Με την Γενική Γραμματέα Δημόσιας Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη συνομιλούμε στην διαδικτυακή εκπομπή Opinion Health του healthweb.gr, σε μία συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης για την Δημόσια Υγεία.
Κυρία Αγαπηδάκη, θα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή για να γίνουμε κατανοητοί στο ευρύ κοινό. Πείτε μας ποιος είναι ο ρόλος της Δημόσιας Υγείας και πως μπορεί να στηρίξει ουσιαστικά αλλά και να προφυλάξει το Σύστημα Υγείας;
Καταρχήν να πούμε ότι βασικός της σκοπός είναι να προφυλάξει τον πληθυσμό. Η Δημόσια Υγεία είναι ένας χωριστός κλάδος των επιστημών υγείας, ο οποίος ασχολείται με το πώς μπορούμε να προστατεύσουμε την υγεία, να προλάβουμε τη νόσο και να προάγουμε την υγεία με παρεμβάσεις και δράσεις οι οποίες υλοποιούνται για πληθυσμούς. Φεύγουμε δηλαδή λίγο από το παραδοσιακό μοντέλο του ένας προς έναν, που έχουμε συνηθίσει όλοι στην κλινική ιατρική, γιατρός – ασθενής και κοιτάμε τι συμβαίνει στο επίπεδο του πληθυσμού.
- Έχουμε, δηλαδή στο επίκεντρο της προσοχής μας ομάδες πληθυσμού και όχι μεμονωμένα άτομα.Ο τρόπος με τον οποίο προστατεύει τον πληθυσμό αλλά και το σύστημα υγείας είναι ακριβώς το ότι δρα στα 3 επίπεδα πρόληψης, να σας δώσω ένα παράδειγμα, στο επίπεδο της πρωτογενούς πρόληψης με προγράμματα και δράσεις αλλά και αλλαγές που επιφέρει σε πολλούς τομείς της ζωής αποτρέπει την ανάπτυξη παραγόντων κινδύνου, για παράδειγμα την κατάχρηση αλκοόλ. Με αυτό τον τρόπο εμποδίζει την ανάπτυξη των παθογενετικών μηχανισμών που οδηγούν στη νόσο.
- Σε δευτερογενές επίπεδο πρόληψης εντοπίζει έγκαιρα τη νόσο, άρα έτσι έχουμε διάφορα προγράμματα τα οποία μπορούν να προλάβουν εγκαίρως τις ασθένειες και να μειώσουν την περαιτέρω εξάπλωσή τους
- Στο τριτογενές επίπεδο πρόληψης μειώνει τις επιπτώσεις της νόσου, αν δηλαδή υποθέσουμε ότι δεν έχουμε πετύχει στον τομέα της πρωτογενούς πρόληψης και αναπτύχθηκαν παράγοντες κινδύνου και το άτομο ανέπτυξε, εμφάνισε μία νόσο, να μειώσουμε τουλάχιστον στο τριτογενές επίπεδο τις επιπτώσεις μίας νόσου.
Πάει όμως και πέρα από αυτό όπως είπα, ασχολείται με την προαγωγή υγείας, που σημαίνει πως μπορούμε να ζούμε σε ένα περιβάλλον το οποίο προάγει την υγεία. Ξέρουμε για παράδειγμα από έρευνες ότι δεν υπάρχουν χώροι πρασίνου είναι δυσκολότερο να ασκηθεί κανείς, ενώ η ύπαρξη αυτών των χώρων διευκολύνει τα άτομα για να έχουν ικανή φυσική δραστηριότητα, κοιτάει να προάγει τη συμμετοχή των ατόμων στην εκπαίδευση, πολύ βασικός δείκτης για την υγεία μας, όσο κι αν φαίνεται περίεργο, έχει βρεθεί ότι για παράδειγμα τα παιδιά που έχουν γονείς αποφοίτους ανώτατης εκπαίδευσης έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής από αυτά που οι γονείς τους έχουν τελειώσει το δημοτικό, αν δεν μεσολαβήσουν άλλες δράσεις να αντιστρέψουν αυτή την αντιξοότητα. Είναι πάρα πολλοί παράγοντες που παίζουν ρόλο στην υγεία και με όλους αυτούς ασχολείται η Δημόσια Υγεία και όχι μεμονωμένα με το άτομο.
