Δρ. Ελισσαίος Καραγεωργίου στο healthwebgr: Οι διαταραχές ύπνου προκαλούν βλάβες στη μνήμη

Η διαδικτυακή εκπομπή υγείας Opinion Health του healthweb .gr με τη Νικολέτα Ντάμπου φιλοξενεί τον Δρ. Ελισσαίο Καραγεωργίου, ο οποίος είναι Νευρολόγος με ειδίκευση στις διαταραχές ύπνου και μνήμης, για την ανάδειξη του θέματος της Υγείας που αφορά στις διαταραχές ύπνου και πως επηρεάζουν την σωματική και πνευματική υγεία του ανθρώπου, αλλά και αν προκαλούν βλάβες στη μνήμη.

                                                                                                                   Δρ. Ελισσαίος Καραγεωργίου

Ευχαριστώ πολύ που είστε κοντά μας. Είναι μεγάλη μας χαρά, για να συζητήσουμε ένα τόσο πολύ σοβαρό θέμα που απασχολεί όλο τον κόσμο και είναι οι διαταραχές ύπνου. Κύριε Καραγεωργίου, ένας τους τρεις ενηλίκους, παραπονιέται ότι έχει κάποια διαταραχή ύπνου. Είτε αυτό είναι η αϋπνία, είτε είναι η ημερήσια υπνηλία, είτε ροχαλητό. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ταλαιπωρούνται και δεν έχουν επαρκή ύπνο, δεν έχουν και ενέργεια μέσα στην ημέρα. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Σωστά. Κι όντως αυτές οι τρεις κατηγορίες που βάλατε είναι ίσως οι πιο συχνές από συμπτώματα που ακούμε. Όταν σκεφτόμαστε για διαταραχές ύπνου, σκεφτόμαστε έξι κατηγορίες. Ένα είναι το ροχαλητό που σχετίζεται με διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο, όπως είναι η υπνική άπνοια που ακούμε συχνά, όπου εκεί πέρα δυσκολεύεσαι να αναπνεύσεις, με αποτέλεσμα να πέφτει το οξυγόνο σου ή επειδή πνίγεσαι με κάποιον τρόπο ξυπνάς για να πάρεις μια ανάσα. Μετά υπάρχουν διαταραχές, όπως είναι η αϋπνία, που είναι επακόλουθη συχνά μια στέρηση ύπνου, και το βασικό είναι και η στέρηση ύπνου που σου κάνει πρόβλημα – Δεν είναι μόνο η αϋπνία καθ’ εαυτή. Είναι κατά πόσο μετά εσύ δεν κοιμάσαι αρκετά. Και από εκεί υπάρχουν και άλλες διαταραχές, όπως είναι οι κεντρικές υπερυπνίες, δηλαδή να είμαι πολύ υπνηλικός, όπως η ακραία περίπτωση της ναρκοληψίας που καμιά φορά ακούμε, ή και σε περίπτωση στέρησης ύπνου που είμαστε υπνηλικοί γιατί δεν έχουμε κοιμηθεί αρκετά.

Και οι τρεις τελευταίες κατηγορίες έχουν να κάνουν με το κατά πόσο έχουμε διαταραχές του κιρκαδικού μας ρυθμού.

• Δηλαδή το ένα κομμάτι είναι η ποιότητα του ύπνου μας, και ένα άλλο κομμάτι είναι η χρονικότητα του ύπνου μας, δηλαδή αν εγώ κοιμάμαι πιο νωρίς ή πιο αργά. Αυτές απόλυτα δεν έχουν συγκεκριμένη σχέση με κάποια διαταραχή, αλλά μπορεί να επηρεάσουν την κοινωνική μας ζωή. Αν είμαι φούρναρης και κοιμάμαι πολύ αργά και δεν μπορώ να ξυπνήσω νωρίς που χρειάζεται, είναι πρόβλημα. Υπάρχουν επίσης κάποιες ιδιαίτερες διαταραχές που λέγονται παραϋπνίες.
• Ακούμε τις υπνοβασίες για παράδειγμα, που μέσα στον ύπνο μου εγώ θα σηκωθώ και θα περπατήσω. Δεν σχετίζονται αυτές τόσο πολύ με κάποια συγκεκριμένη διαταραχή του εγκεφάλου, αλλά άμα αυτό συμβαίνει την περίοδο που ονειρεύομαι και έχω κάποια όνειρα συγκεκριμένα και αρχίζω και διαδρώ τα όνειρά μου, εκεί πέρα λέμε ότι έχουμε παραϋπνίες σε REM ονειρικό ύπνο, και αυτές όντως μπορεί να συσχετιστούν με κάποιες νευρολογικές παθήσεις.

