Ο κ. Γιώργος Τρίμης παιδίατρος και διδάκτωρ του ΕΚΠΑ αλλά και Medical Lead για Εμβόλια και Λοιμώδη Νοσήματα της MSD Ελλάδος, μίλησε στην εκπομπή Opinion Health, με την Νικολέτα Ντάμπου για τα παιδιά και σε ποιο βαθμό κινδυνεύουν από την μετάλλαξη COVID-19 Delta αλλά και για τον εμβολιασμό και εάν είναι απαραίτητο να εμβολιαστούν καθώς και εάν μπορεί να υπάρχουν συνέπειες στην Υγεία τους μελλοντικά . Παράλληλα τόνισε ότι τα εμβόλια ρουτίνας στα παιδιά είναι σημαντικό να πραγματοποιηθούν στην ώρα τους .
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Τι γνωρίζουμε για τη μετάλλαξη COVID-19 Delta;
Κοιτάτε, οποιοσδήποτε ιός και ο συγκεκριμένος κορωνοϊός που είναι υπεύθυνος για τη νόσο Covid-19 προσαρμόζεται στις συνθήκες. Εμφανίζεται κάποια στιγμή, πριν προσβάλει τον άνθρωπο αλλά από εκεί και πέρα, στην πορεία του χρόνου αυτός προσαρμόζεται προκειμένου να επιβιώσει ως κι αυτός ένας έστω και εξαρτημένος οργανισμός, μόνο μέσω της παρουσίας του στο σώμα του ανθρώπου μπορεί να επιβιώσει, προσαρμόζεται όμως και αλλάζει μορφές. Έτσι, με αυτό τον τρόπο έχουμε και αυτή τη νέα μορφή, την νέα μετάλλαξη όπως λέμε, δηλαδή μία αλλαγή στο γενετικό υλικό. Αυτή η μετάλλαξη ΔΕΛΤΑ που έχει ξεκινήσει από την Ινδία. Η διαφορά της από τις προηγούμενες μορφές του ιού είναι μια πιο μεταδοτική μορφή. Δεν φαίνεται από τις μελέτες μέχρι τώρα να έχει μία μεγαλύτερη βαρύτητα, είναι όμως πιο μεταδοτική μορφή, σχεδόν εννιά φορές περισσότερο από την αρχική μορφή του ιού που μας ταλαιπώρησε στις αρχές του 2020.
Πείτε μας σε τι βαθμό κινδυνεύουν τα παιδιά και οι έφηβοι από τη μετάλλαξη COVID-19 Delta;
Όπως σας είπα ότι η βαρύτητα της νόσου που προκαλεί αυτή η μετάλλαξη είναι παρόμοια με αυτή των προηγούμενων. Τα παιδιά οι έφηβοι συνεχίζουν να αποτελούν μία ομάδα η οποία κινδυνεύει λιγότερο. Και με αυτή την μετάλλαξη. Όμως επειδή είναι πιο μεταδοτική μορφή αυτού του ιού και επειδή χτίζεται μία ανοσία στις μεγαλύτερες ηλικίες με τον εμβολιασμό, βλέπουμε αυτή την στιγμή η μετάλλαξη έχει μεγαλύτερη ποσόστωση στους εφήβους και στα παιδιά από ότι οι προηγούμενες μορφές του ιού.
Δηλαδή τι σημαίνει ποσόστωση για να καταλάβουμε;
Σημαίνει ότι αυτή τη στιγμή στα 100 περιστατικά πλέον στην Ελλάδα για παράδειγμα τα είκοσι περιστατικά αφορούν άτομα κάτω των 18 ετών, ενώ παλαιότερα στις πρώτες μορφές του ιού στα 100 άτομα μόνο τα 5 ήταν στα παιδιά και εφήβους. Αναλογικά το ίδιο είναι και στους νεότερους, ηλικίας 18-30 σε σχέση με τις πρώτες μορφές του ιού αλλά οφείλεται στην ανοσία που έχουν οι μεγαλύτεροι άνθρωποι, όσοι έχουν εμβολιαστεί βέβαια γιατί δυστυχώς ακόμα έχουμε κάποια ελλείμματα.
