δεδομένα. Θα πρέπει εδώ δε να πω ότι σε αυτή τη νομοθετική μετάβαση από το παλιό πλαίσιο στο καινούριο, με λύπη μου μπορώ να πω ότι έχουμε χάσει περίπου 5 μήνες, δεδομένου ότι το χρονικό διάστημα από τον Αύγουστο 2021 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021 υπήρξε ένα ας το πούμε έτσι, νομοθετικό κενό σε αυτό το κομμάτι, επομένως τυχόν επενδύσεις που πιθανό υποβλήθηκαν αυτό το χρονικό διάστημα δεν βλέπω αυτή τη στιγμή ότι υπάρχει τρόπος να υποβληθούν προς συμψηφισμό με clawback.

Παρά τις μειώσεις που έχουν δεχθεί οι τιμές των φαρμάκων κύριε Παπαδημητρίου, η φαρμακευτική δαπάνη κάθε χρόνο είναι όλο και μεγαλύτερη. Πως το εξηγείτε αυτό;

Καταρχήν, όπως ανέφερα και πριν λίγο σε παγκόσμιο επίπεδο τουλάχιστον στον ανεπτυγμένο κόσμο, η φαρμακευτική δαπάνη κάθε χρόνο κατά τεκμήριο αυξάνεται, αυτό οφείλεται σε συγκεκριμένους λόγους.

• Ο κυριότερος από αυτούς είναι η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης καθώς επίσης και η αύξηση της νοσηρότητας, ειδικά σε συγκεκριμένα σοβαρά μη μεταδοτικά νοσήματα, όπως είναι για παράδειγμα ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ακόμα και τα ογκολογικά περιστατικά, τα οποία μάλιστα συνήθως απορροφούν και υψηλή φαρμακευτική δαπάνη, καθώς επίσης και αναπνευστικά νοσήματα.
• Γενικά υπάρχει αυξημένη νοσηρότητα η οποία είναι λογικό να υπάρχει, δεδομένου και της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης.

Αυτό είναι η μία πλευρά της πορείας της δαπάνης.

• Η άλλη πλευρά έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις, αναπτύσσουν και φέρνουν στην κυκλοφορία συνεχώς νέα καινοτόμα προϊόντα, πάρα πολλές φορές θεραπείες και για νοσήματα που μέχρι τώρα δεν είχαν θεραπεία και αυτό δημιουργεί ανάγκη για μεγαλύτερα κονδύλια για τη φαρμακευτική δαπάνη. Τώρα αυτά συμβαίνουν παντού, αυτό που συμβαίνει επιπλέον στη χώρα μας όμως δυστυχώς και παρά τις επικλήσεις μας για να γίνει κάτι πάνω σε αυτό είναι ότι δεν υπάρχουν και οι επαρκείς μηχανισμοί ελέγχου της πορείας της δαπάνης, καθώς επίσης και της αποτελεσματικότητας, τι γίνονται τα λεφτά που ξοδεύονται, τι παίρνουμε πίσω από τις φαρμακευτικές θεραπείες που χρησιμοποιούμε, δηλαδή καταγραφή εκ βάθος.
• Σε αυτή την κατεύθυνση κάτι που έχουμε ζητήσει, ζητάμε εδώ και χρόνια, είναι η εισαγωγή του φακέλου ασθενούς, ο οποίος πλέον θα έχει και το πλήρη ιστορικό αλλά κυρίως τα αποτελέσματα των αγωγών των ασθενών που θεραπεύονται, έτσι ώστε να εκτιμάται τι είναι αυτό που μας ωφελεί περισσότερο τι είναι αυτό που ωφελεί λιγότερο και ανάλογα να κατευθύνονται οι πόροι. Επίσης, χρειάζεται μεγαλύτερη πειθαρχία και στη συνταγογράφιση και από πλευράς του ιατρικού σώματος, πιθανώς εντάξει πιστεύω ότι οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις είναι αυτές που έχουν κάνει τα περισσότερα βήματα προς τη συγκράτηση κάποιων πραγμάτων τα τελευταία χρόνια αλλά γενικά χρειάζεται μεγαλύτερη παρέμβαση όσον αφορά στους ελεγκτικούς μηχανισμούς, σε αυτή την κατεύθυνση νομίζω ότι η μηχανογράφιση με την έννοια της ψηφιοποίησης και της καταγραφής κάθε πράξης που γίνεται μέσα στο σύστημα υγείας είναι μία λύση που θα μπορούσε να μας φέρει κάποια αποδεκτά αποτελέσματα.

