Tην επιστημονική άποψη και ματιά στις εξελίξεις της πανδημίας του κορωνοϊού, καθώς και πόσο αλλά και πως επηρεάστηκαν οι καρκινοπαθείς, μας έδωσε ο γνωστός Καθηγητής Παθολογίας & Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών ΕΚΠΑ και Διευθυντή της Γ’ Παθολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Η Σωτηρία», κ. Κωνσταντίνος Συρίγος στην εκπομπή Opinion Health με την Νικολέτα Ντάμπου .
Κύριε Συρίγο ήθελα την επιστημονική σας άποψη και ματιά για τις εξελίξεις της πανδημίας του Covid, καθώς σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας, μέχρι και σήμερα, έχουμε παρατηρήσει ότι υπάρχει κάποιο μπέρδεμα ανάμεσα στην επιστημονική άποψη και στις πολιτικές αποφάσεις. Και ας ξεκινήσουμε από το παρόν, δηλαδή τι συμβαίνει σήμερα. Είναι ικανοποιητική η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού στη χώρα μας; Τι πιστεύετε;
Η εμβολιαστική κάλυψη στην Ελλάδα είναι περίπου στο μέσο όρο της εμβολιαστικής κάλυψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης άρα θα τη θεωρούσα ικανοποιητική. Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη μας ότι ένας αρκετά μεγάλος αριθμός εμβολιασμένων αλλά και μη εμβολιασμένων έχουν νοσήσει θα έλεγα ότι η ανοσία στην κοινότητα είναι πολύ ικανοποιητική.
Είναι ικανοποιητική. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει δώσει και η Πρόεδρος της Επιτροπής Εμβολιασμών, κυρία Θεοδωρίδου, το ποσοστό που αντιστοιχεί είναι 72% του γενικού πληθυσμού και 80,8% του ενήλικου. Στον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 72% του γενικού πληθυσμού και 83% του ενήλικου. Πόσο ικανοποιητικό είναι αυτό όσον αφορά στην προστασία του γενικού πληθυσμού και της μετάδοσης του ιού;
Βλέπετε ότι είμαστε μέσα στο μέσο όρο και ήδη οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες και αναφέρομαι παραδείγματος χάριν στην Μεγάλη Βρετανία ή στην Ολλανδία, έχουν σχεδόν καταργήσει πλήρως τα μέτρα και είναι εύκολη η διακίνηση, επίσης οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν πάμε και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν υπάρχει έλεγχος πιστοποιητικών εμβολιασμού και δεν υπάρχει και υποχρεωτικότητα του να φορά κανείς μάσκα στους δημόσιους χώρους με εξαίρεση ίσως τα νοσοκομεία για προφανείς λόγους. Πιστεύω ότι η Ελλάδα βρίσκεται εκεί και σιγά σιγά θα πρέπει και αυτή να ακολουθήσει μία πιο χαλαρή πολιτική και πιστεύω ότι ο λόγος που καθυστερεί είναι περισσότερο οικονομικοί και λιγότερο επιστημονικοί.
Όταν λέτε οικονομικοί λόγοι τι εννοείτε;
Φαντάζομαι ότι κανείς δεν θα ήθελε μία αύξηση των κρουσμάτων πριν ξεκινήσει η τουριστική περίοδος. Άρα με την έναρξη της τουριστικής περιόδου και αυτά τα λίγα μέτρα που υπάρχουν και αυτά θα σταματήσουν να ισχύουν και θα υπάρξει η ίδια χαλαρότητα που υπάρχει στη Δυτική Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική.
Μέχρι σήμερα πιστεύετε ότι έχουμε καταφέρει να φτάσουμε κοντά σε αυτό που λέμε ανοσία της αγέλης;
Ναι εντάξει, ας μην χρησιμοποιούμε τη λέξη, που οι επιδημιολόγοι πρώτοι την είπανε «της αγέλης», ας πούμε ανοσία της κοινότητας και ναι νομίζω ότι έχουμε φτάσει στην ανοσία της κοινότητας σε μεγάλο βαθμό, τουλάχιστον για τα υπάρχοντα για τα γνωστά στελέχη. Αν υπάρξει κάποιο καινούριο στέλεχος βέβαια τα δεδομένα αλλάζουν αλλά επίσης τα μαθηματικά μοντέλα δεν προβλέπουν ένα ισχυρό στέλεχος σε αυτή τη φάση της πανδημίας.