Ποια είναι η εθνική στρατηγική για τη Δημόσια Υγεία;
Η Κυβέρνηση είχε εκπονήσει λίγο πριν την έναρξη της πανδημίας εθνική στρατηγική για τη Δημόσια Υγεία, μετά την πανδημία κάνουμε κάποιες αναθεωρήσεις με βάση και τα διδάγματα που είχαμε από την πανδημία και είμαστε πλέον σε θέση να υλοποιούμε με βασικά κονδήλια από το ταμείο ανάκαμψης το πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης», το οποίο έχει 3 πυλώνες. Έχει τον τομέα της πρωτογενούς πρόληψης με διάφορες δράσεις που αφορούν την πρόληψη των παραγόντων κινδύνου, για παράδειγμα την παιδική παχυσαρκία, το δεύτερο τομέα που αφορά στο ταμεία ανάκαμψης έχει να κάνει με την δευτερογενή πρόληψη και είναι όλα αυτά τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, όπως για παράδειγμα αυτό που υλοποιείται ήδη το «Φώφη Γεννηματά» και υπάρχει ένας πυλώνας που αφορά στην ανάπτυξη και αναμόρφωση του συστήματος δημόσιας υγείας στη χώρα μας, το οποίο είναι πολύπαθο θα πρέπει να πούμε και ελλιπώς ανεπτυγμένο και είναι ανάγκη πια μετά την πανδημία να κάνουμε περισσότερα βήματα προς τα εμπρός.
Ωραία, θα τα αναλύσουμε και λίγο παραπάνω στην πορεία της συζήτησής μας. Κυρία Αγαπηδάκη ποια πιστεύετε ότι είναι τα σημαντικά σημεία παθογένειας στη δημόσια υγεία;
Να σας πω πρώτα απ’όλα ξεκινώντας από το σύστημα δημόσιας υγείας. Η χώρα μας έχει ελάχιστη αν όχι σχεδόν ανύπαρκτη παράδοση δημόσιας υγείας, αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε αναπτύξει υπηρεσίες, συστήματα, δράσεις όπως άλλες χώρες, για παράδειγμα οι σκανδιναβικές, ο Καναδάς, η Νέα Ζηλανδία, που έχουν μακρά παράδοση στη δημόσια υγεία, που σημαίνει ότι έχουμε πιο πολύ ιατρικοποιημένη προσέγγιση στα θέματα υγείας, όλοι είμαστε πολύ εξοικειωμένοι με το να κάνουμε μία επίσκεψη για παράδειγμα στον γιατρό, να φεύγουμε με ιατρική συνταγή να παίρνουμε τα φάρμακά μας, δεν ξέρουμε όμως για τις μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις, οι οποίες θα μας επέτρεπαν να έχουμε καλύτερη υγεία.
- Να δώσω ένα απλό παράδειγμα, το να ασκούμαστε σε ικανό βαθμό και υπάρχει ξέρετε κατευθυντήρια οδηγία για το πόσο πρέπει να ασκούμαστε και να πω εδώ ότι έχουμε κάνει αίτημα το οποίο είναι σε εξέλιξη και θα γνωμοδοτήσει το κεντρικό συμβούλιο υγείας τις επόμενες ημέρες να συνταγογραφείται πλέον η φυσική άσκηση στις μέρες μας ανά είδος, συχνότητα, διάρκεια και επίσης να μπορέσουμε σιγά σιγά να πάμε παρά πέρα, να μιλήσουμε για την πρόληψη των παραγόντων κινδύνου και να διευκολύνουμε τους ανθρώπους να ακολουθήσουν υγιεινές συμπεριφορές.
- Πολλές φορές κάνουμε το λάθος και θεωρούμε ότι το γεγονός ότι όλοι ξέρουμε τι μπορεί να μας κάνει κακό στην υγεία μας σημαίνει αυτόματα ότι μπορούμε να υιοθετήσουμε και τις υγιεινές συμπεριφορές, στην πράξη τα πράγματα δεν είναι έτσι, δεν έχει κανείς μας συνηθίσει να έχει για παράδειγμα μία εμπειρία με τον γιατρό, που ο γιατρός ο σύμβουλος μας διευκολύνει, μας βοηθάει δηλαδή να αλλάξουμε συμπεριφορά υγείας, περισσότερο έχουμε μάθει να δεχόμαστε οδηγίες για το τι πρέπει να κάνουμε που είναι λίγο διαφορετικό πλαίσιο αυτό.
- Επίσης, ελλείψεις έχουμε στον τομέα που αφορά στην πρόληψη γενικότερα, σκεφτείτε ότι προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου πληθυσμιακού δεν είχαμε ποτέ ως τώρα, είναι πρώτη φορά με το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» κάναμε την αρχή σε τέτοιες δράσεις ενώ άλλες χώρες έχουν υλοποιήσει τέτοια προγράμματα ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70. Και επίσης έχουμε και μία δυσκολία στο να αντιληφθούμε ποιοι είναι οι παράγοντες που επιδρούν στην υγεία μας γενικότερα. Για παράδειγμα, η ατμοσφαιρική ρύπανση, πως επιδρά η κλιματική κρίση, να αναπτύξουμε συστήματα συνεργασία διυπουργικής διεπιστημονικής για να μπορέσουμε να έχουμε στο τέλος της ημέρας αυτό που λέγεται ολιστική φροντίδα, αυτός είναι ο στόχος.