Και το τελευταίο που περισσότερο μας ενοχλεί σαν σύμπτωμα, είναι οι κιινητικές διαταραχές που σχετίζονται με τον ύπνο, που είναι να έχω ανήσυχα πόδια, δηλαδή πριν κοιμηθώ, όχι στη διάρκεια του ύπνου, ότι κουνάω πολύ τα πόδια μου και με ενοχλεί και χρειάζεται να περπατήσω να τους κάνω μασάζ κτλ. Αυτές είναι οι έξι βασικές διαταραχές. Αναφερθήκατε λοιπόν σε δύο βασικές, που είναι και αυτές που σχετίζονται πιο πολύ με την υγεία μας – Στην αϋπνία και τις διαταραχές της αναπνοής.

• Στην αϋπνία, λοιπόν, κάτι πολύ χρήσιμο για να ξέρει ο κόσμος είναι ότι από τους ανθρώπους που ροχαλίζουν, όντως το 90% θα έχει διαταραχή της αναπνοής κατά τον ύπνο, δηλαδή θα έχει υπνική άπνοια. Αυτό σημαίνει ότι εκεί που κοιμάμαι, αν μιλάμε για αποφρακτική που είναι πιο συχνή, κλείνει ο αεραγωγός μου, ο φάρυγγάς μου, γιατί χαλαρώνουν οι μύες μου και δεν παίρνω αρκετό αέρα, που σημαίνει πέφτει το οξυγόνο μου, επηρεάζονται τα αγγεία μου, κάνω υποξία, ή αντίστοιχα επειδή πνίγομαι, ξυπνάω και διακόπτεται ο ύπνος μου. Έτσι δεν έχω αυτό τον συνεχόμενο βαθύ ύπνο, που μπορεί να με ξεκουράσει.

Οι αϋπνίες συνδέονται και με κάποιες άλλες διαταραχές;

Οπότε ερχόμαστε τώρα στην αϋπνία. Αϋπνία σημαίνει εγώ να δυσκολεύομαι είτε να αποκοιμηθώ, δηλαδή να πάω στο κρεβάτι, να νυστάζω, να μην μπορώ να αποκοιμηθώ, ή να ξυπνήσω μες τη νύχτα και να παραμείνω ξύπνιος, ή να ξυπνήσω νωρίτερα από το επιθυμητό και να μένω ξύπνιος για την υπόλοιπη ημέρα. Και εκεί πέρα, λοιπόν, αυτό που έχει βρεθεί είναι ότι επειδή με το να στερείσαι εν τέλει ύπνο, ανεβαίνει η κορτιζόλη σου, αυξάνει η φλεγμονή σου, επηρεάζεται η διάθεσή σου, οι άνθρωποι έχουν περισσότερη κατάθλιψη ή άγχος. Εκφυλίζεται ή σχετίζεται με πιο γρήγορη εκφύλιση του εγκεφάλου για κάποιες παθήσεις, όπως είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, που έχουμε κάνει και αντίστοιχες μελέτες. Γύρω στο 50 % -100 % αυξημένο κίνδυνο, δηλαδή είναι μεγάλο το ποσοστό. Και το σημαντικό είναι ότι αυτά είναι πράγματα που αντιμετωπίζονται. Και μάλιστα σαν πρώτες γραμμές θεραπείας δεν έχουμε τις φαρμακευτικές θεραπείες. Στην αϋπνία, για παράδειγμα, η πιο αποτελεσματική και πρώτη γραμμή θεραπείας, είναι το CBT, η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία. Αυτά είναι πιο πολύ σαν ένα workshop, που κάθεσαι μια φορά τη βδομάδα για 4 -6 βδομάδες, μαθαίνεις για τον ύπνο σου, και αναπτύσσεις συμπεριφορές και επεξεργάζεσαι αυτό το άγχος που σχετίζεται με την αϋπνία, πώς το διαχειρίζεσαι.
Αυτό είναι λίγο σαν να κουρδίζουμε ξανά το βιολογικό μας ρολόι, γιατί το είχα βιώσει και εγώ. Κάποια στιγμή είχα αϋπνίες, αλλά σε σημείο που αισθανόμουν ότι δεν κοιμόμουν. Πήγα σε μία κλινική ύπνου σε ένα δημόσιο νοσοκομείο και το ρυθμίσαμε.