Δεν βλέπετε κάποια μετάλλαξη δηλαδή;
Μέχρι να τελειώσει η πανδημία πάντα υπάρχει ο κίνδυνος της μετάλλαξης. Συνήθως όμως οι επόμενες μεταλλάξεις είναι περισσότερο μεταδοτικές και λιγότερο νοσογόνες, δηλαδή προκαλούν λιγότερο βαριά νόσηση και μέχρι τώρα έχει φανεί ότι τα εμβόλια που έχουμε με επιτυχία καλύπτουν τις υπάρχουσες μεταλλάξεις άρα δεν θα ανησυχούσα ιδιαίτερα.
Είναι ευχάριστο αυτό που μας λέτε κύριε Συρίγο, γιατί τελευταία ακούμε από επιστήμονες ότι μπορεί να υπάρξει μία μετάλλαξη πιο ισχυρή και έχουμε λίγο φοβηθεί.
Ο θεωρητικός κίνδυνος βεβαίως υπάρχει όσο όμως μεγαλύτερη είναι η ανοσία στην κοινότητα τόσο λιγότερο είναι να αναπτυχθεί μία μετάλλαξη που θα είναι σημαντική αλλιώς μικρές μεταλλάξεις γίνονται διαρκώς στον ιό και δεν έχουμε κάποια ένδειξη γι’ αυτό.
Κύριε Συρίγο πάντως είναι συγκλονιστικό καθημερινά να πεθαίνουν τουλάχιστον 50 άνθρωποι, ταυτόχρονα έχουμε ξεκινήσει ήδη την άρση των περιοριστικών μέτρων κρατώντας μόνο τη μάσκα σε εσωτερικούς χώρους. Σας ανησυχεί αυτό επιστημονικά; Πιστεύετε ότι είναι ασφαλής η επιλογή να περιοριστούνε τα μέτρα προστασίας προς την πανδημία;
Με συγκλονίζει το γεγονός ότι εδώ και πάρα πολύ καιρό, από τα Χριστούγεννα τουλάχιστον πεθαίνουν 50 άτομα καθημερινά, πριν τα Χριστούγεννα ήταν μεγαλύτερος ο αριθμός, είχαμε φτάσει και τα 100 άτομα και πλέον έχει περάσει στα ψιλά των ειδήσεων. Αυτό σαν άνθρωπο και σαν επιστήμονα με θλίβει και με στεναχωρεί. Είναι εντυπωσιακό πόσο εύκολα η ανθρώπινη φύση απωθεί το δυσάρεστο γεγονός και επίσης είναι εντυπωσιακό πως η επικαιρότητα αγνοεί πράγματα όταν υπάρχει κάτι άλλο το οποίο είναι πιο σημαντικό και αναφέρομαι στον πόλεμο στην Ουκρανία. Αλλά αυτή ακριβώς είναι η ανθρώπινη φύση. Είναι δυσάρεστο δεν είναι όμως ανησυχητικό. Ο λόγος που έχουμε τα μέτρα δεν είναι για προστατεύσουμε αυτούς τους 50 ανθρώπους που πεθαίνουν καθημερινά και θα εξηγηθώ γι’ αυτό, είναι για να προστατεύσουμε την κοινωνία, για να δώσουμε στο σύστημα υγείας τη δυνατότητα αν κάτι συμβεί να μπορεί να ανταποκριθεί. Αυτή την προστασία την έχουμε λοιπόν, οι 50 αυτοί άνθρωποι, όσο θλιβερό και αν είναι, δεν αποτελούν βάρος για το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Το Σύστημα Υγείας ανταποκρίνεται πολύ καλά και θα έλεγα ότι αντιθέτως δεν ανταποκρίνεται καλά στους αρρώστους που δεν έχουν Covid. Εκεί καθυστερεί να αποκαταστήσει τις υπηρεσίες που είναι υποχρεωμένο να υπηρετεί. Για αυτούς τους 50 λοιπόν ανθρώπους καθημερινά και για όσους νοσούν είναι πρώτα απ’ όλα προσωπική, δική τους ευθύνη η προστασία, είναι δική τους ευθύνη αν δεν έχουν εμβολιαστεί να εμβολιαστούν, είναι δική τους ευθύνη εάν είναι στις ομάδες υψηλού κινδύνου να έχουν προσωπικά μέτρα προστασίας περισσότερα από αυτά που επιβάλλει η Πολιτεία και είναι δική τους ευθύνη όταν νοσούν να πηγαίνουν γρήγορα στον γιατρό και όχι τελευταία στιγμή. Οι άνθρωποι που πεθαίνουν καθημερινά είναι κυρίως είτε μη εμβολιασμένοι είτε άτομα με μεγάλες νοσηρότητες που καθυστέρησαν πάρα πολύ να πάνε στο νοσοκομείο.