Κυρία Αγαπηδάκη μια που αναφέρατε πριν τη συνταγογράφηση της άθλησης, μπορείτε συνοπτικά πως θα λειτουργήσει αυτό; Δηλαδή ο γιατρός θα συνταγογραφεί ότι κάποιος πρέπει να αθληθεί με συγκεκριμένη άσκηση, πως θα γίνει αυτό;
Υπάρχουν σε πολλές χώρες αυτές οι πρακτικές, υπάρχουν συγκεκριμένες κατευθυντήριες οδηγίες και για το ποια άσκηση πρέπει να ακολουθεί ο γενικός πληθυσμός, για να έχει οφέλη για την υγεία, γιατί εδώ δεν μιλάμε κυρία Ντάμπου για την άσκηση που κάνουμε για να είμαστε, να έχουμε μία ωραία εικόνα, να διατηρούμαστε αδύνατοι, για λόγους αισθητικής, μιλάμε για την άσκηση η οποία έχει οφέλη υγείας, που είναι κάτι διαφορετικό άρα λοιπόν υπάρχουν έρευνες και δε δομένα επιστημονικά που δείχνουν για παράδειγμα ότι όταν ένας άνθρωπος έχει προδιάθεση για παράδειγμα για οστεοπόρωση ή όταν έχει διαγνωστεί με οστεοπόρωση πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένου τύπου ασκήσεις και υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες κατευθυντήριες για το ποιες είναι αυτές οι ασκήσεις, κάθε πότε πρέπει να τις κάνει, αν για παράδειγμα μιλάμε για συνδυασμό αερόβιας άσκησης με βάρη ή με κάτι άλλο.
Και θα πληρώνεται από τον ΕΟΠΥΥ;
Το πώς θα αποζημιώνεται είναι χωριστή συζήτηση αλλά να σας πω όμως και κάτι, υπάρχουν τρόποι που μπορούμε να ασκηθούμε που δεν έχουν κόστος, δεν γνωρίζουμε ωστόσο αυτή τη διαδικασία και επίσης οι γιατροί μπορεί να μιλούν γενικά για το είναι καλό να περπατάς ή να μας λένε για την άσκηση, όμως στο σύνολο της η ιατρική κοινότητα δεν έχει προχωρήσει σε αυτές τις πρακτικές, είμαστε έτσι πιο πολύ εξοικειωμένοι, όλοι, οι γιατροί, οι ασθενείς, οι πολίτες, όλοι μας με τις πιο ιατρικοποιημένες πράξεις, δηλαδή μπορεί να μας φανεί πιο φυσικό το να χρειαστεί να κάνουμε ένα χειρουργείο παρά το να μας δώσει ο γιατρός συγκεκριμένες κατευθύνσεις για το πώς πρέπει να ασκηθούμε. Αυτό είναι που λέω ότι δεν έχουμε παράδοση δημόσιας υγείας στη χώρα μας, μας λείπει και η γνώση και τα συστήματα εφαρμογής και η καθημερινή πρακτική γύρω από αυτά τα θέματα.
- Πριν πάμε λοιπόν στο πως θα αποζημιώνεται κάτι τέτοιο πρέπει να εκπαιδευτούν και οι γιατροί, να εξοικειωθούμε και εμείς, να αντιληφθούμε λιγάκι ποια είναι αυτή η διαδικασία μέσω της άσκησης που μας ωφελεί στην υγεία μας και σιγά σιγά θα τα συζητήσουμε και τα υπόλοιπα.
Κυρία Αγαπηδάκη σας είχα ακούσει σε πρόσφατο συνέδριο να μιλάμε για υπεριατρικοποίηση, μπορείτε να μας πείτε τι σημαίνει;
Να σας πω, η χώρα μας έχει αναπτύξει πάρα πολύ το νοσοκομειακό τομέα. Έχουμε λοιπόν πάρα πολλά νοσοκομεία, που σημαίνει ότι έχουμε ένα πλαίσιο στο οποίο τι κάνουμε; Μειώνουμε την επίπτωση από τη νόσο. Αν λοιπόν σκεφτούμε ότι ένας άνθρωπος στη διάρκεια της ζωής του έχει ευκαιρίες για να μπορέσει να κάνει αυτό που λέμε πρόληψη, υιοθετώντας υγιεινές συνήθειες, κάνοντας μία σειρά από πράγματα, τα οποία προστατεύουν τον ίδιο από το να νοσήσει, να αναπτύξει κάποιο νόσημα. Eχουμε ένα γηρασμένο πληθυσμό στην Ελλάδα και ο πληθυσμός αυτός νοσεί από αρκετά χρόνια νοσήματα, αυτό σημαίνει ότι ένας άνθρωπος, 40 ετών, έχει πάνω από ένα χρόνια νοσήματα και καταφεύγει στο νοσοκομειακό τομέα για υπηρεσίες, δηλαδή στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου που μπορεί να παρέχουν πρωτοβάθμια αλλά κατά κανόνα παρακολουθούν χρόνιους πάσχοντες ή αναζητά υπηρεσίες οι οποίες ουσιαστικά θα μειώσουν τον κίνδυνο να έχει περαιτέρω επιπλοκές εξαιτίας της ασθένειας, για παράδειγμα να αναπτύξει κάποια αναπηρία ως απόρροια της νόσου, αυτό σημαίνει ότι έχουμε αποτύχει στο μεσοδιάστημα, δηλαδή από το σημείο που το άτομα θα μπορούσε να προλάβει μία σειρά από πράγματα μέχρι το σημείο που το άτομο αναζητά υπηρεσίες υγείας για να μπορέσει να έχει τη δυνατότητα να μειώσει τη βλάβη εξαιτίας τη νόσου δεν υπάρχουν πολλά που προσφέρουμε στον πολίτη στο ενδιάμεσο. Αυτό είναι που επιχειρούμε να αλλάξουμε.