Σε τι βαθμό νοσούν; Τα παιδιά για παράδειγμα 12-15 νοσούν ήπια, νοσούν βαριά;
Κατά κανόνα νοσούν ήπια. Όμως υπάρχουν και κάποια περιστατικά τα οποία νοσηλεύονται, μπορεί να είναι λίγα αυτά τα περιστατικά, να είναι το 2% αυτών των νοσηλειών αλλά είναι ένα υπλογίσιμο νούμερο. Ένα υπολογίσιμο νούμερο που θέτει σε προβληματισμό το θέμα του εμβολιασμού σε αυτές τις ηλικίες αλλά θα τα πούμε και πιο μετά.Ας πάμε τώρα στον εμβολιασμό. Για τις ηλικίες 15-17 που και στην Ελλάδα πια έχει δοθεί η δυνατότητα εθελοντικά βεβαίως με τη συγκατάθεση των γονέων να εμβολιαστούν.
-Ωστόσο , υπάρχει κύριε Τρίμη από τα e-mails που λαμβάνουμε βλέπουμε ότι υπάρχει ένας προβληματισμός στους γονείς αν θα αποφασίσουν να δώσουν τη συγκατάθεσή τους να εμβολιαστούν τα παιδιά τους στις ηλικίες αυτές. Τι έχετε να μας πείτε για τον εμβολιασμό αυτών των παιδιών;
-Φαντάζομαι ότι ο προβληματισμός αφορά κυρίως ανησυχίες για θέματα ασφάλειας.
Ασφάλειας και αν στο μέλλον δημιουργήσει κάποια προβλήματα στη συνολική του υγεία. Αυτό μας λένε.
Εντάξει, υπάρχει η εκτεταμένη δημοσιότητα, οποιοδήποτε ανεπιθύμητο συμβάν είτε σχετίζεται με το εμβόλιο είτε όχι δημοσιοποιείται, αυτό δεν είναι κακό, αρκεί να υπάρχει ψύχραιμη αποτίμηση και να εμπιστευόμαστε την κρίση των ειδικών που μπορούν να αξιολογήσουν και το αν υπάρχει συσχέτιση του εμβολίου με κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια αλλά και το πόσο συχνή είναι αυτή. Μιλώντας τώρα για τα παιδιά και τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται στα παιδιά είναι μόνο τα mRna εμβόλια, φαίνεται από την πείρα που σιγά σιγά συσσωρεύεται να είναι ασφαλή. Υπάρχουν κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες, όμως όπως για παράδειγμα, σίγουρα όλοι ξέρουν, λίγο διαβάζουν, βλέπουν κάποια περιστατικά μυοκαρδίτιδας για παράδειγμα που έχουν συμβεί μετά τον εμβολιασμό. Φαίνεται να υπάρχει μία συσχέτιση όμως είναι τόσο σπάνια αυτή η συσχέτιση .
Και είναι σαφώς 100 φορές πιο μεγάλη η πιθανότητα να συμβεί και σε έναν έφηβο μία τέτοια επιπλοκή από την ίδια τη νόσο. Άρα αυτό που λέμε εμείς για το θέμα της αξιολόγησης των εμβολίων και το κόστος-όφελος τι σημαίνει;
-Σημαίνει ότι αξιολογούμε πόσο κινδυνεύει κανείς από μία νόσο αλλά και πόσο κινδυνεύει και από το εμβόλιο. Το ισοζύγιο λοιπόν είναι πάρα πολύ θετικό, υπέρ του εμβολίου και γι΄αυτό και η δικιά μας η Επιτροπή εδώ στην Ελλάδα έχει αποφασίσει την χορήγηση του εμβολίου και σε αυτές τις ηλικίες, 15-17.