Σαφώς είναι δική τους ευθύνη, ωστόσο μέχρι και πριν λίγες ημέρες ήταν πολύ αυστηρά τα μέτρα τα οποία είχαν επιβληθεί από την Πολιτεία για να προστατεύσουν τους πολίτες. Τώρα ποια είναι τα ρίσκα με την άρση των περιοριστικών μέτρων κατά του Covid;
Η Πολιτεία δίνει συμβουλές μόνο σε επίπεδο κοινότητας, μόνο σε επίπεδο κοινωνίας. Μέτρα λαμβάνει μόνο για το όφελος της κοινότητας και της κοινωνίας, δεν λαμβάνει μέτρα για το αν εμείς θα παίρνουμε κάθε πρωί το χάπι της πίεσης, θα κάνουμε την ένεση της ινσουλίνης ή θα φοράμε μάσκα ή θα πλένουμε τα χέρια μας, ο καθένας μας ξεχωριστά. Αυτό είναι προσωπική ευθύνη του καθενός.
Σίγουρα. Αλλά ανησυχείτε ότι μπορεί με την αύξηση των κρουσμάτων να έχουμε καινούριες διασωληνώσεις κλπ κλπ; Άρα μεγαλύτερο πρόβλημα, τη δεδομένη χρονική περίοδο;
Δεν ανησυχώ διότι δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει σημαντική αύξηση των κρουσμάτων με την πλήρη χαλάρωση και απελευθέρωση των μέτρων, ασήμαντη θα είναι η αύξηση, διότι ότι σας θυμίζω ότι και τον τελευταίο καιρό και τα υπάρχοντα μέτρα πολύ επιμελώς αστυνομεύονται και εφαρμόζονται αλλά ακόμη κι αν υπάρξει κάποια αύξηση των κρουσμάτων οι υποδομές αρκούν και με το παραπάνω για να τα υποδεχθούν και να τα αντιμετωπίσουμε.
Συμφωνείτε με την κατάργηση των self test στα σχολεία, στους μαθητές;
Μέχρι τώρα σε κάθε μέτρο ξεχωριστά θα πρέπει να καταργείται διαδοχικά, σταδιακά και όσο ανοίγει και το καλοκαίρι, θα ήμουν δηλαδή λίγο πιο προσεκτικός όσο αφορά τα παιδιά που πρόκειται να δώσουν πανελλήνιες, εκεί θα ήμουν λίγο πιο διστακτικός για να μην τους δημιουργήσω κάποιο εμπόδιο στην πορεία τους και στον αγώνα τους για τις πανελλήνιες, αλλιώς για τα υπόλοιπα παιδιά δε νομίζω ότι υπάρχει κάποιος κίνδυνος.
Άρα κύριε Συρίγο πιστεύετε ότι τελειώσαμε με τα δύσκολα της πανδημίας;
Φαίνεται ότι τα δύσκολα της πανδημίας, όπως πάρα πολύ εύστοχα είπατε, είναι πίσω μας, τελειώσαμε, με την πανδημία όμως όχι. Πρόκειται για έναν ιό ο οποίος από ότι φαίνεται θα μείνει στην κοινωνία με διαφορετικές μορφές, όχι με μορφή πανδημίας.
Και πιστεύετε ότι θα μπορέσει να έρθει η ενδημία σε κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα, επιστημονικά τι φαίνεται;
Θα έλεγα ότι ήδη έχει τάσεις ενδημίας σε χώρες όπως είναι η δυτική Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική, θα περίμενα και το φθινόπωρο όπου καταλαβαίνετε ότι θα υπάρξει μία αλλαγή στις καιρικές συνθήκες και στελέχη από το νότιο ημισφαίριο θα έχουν τη δυνατότητα να αποικήσουν το βόρειο ημισφαίριο με την αλλαγή του καιρού και μετά θα χαρακτήριζα το τέλος της πανδημίας, όχι νωρίτερα από το φθινόπωρο.