- Η υπεριατρικοποίηση λοιπόν έχουμε διότι παρ’ ότι η χώρα μας το 1984 αν δεν κάνω λάθος ψήφισε το νόμο για το εθνικό σύστημα υγείας που έδινε πολύ μεγάλο βάρος στην πρωτοβάθμια που συνεπάγεται πρόληψη, δημόσια υγεία, όλα αυτά τα πράγματα, εντούτοις δεν τον εφαρμόσαμε ποτέ, αντίθετα αναπτύχθηκε πάρα πολύ ο νοσοκομειακός τομέας με αποτέλεσμα να βλέπουμε την υγεία μας μέσα από ένα καθαρά νοσοκομειακό θα μου επιτρέψετε να πω πρίσμα. Δεν έχουμε δηλαδή τα εργαλεία στη διάθεσή μας, αν σκεφτείτε ότι έχουμε μία εργαλειοθήκη ο καθένας μας για να κάνουμε διάφορα πράγματα για την πρόληψη, η εργαλειοθήκη αυτή είναι άδεια, αυτήν ερχόμαστε να γεμίσουμε με όλες αυτές τις παρεμβάσεις για να μπορέσει να ισορροπήσει το σύστημα.
- Γιατί ξέρετε κάτι που λέμε στη δημόσια υγεία είναι ότι όπου αποτύχει αυτή, όπου αποτύχει η δημόσια υγεία, η ιατρική δεν μπορεί να κάνει πολλά. Φανταστείτε για παράδειγμα ένα πληθυσμό στον οποίο δεν υπάρχουν προγράμματα πρόληψης και αρρωσταίνουν οι άνθρωποι.
- Τι θα συμβεί; Θα αναζητήσουν όλοι μαζί υπηρεσίες από ένα νοσοκομείο, το οποίο δεν ξέρω αν μπορεί να ανταποκριθεί, εκεί βρίσκεται η ιατρική, μες το νοσοκομείο, μες τις υπηρεσίες υγείας, χρειάζεται να υπάρχει λοιπόν ένα πλαίσιο υγιές, υγιές οικοσύστημα, υγιές περιβάλλον που ζούμε, να έχουμε πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην εργασία, να μην υπάρχουν κοινωνικές ανισότητες, άλλο ένα σοβαρό θέμα στη δημόσια υγεία, για να μπορέσει να λειτουργήσει καλά και αποδοτικά και ο τομέας του νοσοκομείου, γιατί όσο πιο υγιή πληθυσμό έχουμε τόσο λιγότεροι άνθρωποι θα χρειαστούν τις νοσοκομειακές υπηρεσίες.
Φυσικά, η πρόληψη είναι σημαντική γιατί ο κάθε πολίτης όπως είπατε θα πρέπει να εκπαιδευτεί, να ενημερωθεί για την πρόληψη και για το πώς θα έχει έναν καλύτερο τρόπο ζωής για να μην φτάνουμε στην πάθηση και στη θεραπεία. Κυρία Αγαπηδάκη επίσης σας έχω ακούσει να λέτε ότι υπάρχει ένα έλλειμα ουσιαστικής γνώσης των πολιτών, η οποία αναδείχθηκε και στις ημέρες της πανδημίας. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό και ποιοι ευθύνονται γι’ αυτό το έλλειμα της γνώσης των πολιτών;
- Είναι πάρα πολύ συχνό αυτό και είναι εντυπωσιακό γιατί λέτε για την πανδημία, ακόμα και σε χώρες με παράδοση και συστήματα ανεπτυγμένα δημόσιας υγείας υπήρχε πολύ μεγάλη δυσκολία καθώς μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα βομβαρδίστηκαν οι πολίτες με κάθε είδους πληροφορίες τις οποίες δεν ήμασταν σε θέση να αποκωδικοποιήσουμε. Μάθαμε για παράδειγμα τι σημαίνει επιδημιολογικοί δείκτες, ακούγαμε ξαφνικά για διάφορους τύπους, διάφορους δείκτες πάρα πολύ ειδικούς, στατιστικούς που αφορούν την παρακολούθηση μιας πανδημίας, στη συνέχεια μπήκαμε στη διαδικασία να ακούμε για την αποτελεσματικότητα των test, ακούσαμε όρους ευαισθησία, ειδικότητα ως διαστάσεις βασικές για τα τεστ που χρησιμοποιήσαμε για τον Covid, ακόμα χειρότερα μπήκαμε σε διαδικασίες βαθιά κλινικές με το τι μπορεί να συμβαίνει σε μία ΜΕΘ, τι είναι τα αντιϊκά, τι είναι τα μονοκλωνικά, ποιος πρέπει να πάρει ποιο φάρμακο.