Πιστεύετε ότι η φαρμακευτική δαπάνη το 2020, άγγιξε τα επίπεδα του 2009;

Εφόσον αυτό καταγράφεται στον ΕΟΦ νομίζω πως ισχύει, εξάλλου και από τις δικές μας εκτιμήσεις αν δει κανείς τουλάχιστον στα αποζημιούμενα φάρμακα, γιατί πιθανώς τα στοιχεία του ΕΟΦ να αφορούν και μη αποζημιούμενα φάρμακα, να δει κανείς στα αποζημιούμενα φάρμακα, την πορεία της δαπάνης όχι μόνο αυτό που το δημόσιο πληρώνει αλλά μαζί και τις υποχρεωτικές επιστροφές των επιχειρήσεων θα δει ότι πράγματι τα επίπεδα της δαπάνης αν όχι, δεν ξέρω το 2009, δεν το έχω και μπροστά μου αλλά νομίζω ότι είναι στα επίπεδα του 11, 12, σίγουρα. Αυτό δείχνει ότι όλο αυτό το χρονικό διάστημα έγινε μία, αρχικά, μία ορθολογική παρέμβαση στη συνέχεια όμως αυτός ο ορθολογισμός χάθηκε και η αυξανόμενες ανάγκες για φαρμακευτική αγωγή δεν συνοδεύτηκαν από μία σχετική χρηματοδότηση που θα έπρεπε να υπάρχει από την πλευρά του κράτους. Αυτό αποτέθηκε στις πλάτες των φαρμακευτικών εταιρειών, έτσι τα τελευταία χρόνια έχουμε σχετικά σταθερή δημόσια δαπάνη και αυτό που αυξάνεται είναι οι υποχρεωτικές επιστροφές.

Άρα φαίνεται και η ανάγκη ίσως για κάποιες νέες αποφάσεις στην πολιτική φαρμάκου στη χώρα μας;

Η ανάγκη για αύξηση της χρηματοδότησης είναι επιτακτική και διαχρονική. Θα έλεγα δε πως αυτή τη χρονική περίοδο που ο κορωνοϊός έχει δημιουργήσει πάρα πολλά προβλήματα, έχει αυξηθεί η ανάγκη και για χρήση φαρμάκων σε πολλά επίπεδα, νομίζω και στα νοσοκομεία το βλέπουμε αυτό, ίσως κυρίως λόγω του κορωνοϊού αλλά πολλοί άνθρωποι που νοσούν από κορωνοϊό έχουν πολλά σοβαρά νοσήματα τα οποία επιδεινώνονται, λόγω της νόσησης από τον κορωνοϊό και εν πάση περιπτώσει θα πρέπει με κάποιον τρόπο, ειδικά οι χρονίως πάσχοντες να έχουν καλύτερη φαρμακευτική κάλυψη, γιατί φαίνεται ότι κάποια πράγματα, ειδικά το τελευταίο χρονικό διάστημα, έχουν παραμεληθεί, κυρίως λόγω της προτεραιοποίησης που έχει ο κορωνοϊός αλλά ίσως και του φόβου του κόσμου να πάει πιο πολύ στα νοσοκομεία, δεδομένου ότι η πρωτοβάθμια δημόσια δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική.

Πιστεύετε ότι σήμερα ο ΕΟΦ λειτουργεί καλύτερα από τα προηγούμενα χρόνια;

Κοιτάξτε ο ΕΟΦ είναι ένας οργανισμός ο οποίος βρίσκεται σε μία συνεχή εξέλιξη και αυτό νομίζω έχει να κάνει με το γεγονός ότι αναλαμβάνει να διαχειριστεί όλο και πιο πολύπλοκα ζητήματα. Αν κάνουμε μία ιστορική αναδρομή θα δούμε ότι πριν από μερικά χρόνια, όχι πάρα πολλά, λιγότερο από 10, η τιμολόγηση δεν ήταν στον ΕΟΦ, οι διαπραγματεύσεις δεν συνδέονταν τόσο με τον ΕΟΦ, κάποια θέματα με την αποζημίωση, κάποια θέματα με τις κλινικές μελέτες είχαν μεγαλύτερο μέγεθος και έκταση. Επομένως, όλα αυτά τα χρόνια ο ΕΟΦ αναλαμβάνει επιπλέον αρμοδιότητες τις οποίες προσπαθεί να τις φέρει σε πέρας, πιστεύω με μία σχετική επιτυχία. Είναι γεγονός ότι υπάρχει και ανανέωση του ανθρώπινου δυναμικού, θεωρώ πως συνεχίζει να υπάρχει υποστελέχωση, γιατί κακά τα ψέματα οι προσδοκίες που υπάρχουν από έναν οργανισμό όπως είναι ο ΕΟΦ, είναι υψηλές, πρέπει να παίξει ρόλο όχι μόνο στα φαρμακευτικά σκευάσματα αλλά βλέπετε και στα διάφορα βοηθήματα που κυκλοφορούν, συμπληρώματα πως τα λένε, επομένως χρειάζεται να έχει μία στελέχωση η οποία ταυτόχρονα να υπηρετεί και το άλλο κομμάτι της ελληνικής βιομηχανίας που έχει ιδιαίτερη δραστηριότητα στον παραγωγικό τομέα. Γενικά η πολυπλοκότητα των ζητημάτων που διαχειρίζεται ο ΕΟΦ έχει αυξηθεί, νομίζω ότι και η ικανότητα του ΕΟΦ έχει αυξηθεί, το αν αυτά τα δύο συμβαδίζουν, το αν θα πρέπει να στελεχωθεί καλύτερα ή όχι νομίζω ότι θα πρέπει πράγματι να αφοσιωθούν περισσότεροι πόροι στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων γιατί ο ρόλος του στην υγεία και στην κοινωνία γενικότερα αυξάνεται συνεχώς.