Ποια είναι η άποψή σας για την αντιμετώπιση της νέας μετάλλαξης στην Σανγκάη και όλων αυτών των πολύ αυστηρών μέτρων που εκεί έχουν ληφθεί;
Τα μέτρα που πληροφορούμαστε ότι έχουν ληφθεί, που οι πληροφορίες είναι λιγότερο επιστημονικές και περισσότερο δημοσιογραφικές, δυστυχώς, δεν εξηγούνται επιστημονικά. Η αυστηρότητα των μέτρων και η πολιτική των 0 κρουσμάτων, της μηδενικής ανοχής είναι λανθασμένη αυτή η πολιτική επιστημονικά. Γιατί την τηρεί η κυβέρνηση της Κίνας και δεν το γνωρίζουμε και δεν έχουμε μία επαρκή επιστημονική εξήγηση. Βεβαίως φοβόμαστε ότι ίσως πίσω από αυτό κρύβεται κάποιο στέλεχος το οποίο δεν μας ενημερώνουν και είναι άλλη μία φορά που οι επιστήμονες της Κίνας, φαντάζομαι όχι με δική τους πρωτοβουλία, δεν ενημερώνουν την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα αλλά τα μέτρα αυτά δεν έχουν ικανοποιητική επιστημονική εξήγηση και είναι και περισσότερο μέτρα που άπτονται της οικονομίας και της πολιτικής παρά της επιστήμης.
Ναι γιατί και στην αρχή της εμφάνισης του κορωνοϊού το είχε αποκρύψει η Κίνα αρχικά, οπότε έχετε δίκιο να ανησυχείτε οι επιστήμονες. Κύριε Συρίγο ας δούμε λίγο τα πράγματα για την οξεία ηπατίτιδα. Ποιοι είναι οι λόγοι που εμφανίστηκε η οξεία ηπατίτιδα στα παιδιά αυτή τη χρονική περίοδο;
Δεν έχουμε ικανοποιητική εξήγηση, υπάρχουν αρκετές θεωρίες, η έρευνα συνεχίζεται, επί του παρόντος είναι σε μικρά νούμερα και υπάρχει αρκετή ευαισθητοποίηση για να κάνουμε τη διάγνωση νωρίς αλλά είναι ένα ακόμα από τα θέματα που όταν θα τελειώσει η πανδημία θα πρέπει να ασχοληθούμε ιδιαίτερα, να δούμε τι δεν κάναμε σωστά ή τι θα έπρεπε να κάνουμε, που δεν το κάνουμε και προέκυψε αυτό το θέμα. Δεν έχουμε ικανοποιητική εξήγηση.
Τι θα πρέπει να κάνουν τα παιδιά και οι γονείς έτσι ώστε να αποφύγουν τα παιδιά να κολλήσουν οξεία ηπατίτιδα;
Ξαναπάμε πάλι στην μεγάλη αυστηρότητα και με μεγάλη επιμονή λήψη ατομικών μέτρων υγιεινής και προστασίας. Είναι θέμα παιδείας θα έλεγα οι οικογένειες να εφαρμόζουν αυτά τα μέτρα από πολύ νωρίς έτσι ώστε να γίνουν δεύτερη φύση στα παιδιά, μόνο καλό θα βγει από αυτό και τίποτα κακό.