Για τα εμβόλια
Για τα εμβόλια, βεβαίως, τι σημαίνει αδειοδότηση εμβολίου, τι σημαίνει κλινική μελέτη, όλοι αυτοί οι όροι ξέρετε πριν από την πανδημία, τους ακούγαμε μόνο όσοι εργαζόμασταν στον τομέα της δημόσιας υγείας και της υγείας γενικότερα, ήταν αντικείμενα συζήτησης στα συνέδρια. Ξαφνικά άνοιξε μία πόρτα σκληρά επιστημονική, είναι σα να ξεχύθηκαν όλες αυτές οι πληροφορίες στο γενικό κοινό, χωρίς να υπάρξει ένα ενδιάμεσο στάδιο μετάφρασης. Θα είμαι πολύ ειλικρινής μαζί σας, εγώ είμαι επαγγελματίας δημόσιας υγείας, ούτως ή άλλως δηλαδή αυτό είναι το αντικείμενο με το οποίο ασχολούμαι. Εάν όμως υπήρχε μία πρόκληση που αφορούσε έναν άλλον τομέα, στον κατασκευαστικό κλάδο ας πούμε. Και άκουγα πολιτικούς μηχανικούς ή κάποια άλλη ειδικότητα, να μου εξηγεί όλα αυτά τα εξειδικευμένα πράγματα ξαφνικά δεν ξέρω πόσο εύκολο θα μου ήταν να τα αντιληφθώ τόσο γρήγορα και να προσαρμόσω τη συμπεριφορά μου. Τι θέλω να πω.
Σωστά, γιατί είναι επιστημονικά. Ποιος πιστεύετε ότι φέρει την ευθύνη αυτή; Ποιος θα πρέπει δηλαδή να φροντίσει για την ενημέρωση ώστε να αποκτήσουν οι πολίτες αυτή τη γνώση.
Όλοι οι εταίροι, όλοι οι partners που υπάρχουν στον χώρο της υγείας. Τι εννοώ με αυτό; Το κράτος, η πολιτεία, όπως ξέρετε έχει αναλάβει το σχεδιασμό διαφόρων δράσεων στον τομέα αυτό, για να αυξηθεί αυτό που λέμε εγγραμματοσύνη υγείας στον πληθυσμού, για να μπορούν οι πολίτες όχι μόνο να αποκωδικοποιούν μία πληροφορία, να καταλαβαίνουμε όλοι τι εννοούμε όταν μιλάμε για ένα πρόβλημα ή για πρόληψη αλλά να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την πληροφορία για να βελτιώσουμε την υγεία μας, αυτό σημαίνει εγγραμματοσύνη υγείας, είναι κάτι δύσκολο, είναι μία πρόκληση που ανέδειξε και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και εκτός από το κράτος και την πολιτεία, σας λέω το Υπουργείο Υγείας έχει σχεδιάσει τέτοιες δράσεις και θα τις υλοποιήσει το επόμενο διάστημα στο πλαίσιο του ταμείου ανάκαμψης, έχει όμως σημασία και ιατρικές εταιρείες, επιστημονικές εταιρείες, οι σύλλογοι ασθενών να συμβάλλουν σε όλο αυτό, προσεγγίζοντας διαφορετικές ομάδες πληθυσμού, πρέπει να συστρατευτούμε όλοι σε αυτό το σκοπό και να μπορέσουμε να κάνουμε διάχυση αυτής της πληροφόρησης με έναν τρόπο ξέρετε που μας αφορά. Γιατί η αλήθεια είναι ότι είμαστε όλοι κουρασμένοι από τα 3 χρόνια πανδημίας, είναι δύσκολο να ακούμε πια αυτό τον καταιγισμό ιατρικών όρων, δύσκολων κλινικών εννοιών και νομίζω το να είμαστε πιο ανθρώπινοι και πιο απλοί είναι κάτι που δείχνει κιόλας ακριβώς ότι έχουμε βαθιά γνώση, γιατί όταν απευθυνόμαστε στο γενικό κοινό δεν απευθυνόμαστε σε ένα συνεδριακό χώρο, έτσι είναι σημαντικό να μας αφορά ο άλλος που έχουμε απέναντί μας και να θέλουμε να μας κατανοήσει και νομίζω ότι μέσα από όλες αυτές τις προσπάθειες θα φτάσουμε σε αυτό το σημείο και μέσα από την οργανωμένη προσπάθεια που θα κάνει το Υπουργείο Υγείας να αυξήσουμε την εγγραμματοσύνη στον ελληνικό πληθυσμό για τα θέματα υγείας.