Και μια που αναφερθήκατε στις κλινικές μελέτες ας ασχοληθούμε και με αυτό το θέμα. Πιστεύετε κύριε Παπαδημητρίου ότι η συγκυρία, ότι ο Υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης γνωρίζει από κλινικές μελέτες είναι θετική για να βοηθήσει να γίνουν περισσότερες κλινικές μελέτες στην Ελλάδα;

Νομίζω ότι γενικά η Πολιτεία, το τελευταίο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον σε αυτά τα ζητήματα ακούει. Τώρα το πόσο αυτά που ακούει μεταφράζονται σε πράξεις, σε ευέλικτα νομοθετικά πλαίσια, σε αύξηση της ταχύτητας των εργασιών, αυτό θα έλεγα ότι είναι σχετικά συζητήσιμο. Πάντως υπάρχει θετική διάθεση, νομίζω ότι και αν δούμε τα ποσά που υποβάλλουν οι εταιρείες για το συμψηφισμό με το clawback τα οποία επενδύονται σε κλινικές μελέτες θα διαπιστώσουμε ότι είναι συνεχώς αυξανόμενα το τελευταίο χρονικό διάστημα, εδώ και πάλι μπορώ να επικαλεστώ εταιρικό παράδειγμα, λέγοντας ότι στην εταιρεία μας, τη Novo Nordisk αυξάνουμε σταθερά τα τελευταία χρόνια τη δραστηριότητά μας στις κλινικές μελέτες, κάτι που συνεπάγεται και αύξηση του ανθρώπινου δυναμικού που ασχολείται με αυτές, ιδιαίτερα σημαντικό νομίζω και πιστεύω πως έχουμε τη δυνατότητα να πάμε ακόμα καλύτερα στο μέλλον αν και η Πολιτεία δεχθεί κάποιες προτάσεις μας. Όπως για παράδειγμα το να δημιουργηθεί μία γραμματεία στο Υπουργείο που να ασχολείται αποκλειστικά με τις κλινικές μελέτες ή να δημιουργηθεί εντός των νοσοκομείων, των δημόσιων νοσοκομείων ένα γραφείο, ας το πούμε, το οποίο θα ασχολείται κατά προτεραιότητα με την ταχύτερη διεκπεραίωσή τους. Γενικά έχουμε κάνει προτάσεις, υπάρχει μία μελέτη που έχουμε κάνει πρόσφατα με την Price Waterhouse την οποία έχουμε καταθέσει στο Υπουργείο και μάλιστα ετοιμάζουμε να κάνουμε και μια παρουσίαση σύντομα σε στελέχη του Υπουργείου, ελπίζω να γίνει πράξη σχετικά σύντομα.

Η παρουσίαση θα αφορά στις κλινικές μελέτες;

Ναι.

Μόνο;

Έχει να κάνει με τη μελέτη αυτή που έκανε για λογαριασμό μας η Price Waterhouse που συμπεριλαμβάνει αφενός μια χαρτογράφηση της κατάστασης, αφετέρου κάποιες προτάσεις για το πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά μας στον τομέα αυτό.