• Σωστά. Και υπάρχουν γύρω στις δέκα τεχνικές που μαθαίνουν οι ασθενείς μέσα από αυτή τη διαδικασία. Και ανάλογα με το προφίλ σου εστιάζεις περισσότερο σε μία ή σε άλλη. Οπότε ένα κομμάτι σε αυτό είναι όντως να πεις ποιο είναι το εγγενές σου βιολογικό ρολόι, ο κιρκαδικός σου ρυθμός που λέγαμε νωρίτερα.

Αν εσύ κοιμάσαι με τις κότες, αν κοιμάσαι με τις κουκουβάγιες. Οπότε αυτό λίγο προσπαθείς να το ρυθμίσεις σαν μία βασική αρχή, και να πεις, μπορεί να γίνει;

Το θέμα είναι όλα αυτά πού προέρχεται; Δηλαδή γιατί έχω διαταραχές στον ύπνο μου, γιατί έχω αϋπνία, ενώ πριν δεν είχα;

Σωστά. Οπότε εδώ καλείται ο κλινικός να διαχωρίσει αυτές τις 6 κατηγορίες που είπαμε στην αρχή. Ποια είναι η διαταραχή στον ύπνο σου; Στην περίπτωση της αϋπνίας, το μοντέλο λέει ότι υπάρχουν κάποιοι προδιαθεσικοί παράγοντες, δηλαδή είναι έτσι η φτιάξια μου, που εγώ είναι πιο πιθανόν να αναπτύξω αϋπνία. Υπάρχουν κάποιοι προκλητικοί παράγοντες, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ή ακόμα και θετικά στοιχεία, όπως το να ξεκινήσω μια δουλειά, και να είμαι σε υπερδιέγερση, γιατί θέλω να πάω καλά. Και μετά, αφού γίνει αυτό το γεγονός, που με κάνει αϋπνικό, και έχει φύγει το γεγονός, εγώ μπορεί να έχω μάθει κάποιους παρατατικούς παράγοντες, οι οποίοι είναι δυσπροσαρμοστικοί. Δηλαδή, εγώ πλέον πάω στο κρεβάτι ενώ δεν κοιμάμαι. Αυτό μου αυξάνει την πιθανότητα να κάνω αϋπνία. Άρα δεν πάμε στο κρεβάτι, αν δεν νυστάζουμε. Ή δεν έχω σταθερό ωράριο, δεν έχω συγκεκριμένη ώρα που ξυπνάω ώστε να είναι και πιο εδραιωμένο το πλαίσιό μου. Οπότε στο κομμάτι της αϋπνίας αυτό είναι ένα βασικό κομμάτι που σκεφτόμαστε. Αλλά σε ό,τι αφορά άλλες παθήσεις, όπως είναι η διαταραχή της αναπνοής, εκεί πέρα λέμε, ωραία, δεν είναι ψυχολογική κυρίως η βάση αυτό που μας προκαλεί την αϋπνία στην άλλη περίπτωση. Είναι κάτι πιο οργανικό, είναι καθαρά ανατομικό, και εκεί πέρα προσπαθείς να το επιβεβαιώσεις με διάφορες μελέτες, αλλά και να το αντιμετωπίσεις με διαφορετικό τρόπο.

Το ροχαλητό μπορεί να συνδέεται με παχυσαρκία ή και το κάπνισμα;

Και όταν λέω παχυσαρκία, δεν εννοώ μόνο τους πολύ υπέρβαρους ανθρώπους, δηλαδή εάν κάποιος έχει πάρει δέκα κιλά.

Υπάρχουν τρεις παράγοντες κινδύνου.