Κυρία Αγαπηδάκη αφού αναφέρατε τη χρηματοδότηση από το ταμείο ανάκαμψης. Ποια προγράμματα σχεδιάζετε στο ευρύτερο σχέδιο και με τη χρηματοδότηση του ταμείου ανάκαμψης; Δηλαδή τι θα περιλαμβάνει;
Είναι πάρα πολλές οι δράσεις που έχουμε εντάξει στο πλαίσιο του προγράμματος «Σπύρος Δοξιάδης». Ενδεικτικά, θα αναφέρω το πρόγραμμα για την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας στον τομέα της πρωτογενούς πρόληψης το οποίο θα υλοποιηθεί σε όλη την επικράτεια και αφορά και τη μείωση των παραγόντων κινδύνου το να μην δηλαδή αναπτύξουν τα παιδιά το πρόβλημα αυτό αλλά και να κάνει έγκυρο εντοπισμό των παιδιών που έχουν υπερβαρότητα ή παχυσαρκία και με μία σειρά από δωρεάν παροχές θα τα βοηθήσουμε να αντιστρέψουν αυτό το αρνητικό φορτίο, όπως, επίσης προβλέπει και την τριτογενή στα παιδιά δηλαδή που έχουν ήδη, γιατί δυστυχώς έχουμε και στη χώρα μας παιδιά που έχουν διαβήτη ή υπέρταση στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού ως αποτέλεσμα της παχυσαρκίας, έχουμε και εκεί χωριστό πρόγραμμα τα οποία θα τα βοηθήσει να μειώσουν τις επιπτώσεις από τέτοιου είδους νοσήματα.
- Έχουμε όμως και τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, όπως είπα ξεκίνησε ήδη το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, αντίστοιχα έχει ήδη δημοσιευθεί και η κοινή υπουργική απόφαση για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ξεκινάει δηλαδή και αυτό το πρόγραμμα και ακολουθούν τα αντίστοιχα προγράμματα για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Πολύ σημαντικές αυτές οι δράσεις. Και η παχυσαρκία και δυστυχώς και ο διαβήτης πλέον έχουν γίνει σαν μικρές ‘’πανδημίες’’ κυρία Αγαπηδάκη, οπότε είναι πολύ σημαντικό που εστιάζετε σε αυτό. Όσον αφορά στο πρόγραμμα «Δοξιάδης» πως προχωράει κατά τη γνώμη σας κυρία Αγαπηδάκη; Θα υπάρχουν και άλλοι προληπτικοί έλεγχοι πέρα από αυτούς που μας αναφέρατε προηγουμένως;
Εκτός από τα προγράμματα αυτά τα πληθυσμιακά που μόλις ανέφερα, υπάρχουν προληπτικών εξετάσεων υπάρχει ακόμα ένα πρόγραμμα το οποίο αφορά ένα επιπλέον σετ προληπτικών εξετάσεων ειδικότερα για τους πολίτες που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, σε ορεινές περιοχές και τα μικρά και πολύ μικρά νησιά και πέρα από τις προληπτικές εξετάσεις έχουμε και μία σειρά από άλλες δράσεις.
- Για παράδειγμα την αναδιοργάνωση του ΕΟΔΥ αλλά και του συστήματος δημόσιας υγείας της χώρας μας, σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο, όπως επίσης και την αναβάθμιση του συστήματος επιδημιολογικής επιτήρησης, του συστήματος δηλαδή που μας επιτρέπει να εντοπίζουμε έγκαιρα στην κοινότητα για παράδειγμα μεταδιδόμενα νοσήματα αλλά όχι μόνο και να ανταποκρινόμαστε έγκαιρα σε αυτά, για να μην έχουμε στο μέλλον επιδημικά ή πανδημικά φαινόμενα.