Το ισοζύγιο είναι θετικό και για τις ηλικίες αυτές; Έχουμε δεδομένα ότι τα παιδιά δε νοσούν τόσο εύκολα και τόσο βαριά;
Δεν νοσούν τόσο εύκολα και τόσο βαριά όμως ακόμα και το 1 στα 1.000 παιδιά να νοσηλευτεί είναι κάτι το οποίο είναι καλό να το αποτρέψουμε. Επίσης, υπάρχουν και κάποιες άλλες επιπλοκές, όπως το γνωστό μεταφλεγμονώδες σύνδρομο. Δηλαδή ένα σύνδρομο το οποίο είναι σχεδόν αποκλειστικά στα παιδιά μετά από τη νόσηση από COVID , μία διεργασία στο ανοσοποιητικό σύστημα μετά τον COVID και έχουμε προσβολή πολλών οργάνων, είτε είναι η καρδιά είτε είναι οι πνεύμονες, είτε είναι το συκώτι. Αυτό λοιπόν το συμβάν μπορεί κανείς να το αποτρέψει μέσω του εμβολιασμού, έστω κι αν είναι σπάνιο.
Το ίδιο ισχύει και για τις ηλικίες κάτω από 15 χρονών; 14, 13 12;
Και σε αυτές τις ηλικίες υπάρχει ένας αντίστοιχος κίνδυνος από τη νόσο COVID , είναι αλήθεια βέβαια ότι όσο μεγαλώνει η ηλικία οι κίνδυνοι είναι περισσότεροι, αυτή η ηλικιακή ομάδα είναι ακόμα υπό αξιολόγηση. Αν και υπάρχουν χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες που έχουν ξεκινήσει τον εμβολιασμό από την ηλικία των 12 ετών συσσωρεύεται η εμπειρία και σε αυτές τις ηλικίες άρα όλα αυτά είναι υπό εξέταση για το μέλλον.
Αυτή τη στιγμή εδραιωμένη είναι η ανάγκη και το όφελος του να εμβολιαστούν οι έφηβοι από τα 15 έως και τα 18, που είναι και μία ηλικιακή ομάδα που έχουν πολύ περισσότερο συγχρωτισμό, όπως καταλαβαίνουμε όλοι τα παιδιά πριν τα 15-14 έχουν μία πιο περιορισμένη κοινωνικότητα πλην του σχολείου που δεν θα έχουμε σχολείο ως τον Σεπτέμβριο. Ενώ οι μεγαλύτεροι έφηβοι έχουν πολύ περισσότερες επαφές και μεγαλύτερο κίνδυνο διασποράς του ιού. Επίσης, να προσθέσουμε και ένα έμμεσο όφελος, το οποίο εντάξει ο καθένας και οι γονείς κοιτάζουν πάντα το ατομικό όφελος ή το όφελος των παιδιών τους αλλά ας υπολογίσουμε και το όφελος για την κοινότητα. Δηλαδή όσο περισσότερα άτομα εμβολιάζονται και τα νέα παιδιά ειδικά σε αυτές τις ηλικίες, κινούνται πάρα πολύ, τόσο χτίζεται καλύτερα το τοίχος ανοσίας ώστε να μπορέσουμε να έχουμε υπό έλεγχο τον ιό.
Βέβαια θα αναρωτηθεί κανείς, να χτίσουμε το τείχος ανοσίας επάνω στα παιδιά και στους εφήβους , επειδή κάποιοι μεγάλοι αρνούνται να εμβολιαστούν;
Όχι σε καμία περίπτωση, κατ’ αρχάς ξεκινήσαμε την κουβέντα μας στο όφελος που έχουν τα ίδια τα παιδιά. Από εκεί και πέρα δεν τίθεται θέμα προτεραιοτήτων, δεν το συζητάω ότι οποιοσδήποτε ενήλικας, ειδικά και πάνω από κάποια ορισμένα ηλικία οφείλει να εμβολιαστεί. Είναι θέμα ζωτικής ανάγκης και προτεραιότητας.