 Κύριε Πρόεδρε και επειδή ο ΕΟΦ συνεχίζει να μην δίνει τα στοιχεία των κλινικών μελετών, να μην τα δημοσιεύει και συνεχώς τα μαθαίνουμε μόνο από Συνέδρια και από ανθρώπους της αγοράς. Πέρα από τον αριθμό των κλινικών μελετών πιστεύετε ότι έχει μειωθεί και η αξία τους. Δηλαδή τι εννοώ; Εννοώ ότι για παράδειγμα εάν μία κλινική μελέτη κόστιζε 300.000 ευρώ μπορεί τώρα να κοστίζει 100.000 ευρώ;

Δεν έχω τέτοια εικόνα, εγώ αυτό που μπορώ να πω είναι ότι οι κλινικές μελέτες στη δικιά μου εκτίμηση τα τελευταία χρόνια, όπως είπα και πριν, επικαλούμενος και το εταιρικό μας παράδειγμα αυξάνονται. Έχω την αίσθηση ότι ο ΕΟΦ κάποιους αριθμούς δημοσιοποιεί, το ερώτημα είναι πόσο ακριβείς είναι γιατί είναι γεγονός ότι πέρα από το ξεκίνημα μίας μελέτης στη συνέχεια μπορεί να γίνουν διάφορες τροποποιήσεις και κυρίως όσον αφορά τους προϋπολογισμούς και κυρίως είναι δύσκολο να εκτιμηθούν ποσά. Ωστόσο ο αριθμός των κλινικών μελετών έχει αποτυπωθεί τουλάχιστον μέχρι το 2019 σε κάποια στοιχεία που είχαν πέσει στη δικιά μου προσοχή, δεν ξέρω τι γίνεται τα τελευταία χρόνια, δεν το έχω παρακολουθήσει για να είμαι έτσι απόλυτα σωστός. Έχω όμως την αίσθηση και το βλέπουμε αυτό και μέσα από το πρόγραμμα συμψηφισμού επενδύσεων clawback ότι οι κλινικές μελέτες αυξάνονται. Όσον αφορά στην αξία τους, δε νομίζω ότι μειώνεται, εννοώ ανά μελέτη. Αυτό έχει να κάνει βέβαια και με το μέγεθος της μελέτης, με το πόσους ασθενείς θα ανατεθεί στη χώρα μας να στρατολογήσει κ.ο.κ. Αλλά νομίζω ότι γενικά είναι ένας τομέας ο οποίος είναι σε σχετική άνθηση και έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει πολύ πολύ μεγαλύτερη άνθηση αρκεί να στρώσουμε έτσι το δρόμο με τον κατάλληλο τρόπο.

Έχετε στοιχεία για το πόσες ήταν οι κλινικές μελέτες στην Ελλάδα το 2021;

Όχι, δεν έχω τέτοια στοιχεία, νομίζω ότι μία πρώτη ιδέα, καταρχήν δεν είναι εύκολο να πάρουμε αριθμούς κλινικών μελετών ο ΕΟΦ έχει, είχα δει κάποια στιγμή, νομίζω στον ιστότοπο του ΕΟΦ κάποια στοιχεία αλλά πρέπει να ήταν μέχρι το 2019, δεν ξέρω αν έχουν επικαιροποιηθεί. Όσον αφορά στα οικονομικά είναι δύσκολο όπως είπα γιατί εντάξει θα πάρουμε μία εικόνα από το πλάνο συμψηφισμού που θα αφορά το πρώτο επτάμηνο του 21 για να δούμε δηλαδή τι ποσά θα υποβληθούν, αλλά αυτό δεν σημαίνει, δεν μπορούμε να ξέρουμε αν υποβληθούν πχ 50.000.000 σε έξι μήνες ή 60 ή 100, σε πόσες μελέτες αντιστοιχούν.

Δεν θα πρέπει και εσείς ως φαρμακευτικές εταιρείες να ζητήσετε από τον ΕΟΦ να δημοσιοποιεί τα στοιχεία; Όπως είναι και η υποχρέωσή του δηλαδή.

Ναι σας είπα, νομίζω ότι ο ΕΟΦ δημοσιοποιεί κάποια στοιχεία.

Δεν δημοσιοποιεί.

Τώρα τελευταία δεν έχει γιατί είναι ο Covid.

Δεν δημοσιοποιεί.

Ναι ok, δεν έχω άποψη.

Οπότε αυτό αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα.