Αναδιοργάνωση του ΕΟΔΥ.Μας λέτε συνοπτικά τι θα αλλάξει;
Ναι, υπάρχει σε εξέλιξη μία διαδικασία εδώ και αρκετούς μήνες, η χώρα μας έχει αιτηθεί τεχνική βοήθεια από την Κομισιόν και έχουμε στα χέρια μας μία σειρά από πορίσματα για τις περιοχές που χρειάζονται περαιτέρω ενίσχυση στον ΕΟΔΥ. Να πούμε ότι ο ΕΟΔΥ είναι ένας οργανισμός ο οποίος χωρίς να έχει αυτά που χρειαζόταν κατάφερε να ανταποκριθεί πάρα πολύ καλά στην περίοδο της πανδημίας, ήταν πάρα πολύ σπουδαία όσα κατάφερε ο οργανισμός με τις κινητές μονάδες, με το ευρύ testing, παροχή πληροφοριών στους πολίτες, στην ιχνηλάτηση στα πρώτα στάδια της πανδημίας και όχι μόνο. Έχει λοιπόν κατακτήσει ένα κομμάτι το οποίο πριν την πανδημία δεν ήταν οικείο και πρέπει να αξιοποιήσουμε τα δυνατά σημεία του ΕΟΔΥ και να μπορέσουμε να κάνουμε και επιπλέον στελέχωση όπου χρειάζεται, αναβάθμιση συστημάτων εκπαίδευση προσωπικού αλλά και πέρα από τον ΕΟΔΥ ξέρετε για να λειτουργήσει αποτελεσματικά το σύστημα δημόσιας υγείας έχουμε μία σειρά από προβλέψεις για υπηρεσίες σε περιφερειακό επίπεδο με ειδικότητες τις οποίες δεν είχαμε μέχρι τώρα στη χώρα, με ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για να μπορέσουμε να έχουμε στελεχιακό δυναμικό που θα εργαστεί σε αυτές τις θέσεις, μιλάμε δηλαδή για μία ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση δημόσιας υγείας που πάει και πέρα από τον ΕΟΔΥ και αφορά αυτό που μας λείπει τόσα χρόνια, το σύστημα δημόσιας υγείας. Για να το πω σχηματικά, όπως έχουμε ένα σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και ξέρουμε ότι σε αυτό είναι για παράδειγμα τα κέντρα υγείας, τα περιφερειακά ιατρεία, ιδιώτες συμβαλλόμενοι γιατροί κλπ αντίστοιχα θα έχουμε και ένα σύστημα δημόσιας υγείας με υπηρεσίες σε τοπικό επίπεδο, σε περιφερειακό επίπεδο και κεντρικό επίπεδο. Σε αυτό το σύστημα λοιπόν βασικός συντελεστής, οι ‘’πνεύμονες’’ του συστήματος είναι ο ΕΟΔΥ και γι’ αυτό το σκοπό θα αναβαθμιστεί και ο οργανισμός για να μπορέσει να κάνει ακόμα καλύτερα τη δουλειά του.
Η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής υγείας πόσο πολύ βοήθησε στην περίοδο της πανδημίας αλλά και τώρα;
Νομίζω ότι ήταν καταλυτικές οι βελτιώσεις που είχαν ήδη γίνει από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε συνδυασμό με τη δουλειά και το πλαίσιο που αναπτύχθηκε από τον Γενικό Γραμματέα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, τον κύριο Θεμιστοκλέους, για να μπορέσουμε να έχουμε ένα εμβληματικό πρόγραμμα εμβολιασμού.
- Πριν από 5, 6 χρόνια αν μας ρωτούσε κανείς, μας έβαζε μία θεωρητική άσκηση, σε περίοδο πανδημίας πιστεύετε ότι η Ελλάδα θα ανέπτυσσε ένα καλό εμβολιαστικό πρόγραμμα, κανείς μας δεν θα είχε φανταστεί αυτό που όλοι ζήσαμε, ήταν πάρα πολύ σπουδαίο όλο αυτό που έγινε και είναι και μία παρακαταθήκη για το μέλλον. Αυτό έγινε χάρη στην ψηφιακή υγεία, σε όλες δηλαδή αυτές τις εφαρμογές και τις συστημικές αλλαγές που είχαν ήδη προχωρήσει από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και βέβαια την πολύ καλή διυπουργική συνεργασία που έχουμε σε όλους αυτούς τους τομείς, για παράδειγμα στα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, το ότι έρχεται ένα SMS μέσω της άυλης συνταγογράφησης που επίσης η άυλη είναι ένα φοβερό εργαλείο και για το σύστημα υγείας, για τη διοίκηση αλλά και για τον πολίτη διευκολύνει σημαντικά, και για τον γιατρό. Δεν χρειάζεται πια να έχεις μαζί σου όλες σου τις εξετάσεις, στο μέλλον με τον ατομικό φάκελο υγείας θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτές, να κάνει καλύτερο συντονισμό και παρακολούθηση φροντίδας, όλες αυτές οι αλλαγές, οι διασύνδεση των νοσοκομείων, η κεντρική συλλογή δεδομένων υγείας, θα μας δώσει όλες τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε προκειμένου να μπορούμε να έχουμε μία εικόνα για το που χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση το σύστημα υγείας, εννοώ σε ποιες περιοχές της χώρας μας και που υπάρχει ενδεχομένως παραπάνω, περισσότεροι πόροι που θα πρέπει να ανακατανεμηθούν για να υπάρχει ισορροπία και όχι μόνο αλλά να μας δώσει και σημαντικές πληροφορίες. Για παράδειγμα ξέρουμε ότι σε άλλες χώρες που έχουν τέτοια δεδομένα πληθυσμιακά, οι άνθρωποι οι οποίοι έχουν χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο έχουν και αυξημένη νοσηρότητα, υποφέρουν συχνότερα από χρόνια νοσήματα, όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά, τέτοια δεδομένα δεν είχαμε μέχρι τώρα στη χώρα μας, τώρα με τα προγράμματα αυτά που κάνουμε και τους αντίστοιχους μηχανισμούς που έχει αναπτύξει και το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα μπορούμε να έχουμε και εμείς πια τέτοια δεδομένα.