Κύριε Τρίμη στις ηλικίες αυτές, ας πούμε αρχικά για τα παιδιά των 12 ετών και κάτω αλλά και για τους εφήβους, δηλαδή 15-17, μελλοντικά, θέλουμε να μας το διευκρινίσετε αυτό γιατί είναι ένας πολύ βασικός προβληματισμός των γονιών για το αν θα αποφασίσουν να δώσουν τη συγκατάθεσή τους μελλοντικά, μπορεί σε 2-5 χρόνια θα υπάρχει κάποια επίπτωση στην υγεία των παιδιών; Ακούμε διάφορα, ακούμε ότι θα πάθουμε καρκίνο. Εσείς τι έχετε να πείτε στους γονείς γι’ αυτό τον προβληματισμό;
Αυτός ο προβληματισμός είναι τελείως αβάσιμος θα έλεγα. Γνωρίζουμε πως λειτουργούν τα εμβόλια και αυτά και τα υπόλοιπα εμβόλια. Η όποια παρενέργεια μπορεί να υπάρχει στον οργανισμό από τα εμβόλια είναι τις πρώτες ώρες μετά τον εμβολιασμό, τότε δρα το εμβόλιο, τότε κινητοποιείται το ανοσολογικό σύστημα προκειμένου να δημιουργήσει την απαραίτητη άμυνα στον οργανισμό και τότε αναμένεται η όποια ανεπιθύμητη ενέργεια. Αυτή είναι η γνώση και των ειδικών, των ανοσολόγων, δεν τίθεται θέμα για μακροχρόνιες επιπλοκές. Επίσης, δεν τίθεται θέμα για τέτοιου τύπου σοβαρές ασθένειες. Δεν έχει καμία σχέση ο μηχανισμός δράσης του εμβολίου με την καρκινογένεση, για παράδειγμα, επειδή αναφέρατε κάτι για καρκίνους. Καμία σχέση.
Ωραία, είναι σημαντικό να το διευκρινίσουμε γιατί τους ειδικούς θεωρείται αυτονόητο αλλά δυστυχώς ο κόσμος έχει αυτού του τύπου τους προβληματισμούς κύριε Τρίμη.
Το ξέρω και πολλές φορές αυτά διοχετεύονται από κάποιους κύκλους και λίγο σκόπιμα. Γιατί είναι μία σκόπιμη παραπληροφόρηση, γιατί πραγματικά δεν υπάρχει καμία σχετική ένδειξη για οτιδήποτε τέτοιο.