• Το πρώτο είναι να έχεις ανατομικά στοιχεία. Μπορεί να έχεις γεννηθεί έτσι, δηλαδή μπορεί το σαγόνι σου να είναι πολύ πιο πίσω, που σημαίνει ότι δεν έχεις πολύ χώρο πίσω στον φάρυγγα. Μπορεί να έχεις παχυσαρκία, που σημαίνει ότι η πίεση γύρω από τον αεραγωγό σου λόγω παραπάνω βάρους μειώνει το εύρος του αεραγωγού σου και έτσι δυσκολεύεσαι να αναπνεύσεις. Αυτός είναι ο ένας παράγοντας.
• Ο δεύτερος παράγοντας είναι να είσαι άνδρας, η γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση, γιατί αλλάζουν οι ορμόνες σου και αλλάζει και το πώς αντιδρούν και οι διάφοροι ιστοί και κάποια στοιχεία πάνω στη δομή τους. Και το τρίτο κομμάτι, που ισχύει για όλους, είναι ότι μεγαλώνουμε. Όσο μεγαλώνουμε, χαλαρώνουν πιο πολύ οι ιστοί μας, δεν έχουν την ίδια σπαργή. Οπότε εκεί που κοιμάμαι, ούτως άλλως χαλαρώνουν οι μύες άρα και οι ιστοί του φάρυγγα, και είναι πιο εύκολο να κλείσουν. Και το ροχαλητό είναι αποτέλεσμα, ότι εγώ έχω έναν πιο χαλαρό ιστό. Όπως περνάει πάλλεται ο φάρυγγας, και αυτός ο παλμός προκαλεί το ροχαλητό. Και είναι μία ένδειξη ότι εγώ δεν αναπνέω καλά στον ύπνο.

Kαι μπορεί δηλαδή το ροχαλητό να προκαλεί και την άπνοια, που είπατε προηγουμένως;

Είναι δείκτης, ότι το 90 % των ανθρώπων που ροχαλίζουν όντως πιθανόν να έχουν κάποιο βαθμό άπνοιας. Αλλά έχουμε βρει και το ανάποδο, ότι το 70 % των ανθρώπων που δεν έχουν ροχαλητό, μπορεί να έχουν άπνοια.

• -Το ροχαλητό είναι μεγάλο καμπανάκι, αλλά η απουσία του δεν είναι απόλυτη ότι ακολουθείται από απουσία άπνοιας. Σε ένα 30 % όντως δεν έχεις, αλλά σε ένα 70 % μπορεί να έχεις.
• Αμφίδρομη σχέση μεταξύ των διαταραχών της μνήμης και του ύπνου
• Αμφίδρομη η σχέση μεταξύ των διαταραχών ύπνου και μνήμης

Όλες αυτές οι διαταραχές, που αναφέρατε και αφορούν στον ύπνο, μπορούν να επηρεάσουν τη μνήμη του ανθρώπου;

Και αυτό είναι και το κομμάτι της ερευνάς μας. Και εδώ έρχεται αυτό που βλέπουμε, μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ των διαταραχών της μνήμης και των διαταραχών του ύπνου. Αυτό μπορεί να είναι, γιατί εσύ δεν κοιμάσαι αρκετά. Γιατί όταν δεν κοιμάσαι το σώμα σου και ο εγκέφαλός σου δεν έχει χρόνο να ξεκουραστεί και να αναπλάσει τα στοιχεία που χρειάζεται. Άρα η φθορά που έρχεται με τα χρόνια, επιταχύνεται. Αυτό είναι ένα κομμάτι. Το άλλο κομμάτι που είναι πιο συγκεκριμένο έχει να κάνει με κάποιες διαταραχές, όπως είναι της αναπνοής, όπου εγώ αν δεν αναπνέω καλά και δεν παίρνω αρκετό οξυγόνο, θα έχω αυτό που λέμε οξειδωτικό στρες. Τα αγγεία μου θα φθαρούν πιο πολύ ή τα κύτταρα που χρειάζονται οξυγόνο, δεν θα έχουν το οξυγόνο που χρειάζονται για να λειτουργήσουν καλά και αρχίζουν και φθείρονται.