Μιλήστε μας για το healthflix. Τι ακριβώς είναι για να ενημερώσουμε το κοινό μας.
Είναι μία πλατφόρμα που μοιάζει έτσι στην εικόνα και στη λειτουργία της πάρα πολύ με αυτές που ξέρουμε ήδη, τις διάφορες πλατφόρμες που μπαίνουμε για να δούμε ταινίες όπως το ertflix, το Netflix κλπ και η οποία μπορεί να καθοδηγεί τους πολίτες ούτως ώστε να μάθουν τη χρήση διαφόρων εφαρμογών. Για παράδειγμα πως μπορεί να κάνει κανείς εγγραφή στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση, θα έχουμε ένα βίντεο που μπορεί να δει κανείς βήμα βήμα με πολύ απλό τρόπο για να κάνει την εγγραφή του στην άυλη ή ακόμα αν θέλει να πληροφορηθεί για προγράμματα για θέματα υγείας, θα έχουμε δηλαδή μία πλατφόρμα η οποία μπορεί να ενισχύσει τις γνώσεις μας γύρω από όλα αυτά τα θέματα και να το κάνει με έναν τρόπο διασκεδαστικό, γιατί ξέρετε νομίζω ότι αυτό είναι που μετράει στο τέλος να έχουμε έναν τρόπο που μπορεί η πληροφορία να περάσει στους πολίτες χωρίς να γίνεται κουραστική και χωρίς να μπαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία του ότι κάνω τώρα κάτι το οποίο δεν μ’ αρέσει αλλά είναι καλό. Μόνο όταν έχουμε μία διαδικασία έτσι να είναι ευχάριστη, φιλική, διασκεδαστική όπως το να χαζεύεις μία ταινία μπορούμε πράγματι να κρατήσουμε και εμείς όλες αυτές τις γνώσεις και τις πληροφορίες και να εξοικειωθούμε με εργαλεία για να μπορέσουμε να ενισχύσουμε την υγεία μας, διαφορετικά ξέρετε αυτή η μηχανική του να είμαι σωστός για να μείνω υγιής δεν κρατάει πολύ, το έχουμε δει όσοι έχουμε προσπαθήσει να κάνουμε δίαιτες, έχουμε βρει μία δυσκολία, χρειάζεται να βρούμε μία ισορροπία και όχι να αισθανόμαστε σα να κάνουμε ένα καταναγκαστικό έργο. Σε αυτή την κατεύθυνση λοιπόν το healthflix θα είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, δεν είναι το μόνο αλλά νομίζω ότι θα μάθει στους πολίτες ότι υπάρχει μία κεντρική πηγή πληροφόρησης η οποία είναι από την Πολιτεία και η οποία δίνει τις πληροφορίες με έναν τρόπο που δεν είναι κουραστικός αλλά είναι ελκυστικός και προσβάσιμος από όλους.
Κυρία Αγαπηδάκη κλείνοντας θα θέλατε να προσθέσετε κάτι όσον αφορά στις στοχευμένες σας πολιτικές για τη δημόσια υγεία ή κάτι άλλο;
Νομίζω ότι είμαστε στο δρόμο μίας πολύ μεγάλης αλλαγής στον τομέα της Δημόσιας Υγείας . Όλα αυτά τα χρόνια η χώρα μας, εδώ και πολλές δεκαετίες, δαπανά πάρα πολύ υψηλούς πόρους σε ένα κομμάτι του συστήματος που επιδρά τόσο στην υγεία. Δαπανούμε το 80% των πόρων μας, στο 20% των παραγόντων που επιδρούν στην υγεία, τόσο έχει βρεθεί από έρευνες ότι είναι το σύστημα υγείας και έχουμε αφήσει το άλλο 80 από έξω, αυτή την αντιστροφή επιχειρούμε να κάνουμε. Να επενδύσουμε λοιπόν σε όλα εκείνα τα οποία θα μας βοηθήσουν να έχουμε καλύτερη υγεία και να μην είναι ο στόχος μας ξέρετε απλά να αποφύγουμε την αρρώστια ή να μειώσουμε την αναπηρία από την αρρώστια, να έχουμε περισσότερα χρόνια υγιούς ζωής.
Κυρία Αγαπηδάκη να σας ευχαριστήσω θερμά που ήσασταν σήμερα κοντά μας και κάναμε αυτή την ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Εγώ σας ευχαριστώ, να είστε καλά.
Ευχαριστούμε πάρα πολύ, να είστε καλά.