Πέρα από το κομμάτι των εμβολίων για τον κορωνοϊό, είχαμε το lockdown, όλοι αποφεύγαμε να πάμε στον γιατρό. Οι γονείς απέφευγαν να πάνε τα παιδιά τους στον παιδίατρο διότι φοβόντουσαν να μην μολυνθούν από τον Covid. Οπότε υπάρχει και ένα μεγάλο μέρος των γονιών που παραμέλησαν τα εμβόλια ρουτίνας των παιδιών. Πείτε μας είναι πολύ σημαντικό να πάνε αυτή τη στιγμή, εννοώ την καλοκαιρινή περίοδο να εμβολιαστούν για παράδειγμα για τον HPV, για την μηνιγγίτιδα ή μπορούν να το αφήσουν και για τον Σεπτέμβριο;
Δυστυχώς μία από τις «παρενέργειες» αυτής της κατάστασης που μας ταλαιπωρεί είναι η αμέλεια, η αναβολή και των εξετάσεων ρουτίνας που αναφερόμαστε στην πρόληψη και πρόληψη δεν είναι, στεκόμαστε τώρα στα εμβόλια αλλά όπως ξέρετε υπάρχουν και άλλες μορφές πρόληψης, για μαστογραφίες, ΠΑΠ τεστ σχετικά, τα οποία έχουν αμεληθεί αυτή την περίοδο. Έτσι και με τα εμβόλια ειδικά σε ηλικίες πέραν των βρεφών που εκεί υπάρχει μεγαλύτερη ένταση και από τους γονείς η αντίληψη ότι πρέπει να γίνονται άμεσα τα εμβόλια. Έχουν καταγραφεί λοιπόν κάποια κενά στην εμβολιαστική κάλυψη ειδικά με τα εμβόλια που αναφέρατε. Αυτά τα κενά πρέπει να καλυφθούν άμεσα, για όλα τα εμβόλια υπάρχουν χρονοδιαγράμματα άλλα εμβόλια είναι για τα βρέφη άλλα για παράδειγμα 2-3 ετών άλλα για την ηλικία των 11-12. Πρέπει λοιπόν οι γονείς και αυτή η περίοδος έστω και πριν τις διακοπές προσφέρει και μία σχετική άνεση χρόνου περισσότερο, να συμβουλευτούν τον παιδίατρό τους, το βιβλιάριό τους όπου μέσα αναγράφει τις ημερομηνίες και να τηρήσουν τα χρονοδιαγράμματα, χωρίς άλλες αναβολές προκειμένου να καλύψουν τυχόν κενά και στερήσεις στα εμβόλια των παιδιών τους. Είναι πολύ σημαντικό γιατί αν αφήσουμε, αν μιλήσουμε για τα εμβόλια θα έχουμε πτώση του τείχους ανοσίας, για να χρησιμοποιήσω και τον όρο από τα εμβόλια COVID , άρα τα παιδιά που δεν θα έχουν εμβολιαστεί θα κινδυνεύσουν να κολλήσουν κάποιο από αυτά τα νοσήματα που προλαμβάνει ο εμβολιασμός. Πρέπει λοιπόν άμεσα να γίνει αυτή η αποκατάσταση.
Πρέπει να γίνει άμεσα αυτή η αποκατάσταση, να το φροντίσουν οι γονείς. Και τώρα που ξεκινάνε και οι διακοπές τι συμβουλές θα δίνατε στους γονείς, από τη στιγμή που ακόμα τα παιδιά τους είναι ανεμβολίαστα. Γιατί θα προσπαθήσουν και εκείνοι από τη μία να τους δημιουργήσουν μία κανονική κατάσταση αλλά και από την άλλη θα έχουν μία αγωνία να τα προστατέψουν από τον Covid-19 δέλτα. Τι συμβουλές θα δίνατε;
Θα πρέπει όλοι να δείξουν μία κάποια εγκράτεια φέτος το καλοκαίρι, σίγουρα όλοι μας και πολύ περισσότερο τα παιδιά έχουν μεγαλύτερη ανάγκη να ξεσκάσουν. Μπορεί όμως αυτό να γίνει με μέτρο, δηλαδή δεν υπάρχει λόγος να έχουμε μαζικές συναθροίσεις αυτή την περίοδο, ας μην γίνουν φέτος τα πάρτι με πολλά παιδιά, ας περιοριστούμε σε πιο μικρές παρέες, ας αποφύγουμε τους κλειστούς χώρους, ας χρησιμοποιούμε τις μάσκες, γιατί έχει υπάρξει μία παρανόηση. Συνέστησαν να μην φοράμε μάσκες, που όμως στους ανοιχτούς χώρους, εκεί που δεν είμαστε μαζεμένοι όλοι μαζί. Ακόμα και σε έναν ανοιχτό χώρο ακόμα και αν βρεθούν 10 άτομα το ένα δίπλα στο άλλο, εκεί συγχρωτισμός υπάρχει, οπότε μην αμελήσουν τελείως τις μάσκες, όπου υπάρχει συγχρωτισμός και ειδικά σε κλειστούς χώρους οπωσδήποτε να φοράμε μάσκες και τα παιδιά, γιατί και αυτά είναι μεταδοτικά και αυτά μπορεί να μολυνθούν. Αποφεύγουμε τις μεγάλες συναθροίσεις και από εκεί και πέρα αφήνουμε τα παιδιά να κοινωνικοποιηθούν και να χαρούν τις καλοκαιρινές δραστηριότητες και το μπάνιο χωρίς κανένα πρόβλημα.