• Και από την άλλη μεριά αυτό που έχει βρεθεί και το βλέπουμε και εμείς είναι ότι γύρω στα τέσσερα χρόνια κατά μέσο όρο πριν αρχίσεις να εμφανίζεις τα πρώτα νοητικά συμπτώματα, ότι ξεχνάω, ας πούμε στη νόσο Αλτσχάιμερ, ή τέσσερα με οκτώ χρόνια πριν τη νόσο Parkinson, αρχίζουν να υπάρχουν υπνικές διαταραχές. Και ο λόγος είναι ότι η πρώτη φθορά που ξεκινάει στον εγκέφαλο σε αυτές τις διαταραχές είναι σε κέντρα του ύπνου, στο λεγόμενο στέλεχος και στον υποθάλαμο του εγκεφάλου. Οπότε αυτές οι φθορές χαρακτηρίζουν διαφορετικά συμπτώματα που βλέπεις κάποιους ανθρώπους να γίνονται πιο υπνηλικοί, που έχει σχέση με τη νόσο Parkinson πιο συχνά, αλλά καμιά φορά και με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η αρχίζουν να έχουν κατακερματισμό του ύπνου τους. Βλέπεις ότι αντί είναι κοιμούνται μαζεμένα τη νύχτα, αρχίζουν να κοιμούνται λίγο το πρωί, λίγο το απόγευμα, λίγο το βράδυ. Οπότε υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ του ύπνου και της νευροεκφύλισης.

Άρα αυτά τα οποία μας αναφέρετε είναι ένα καμπανάκι ότι πάει κανείς προς την άνοια;

Έχεις αυξημένο ρίσκο και ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο είναι κάτι που αντιμετωπίζεται, οι διαταραχές δηλαδή του ύπνου. Αν τις αντιμετωπίζεις έχεις μια καλύτερη ποιότητα ζωής, ξεκινάμε από εκεί, και αντιμετωπίζεις και άλλα προβλήματα, καρδιαγγειακά ή μεταβολικά. Είναι πιο εύκολο να χάσεις κιλά, οι άντρες έχουν καλύτερη στύση, υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Από εκεί και πέρα, αν εσύ παρέμβεις πιο νωρίς ξέρουμε, για παράδειγμα, στην υπνική άπνοια, ότι αντί να εμφανίσουν κατά μέσο όρο γύρω στα 72 έτη οι άνθρωποι προβλήματα μνήμης, εμφανίζουν στα 82. Αυτό είναι ένα μεγάλο όφελος, αν εγώ παρέμβω νωρίς και αντιμετωπίσω την υπνική άπνοια, για παράδειγμα, να δώσω μια ποιότητα ζωής 10 ετών σε εύρος.

Άρα και εδώ εάν γίνει η διάγνωση έγκαιρα, πάλι υπάρχει όφελος. Μπορεί να δημιουργηθούν και ψυχολογικά θέματα, κατάθλιψη, ας πούμε;

Σκεφτείτε τον εαυτό σας μετά από μία βραδιά που δεν έχετε κοιμηθεί καθόλου. Ο λόγος είναι ότι έχει οργανική βάση. Αλλάζουν κάποιες ουσίες που παράγουμε μέσα στην ημέρα, δεν μπορούμε να τις παράγουμε σε αρκετό επίπεδο. Είναι αμβλυμένες στην παράγωγή τους. Οπότε και ο εγκέφαλός μας υπολειτουργεί γιατί είναι μισονυσταγμένος, αλλά και επηρεάζονται τα δίκτυα διάθεσης, γιατί ακριβώς δεν έχουν τα επίπεδα των ουσιών που θα χρειαζόμαστε από άλλες συνθήκες.

Πολύ σημαντικά όλα αυτά, γιατί μας δώσατε και ένα στίγμα για το ποια είναι τα συμπτώματα. Είναι πολύ σημαντικό όλοι μας και το κοινό μας να καταλαβαίνει τα συμπτώματα για να πηγαίνει στο νευρολόγο. Τα παιδιά και οι ενήλικες καθόμαστε συνέχεια μπροστά σε ένα λάπτοπ, μπροστά στο τηλέφωνό μας, σε ένα τάμπλετ. Αυτό μας επηρεάζει όσον αφορά στην ποιότητα ύπνου, στις γνωσιακές μας λειτουργίες κτλ;

Απόλυτα. Το μπλε φως είναι το φως το οποίο μας ξυπνάει. Γι’ αυτό και λέμε ότι αν θέλεις να εδραιώσεις τους ρυθμούς σου, να πεις ότι θα έχω σταθερή εγρήγορση, ώστε να είμαι πλήρως ξύπνιος μέσα στη μέρα, ώστε να μπορέσω να κοιμάμαι το βράδυ, εκτίθεσαι στο φως του ήλιου, που έχει και το μπλε φως ή αν είσαι μέσα σε έναν κλειστό χώρο όλη μέρα, υπάρχουν αυτές ειδικές λάμπες μπλε φωτός, που μπορείς να τις βάλεις στο πρωί μέχρι το μεσημέρι εκεί που εργάζεσαι για να σε ξυπνάνε. Αν αυτό όμως το πάρεις και το βάλεις μέσα στη νύχτα, καταλήγεις να έχεις υπερδιέγερση τη νύχτα, μετατοπίζεις το ρολόι, μετατοπίζεις τον κιρκαδικό σου ρυθμό και κοιμάσαι πιο αργά. Είναι σαν να κάνεις ένα jet lag στον εαυτό σου, σαν να βρίσκεσαι ξαφνικά στην Ισπανία ή και στην Αμερική.