Όσον αφορά στους καρκινοπαθείς πόσο επηρεάστηκαν από όλη την πορεία της πανδημίας από την αρχή μέχρι σήμερα;
Δυστυχώς η πανδημία έχει τα κρούσματα που μετράμε, έχει τους ασθενείς που πεθάνανε από κορωνοϊό, έχει τους ασθενείς που πεθάνανε έχοντας νοσήσει και νοσηλευτεί με κορωνοϊό αλλά υπάρχουν και μία σειρά από άλλα θύματα, που είναι παράπλευρες απώλειες, αν επιτρέπεται ο όρος, που είναι έμμεσα θύματα της πανδημίας και αυτοί είναι ασθενείς από άλλα νοσήματα, με άλλα νοσήματα που είτε οι ίδιοι ολιγωρήσανε είτε το σύστημα δεν είχε τη δυνατότητα μέσα σε αυτά τα δύο χρόνια να τους διαγνώσει έγκαιρα και να τους θεραπεύσει και οι οποίοι έχουν ήδη πεθάνει ή ακόμα περισσότερο θα πεθάνουν τα επόμενα χρόνια και δεν θα μπορούμε να τους μετρήσουμε επακριβώς αλλά ο θάνατός τους σε μεγάλο βαθμό θα οφείλεται στην πανδημία. Μία τέτοια κατηγορία είναι και οι ασθενείς με καρκίνο, δηλαδή άνθρωποι που παραλείψανε να κάνουν τον προληπτικό τους έλεγχο είτε την επανασταδιοποίησή τους ή το check up τους, που καθυστερήσανε είτε γιατί δεν μπορούσανε να βρουν ραντεβού είτε γιατί οι ίδιοι φοβόντουσαν είτε γιατί οι γιατροί δεν δεχόντουσαν, για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν κλειστές οι μονάδες υγείας στη χώρα μας. Διαγνώσανε μία υποτροπή, μία μετάσταση, κάποιο καρκίνο ή κάποιο άλλο νόσημα, χρόνιο νόσημα, σε πιο προχωρημένη κατάσταση όπου η παρέμβαση και η αποτελεσματικότητα είναι πιο δύσκολες. Και αυτό δεν είναι μόνο στην Ελλάδα είναι παγκοσμίως. Ειδικά για τους καρκινοπαθείς παγκοσμίως, μετά από πολλές δεκαετίες που η θνησιμότητα από τον καρκίνο πέφτει έχει υπολογιστεί ότι τα επόμενα 5 με 10 χρόνια θα αναστραφεί αυτό και θα έχουμε αύξηση λόγω των περιστατικών που δεν διαγνώστηκαν ή που διαγνώστηκαν καθυστερημένα κατά τα χρόνια της πανδημίας και αυτό είναι πολύ δυσάρεστο αλλά από την άλλη είναι και μία προτροπή προς το Εθνικό Σύστημα Υγείας κυρίως να επιστρέψει στην κανονικότητά του με ότι αυτό συνεπάγεται, να ξαναγυρίσουν οι υπηρεσίες, να βλέπουν κυρίως μη Covid ασθενείς.
Το 2020 και το 2021 γνωρίζουμε πόσοι καρκινοπαθείς έφυγαν- πέθαναν στη χώρα μας;
Δεν περιμένουμε να βρούμε περισσότερους από ότι τα προηγούμενα χρόνια διότι ελάχιστοι πέθαναν λόγω της λοίμωξης Covid επιπλέον αυτών που πεθαίνανε λόγω του νοσήματός τους. Απλώς πολλοί νοσήσανε και καθυστερήσανε να διαγνωστούν και αυτοί θα έχουν μικρότεροι επιβίωση στο μέλλον, όχι τώρα, άρα δεν είναι αυτό το νούμερο που θα μας θορυβήσει, πρέπει να είμαστε προμηθείς και να χρησιμοποιήσουμε τα μαθηματικά μοντέλα για να καταλάβουμε ότι η θνησιμότητα θα αυξηθεί και να μην περιμένουμε να τη δούμε να αυξάνεται.
Αναμένετε να υπάρχουν κάποια νέα φάρμακα για τον καρκίνο στη χώρα μας;
Τα τελευταία δύο χρόνια η ανάπτυξη του εμβολίου και η ανάπτυξη των αντιϊκών φαρμάκων έναντι του κορωνοϊού ήταν αποτελέσμα συντονισμένης προσπάθειας πολλών ερευνητικών κέντρων και εξαιρετικά μεγάλης χρηματοδότησης από κράτη, από δανεισμούς και από τη φαρμακοβιομηχανία. Πρόκειται για βήματα στην επιστήμη που γίνανε με πολύ γρηγορότερο ρυθμό και τα οποία βεβαίως θα αξιοποιηθούν και μετά το τέλος της πανδημίας. Οι πρώτοι που πρόκειται να ωφεληθούν από αυτή την επιπλέον γνώση, από αυτή την επιπλέον τεχνολογία, από τον εξοπλισμό, από τα εργαστήρια που ανοίξανε και αποκτήθηκαν σε αυτά τα δύο χρόνια θα είναι οι ασθενείς με καρκίνο. Έχουμε το προηγούμενο ιστορικά ότι κάτι παρόμοιο συνέβη και μετά τη νόσο της ανοσοανεπάρκειας του AIDS, όπου μετά από την ανάπτυξη των αντίστοιχων φαρμάκων οι τεχνολογίες αυτές χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία νέων αντικαρκινικών φαρμάκων και είμαι πολύ σίγουρος ότι τα επόμενα χρόνια, 1 με 2 χρόνια θα έχουμε πολλά φάρμακα που θα βασίζονται στην τεχνολογία που τώρα αναπτύξαμε έναντι πολλών μορφών καρκίνου, διότι πέραν των ιδιοτήτων του καρκίνου τα μονοπάτια ανάπτυξης του ανοσοποιητικού συστήματος είτε έναντι του ιού είτε έναντι των καρκινικών κυττάρων είναι κοινά, άρα θα χρησιμοποιηθεί η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και για αντικαρκινικές θεραπείες.