Και πριν φύγουν για διακοπές να κάνουν και τα εμβόλια ρουτίνας.
Ακριβώς είναι τώρα ευκαιρία, οι όποιες καθυστερήσεις να αναπληρωθούν τώρα.
Πολύ σημαντικό! Κύριε Τρίμη πριν κλείσουμε, θα θέλατε να προσθέσετε κάτι πάνω στη συζήτηση στην οποία έχουμε, για τα παιδιά και τους εφήβους σε σχέση με τον εμβολιασμό και την μετάλλαξη δέλτα;
Θα έλεγα να έχουμε εμπιστοσύνη σε αυτούς που γνωρίζου, στους γιατρούς και στους ειδικούς, στις Επιτροπές, στις αρμόδιες για τους εμβολιασμούς, τον έλεγχο του COVID -19. Όπως είπαμε και πριν να είμαστε λίγο συγκρατημένοι και με τα παιδιά και τους εφήβους, να προχωρήσουμε σε εμβολιασμό των μεγαλύτερων εφήβων που είναι σαφέστατα το όφελος του εμβολιασμού πολύ πολύ μεγαλύτερο από τον ελάχιστο κίνδυνο και ο κίνδυνος των ανεμβολίαστων εφήβων είναι πολύ μεγαλύτερος να κολλήσουν τον COVID και να έχουν κάποια από τις επιπλοκές που αναφέραμε και πιο πριν και επίσης με αυτό τον τρόπο, γιατί μιλάμε και για τις τάξεις του Λυκείου, θα υπάρχει μεγαλύτερη ασφάλεια με την επαναλειτουργία των σχολείων και για να αποφύγουμε και τα κλεισίματα πάλι που είχαμε πέρυσι. Την πολύτιμη, όπως αποδείχθηκε στην πράξη, το ξέραμε αλλά αποδείχθηκε στην πράξη ότι η εκπαιδευτική διαδικασία από κοντά δεν μπορεί να επιδοθεί με την εκπαίδευση δια αποστάσεως και να είμαστε ψύχραιμοι, ο ιός βρίσκει διάφορους τρόπους ακόμα να επιβιώσει αλλά νομίζω ότι αν τα μέτρα που εξαγγέλονται τηρούνται με τον σωστό τρόπο και γίνεται ο εμβολιασμός σύμφωνα με τις οδηγίες, θα μπορέσουμε σχετικά σύντομα να προσεγγίσουμε πάλι την κανονική ζωή την οποία έχουμε στερηθεί, ακόμα και μέσα στο επόμενο φθινόπωρο και χειμώνα, που σίγουρα οι καιρικές συνθήκες θα είναι βεβαρημένες για τη μεταδοτικότητα του ιού.
Γιατί τώρα οι καιρικές συνθήκες είναι υπέρ των ανθρώπων αλλά τον χειμώνα θα είναι υπέρ του ιού.
Αλλά βλέπουμε ότι ακόμα και τώρα ο ιός μεταδίδεται. Ειδικά αν είμαστε πολύ χαλαροί μεταδίδεται.
Κύριε Τρίμη σας ευχαριστούμε πάρα πολύ για αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση την οποία είχαμε.
Κι εγώ σας ευχαριστώ, ήταν χαρά μου να συζητήσουμε αυτά τα θέματα των εμβολίων.