• Οπότε, έχει βρεθεί από μελέτες και κυρίως ως αποτέλεσμα, ειδικά σε εφήβους, για παράδειγμα, θα είναι μισοκοιμισμένοι γιατί δεν θα έχουν κοιμηθεί αρκετά, και αποδίδουν χειρότερα στο σχολείο, για παράδειγμα, ή και στην εργασία τους οι άνθρωποι που κάθονται μπροστά από μία οθόνη. Ενώ όταν τους βγάλεις αυτό το μπλε φως και σε συνδυασμό με κάποιες συνήθειες, να μην βλέπουν κάποια οθόνη μία με δυο ώρες πριν τον ύπνο, ή παίρνουμε από τα παιδιά το κινητό τη νύχτα. Οπότε όλα αυτά φαίνεται ότι αντιστρέφουν αυτό το μειονέκτημα, και μπορεί και ο άλλος και αποδίδει καλύτερα και κοιμάται καλύτερα, και είναι σε μεγαλύτερη εγρήγορση μέσα στη μέρα.

                                                                                                                                                   Δρ. Ελισσαίος Καραγεωργίου

Και ο αγαπημένος μεσημεριανός ύπνος, που οι παλαιότεροι, ας πούμε, εγώ θυμάμαι και τη γιαγιά μου και τον παππού μου πάντα το τηρούσαν ευλαβικά. Αρχικά ήθελα να ρωτήσω, είναι μία βιολογική ανάγκη, είναι ένα lifestyle που έχει δημιουργηθεί αυτό που λέμε σιέστα;

Αν δεν νυστάζεις, δεν μπορείς να κοιμηθείς. Οπότε υπάρχει ένα βιολογικό υπόβαθρο, όπως και να έχει. Αυτό που γενικά επιδιώκουμε είναι να μην κοιμόμαστε πάρα πολλή ώρα μέσα στην ημέρα, γιατί μετά ξεκλέβουμε από το βραδινό μας ύπνο. Και αρχίζει αυτός ο κατακερματισμός ή άλλα συμπτώματα που μας ενοχλούν και μας επηρεάζουν. Αλλά πρέπει να σκεφτόμαστε ότι αν εγώ αρχίζω και κοιμάμαι το απόγευμα και το έχω ανάγκη, μάλλον κάτι μου λέει σε σχέση με τον βραδινό μου ύπνο. Δηλαδή αν εγώ κοιμάμαι ήδη 7 -8 ώρες που είναι ο μέσος όρος για τον ενήλικα, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που κοιμούνται 6, άλλοι κοιμούνται 9, αλλά ας πούμε κατά μέσο όρο 7 -8. Αν ήδη κοιμάμαι 7 -8 ώρες στη νύχτα, και θέλω κι άλλη μία με 2 ώρες το μεσημέρι, τότε μάλλον κάτι μου λέει για την ποιότητα του ύπνου μου τη νύχτα. Δεν είναι επαρκής, δεν είναι καλός ποιοτικά. Άρα εδώ πρέπει να το ψάξει, γιατί λες μήπως αρχίζω και έχω άλλα προβλήματα με τον ύπνο, και αν αντιμετωπίσω το βραδινό μου ύπνο και τον βελτιώσω, δεν θα χρειάζομαι τόση ώρα. Κατά τα άλλα αν δεν υπάρχουν άλλα ποιοτικά θέματα, ο απογευματινός ύπνος δεν θα πρέπει να ξεπερνάει τα 30 με 45 λεπτά.

Άρα ουσιαστικά μία μικρή χαλάρωση, για να πάρουμε δυνάμεις να συνεχίσουμε. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά που ήσασταν σήμερα κοντά μας, γι’ αυτή την πολύ εποικοδομητική συζήτηση που κάναμε κύριε Καραγεωργίου.

Να είστε καλά, σας ευχαριστώ πολύ.