Ευχάριστο αυτό κύριε Συρίγο. Πως εξελίσσεται το μητρώο των καρκινοπαθών στη χώρα μας;
Εξελίσσεται; Δεν έχω κάποια πληροφόρηση. Είναι θλιβερό, είμαστε από τις ελάχιστες χώρες που δεν έχουμε ενιαίο μητρώο, τα λέμε και τα ξαναλέμε, δεν ξέρω ακριβώς, είναι ευθύνη όλων, είναι ευθύνη των επιστημόνων, είναι ευθύνη των ταμείων και πρωτίστως του κράτους. Νομίζω ότι εκεί θα έπρεπε να γίνει μεγαλύτερη δουλειά, θα έπρεπε να γίνει πιο σωστή, εύκολη καταγραφή, διότι αυτό είναι προς όφελος των ασθενών πρώτα απ’ όλα, αλλά είναι προς όφελος του κράτους, να ξέρει που ξοδεύει τα χρήματά του για να κάνει μία ορθολογική κατανομή των πόρων αλλά δεν υπάρχει κάτι δυστυχώς.
Έτσι είναι και είναι ένα ζητούμενο τόσων πολλών χρόνων, θα πρέπει κάποια στιγμή να ολοκληρωθεί και αυτό. Κύριε Συρίγο ενώ είχε γίνει δωρεά ενός σημαντικού αριθμού γραμμικών επιταχυντών, η αναμονή είναι ακόμα μεγάλη, αυτό γιατί συμβαίνει;
Αυτό είναι ένα θέμα το οποίο δεν το γνωρίζω, είναι ένα θέμα ακτινοθεραπευτή ογκολόγου, που χρησιμοποιεί την ακτινοθεραπεία. Ξέρω ότι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος έχει κάνει μεγάλες δωρεές, ξέρω ότι με αφορμή την πανδημία έχουν γίνει πάρα πολλές δωρεές πέραν των μονάδων εντατικής θεραπείας και εξοπλισμού, δεν ξέρω την αξιοποίηση, δεν την γνωρίζω εγώ που είμαι σίγουρος ότι θα έχει γίνει, το μόνο σχόλιο που έχω να κάνει είναι ότι πέραν του εξοπλισμού χρειάζεται και εξειδικευμένο προσωπικό, το μηχάνημα από μόνο του δεν μπορεί.
Ναι και στα δημόσια νοσοκομεία από ότι γνωρίζω υπάρχει μία βάρδια ενώ αντίστοιχα στον ιδιωτικό τομέα δύο βάρδιες για την εξυπηρέτηση στους γραμμικούς επιταχυντές.
Αυτό δεν ισχύει μόνο στην ακτινοθεραπεία, υπάρχει μεγάλη έλλειψη προσωπικού στα δημόσια νοσοκομεία. Το προσωπικό του ΕΣΥ είναι ένα προσωπικό που απέδειξε τις γνώσεις και την ικανότητά του τα δύο χρόνια της πανδημίας, απέδειξε ότι είναι ισότιμο, αν όχι ανώτερο των συναδέλφων στο εξωτερικό αλλά πρέπει να υποστηριχθεί, πρέπει να έχει συνεχή επιμόρφωση, πρέπει να συμπληρωθούν κενές θέσεις, πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των γιατρών αλλά κυρίως των νοσηλευτών, σε νοσηλευτές πάσχουμε περισσότερο και πρέπει να γίνει μία αναδιοργάνωση και ένας εθνικός χάρτης τελείως διαφορετικός από αυτόν που υπάρχει. Η πανδημία και το τέλος της πανδημίας είναι μία καλή αρχή να ξεκινήσουν αυτά αλλά για να ξεκινήσουν θα έπρεπε ήδη να έχουν σχεδιαστεί κατά 50%, δεν γνωρίζω αν έχει γίνει αυτό.