Κλείνοντας κύριε Πρόεδρε να σας ρωτήσω, πιστεύετε ότι χρειάζεται ένα νέο σύμφωνο συνεργασίας μεταξύ του κράτους και των εμπλεκόμενων φορέων, δηλαδή των φαρμακευτικών εταιρειών, των φαρμακείων, των εταιρειών βιοϊατρικού εξοπλισμού, έτσι ώστε να διασφαλιστεί μία μεγαλύτερη σταθερότητα και να μπορεί  να επενδύσει  περισσότερο και η διεθνής φαρμακοβιομηχανία;

Είναι κάτι το οποίο το συζητάμε εδώ και πάρα πολύ καιρό, το ζητάμε, τουλάχιστον σαν φαρμακοβιομηχανία, δεν ξέρω αν το σύμφωνο σταθερότητας, όπως το λέτε και εσείς, θα πρέπει να περιλαμβάνει όλους τους φορείς, καλό θα ήταν προφανώς. Το ζητούμενο για εμάς είναι όσο γίνεται περισσότερη προβλεψιμότητα έτσι ώστε να ξέρουμε κατά το δυνατόν τι έρχεται και από εκεί και πέρα να μπορούμε σχεδιάζουμε καλύτερα, ο σχεδιασμός είναι το μείζον στο επιχειρείν πολλώ δε μάλλον και στο χώρο της υγείας και του φαρμάκου. Δεν ξέρω τι προοπτικές υπάρχουν για να γίνει ένα τέτοιο σύμφωνο συνεργασίας, εμείς από την πλευρά μας είμαστε ανοιχτοί σε συζητήσεις και μάλιστα στην κατεύθυνση αυτή σε συνεργασία με την EFPIA και αναθέσαμε στη Deloitte εδώ και δύο χρόνια την περίφημη μελέτη Deloitte όπως συνηθίζεται να λέγεται, η οποία κατέγραψε κάποιους πυλώνες πάνω στους οποίους θα πρέπει να στηριχθεί ένας οδικός χάρτης για ένα πιο προβλέψιμο και σταθερό μέλλον της φαρμακοβιομηχανίας, την έχουμε καταθέσει στην Κυβέρνηση. Θα έλεγα ότι κάποια πράγματα αποσπασματικά μπορεί να πει κανείς ότι έχουν διευθετηθεί από την άλλη δεν έχουμε μία συνολική έτσι υιοθέτηση κάποιων πραγμάτων ή τελοσπάντων μία πρόταση συνολική από την άλλη πλευρά, πάνω στην οποία θα μπορούσαμε να συζητήσουμε και να πούμε ότι τώρα μπορούμε να προχωρήσουμε σε ένα σύμφωνο συνεργασίας. Πιστεύω ενώ είμαστε θετικοί θα μας πάρει χρόνο.

Εσείς ως ΣΦΕΕ έχετε καταθέσει πάρα πολλές προτάσεις στο Υπουργείο Υγείας. Πιστεύετε ότι είναι ώριμες οι συνθήκες και ο κύριος Πλεύρης θα μπορέσει να προχωρήσει στην υλοποίηση , σε ένα όσο γίνεται πιο άμεσο διάστημα;

Ο κύριος Υπουργός είναι ένας άνθρωπος ο οποίος γνωρίζει και το έχει δείξει αυτό και στις συζητήσεις μας, γνωρίζει σε αρκετό βάθος τα θέματα του Υπουργείου Υγείας και τα θέματα του φαρμάκου, οφείλω να πω ότι η συγκυρία του κορωνοϊού δεν βοηθάει, από την άλλη επειδή έχουμε κλείσει δύο χρόνια με κορωνοϊό, κάτι το οποίο έχει αναπτυχθεί σε μία νέα κανονικότητα μάλλον θα πρέπει κάποια στιγμή να δούμε πως κάποια πράγματα μπορούν να προχωρήσουν ανεξάρτητα από το πρόβλημα που μας δημιουργεί ο κορωνοϊός γιατί κακά τα ψέματα όπως έλεγα και πριν το σύστημα υγείας δεν είναι μόνο ο κορωνοϊός υπάρχουν τα χρόνια νοσήματα, τα οποία είναι η μεγαλύτερη πληγή για το σύστημα υγείας και θα πρέπει να δούμε πως θα βοηθούσε με τους εκατοντάδες χιλιάδες, για να μην πω τα εκατομμύρια συμπατριώτες μας που πάσχουν από αυτές.

Θα πρέπει και η Πολιτεία να μπορεί αν διαχειριστεί παράλληλα με τον κορωνοϊό και τα υπόλοιπα θέματα κύριε Πρόεδρε και να μην συνεχίζει να αποτελεί και δικαιολογία σε κάποιες περιπτώσεις.

Νομίζω ότι το στοιχείο του αιφνιδιασμού το οποίο σίγουρα υπήρχε στην αρχή για όλη την παγκόσμια κοινότητα τώρα πια έχει κάπως υποχωρήσει, παρ’όλο που  ο κορωνοϊός κατά περίπτωση μας εκπλήσσει από την άλλη όμως δεν μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε εκεί που βρισκόμασταν το 2020, πρέπει να είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε περισσότερα πράγματα ταυτόχρονα.