Δημήτρης Καρυπίδης στο healthweb.gr : Πως τα γερασμένα κύτταρα γίνονται πιο νέα

Δημήτρης Καρυπίδης στο healthweb.gr : Ο πλαστικός χειρουργός κ Δημήτρης Καρυπίδης μίλησε στην εκπομπή Opinion Health με την Νικολέτα Ντάμπου για την αντίσταση στη γήρανση καθώς αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στο χώρο των ιατροβιολογικών επιστημών . Πολλοί  επιστήμονες  χαρακτηρίζουν την εποχή μας ως μία εποχή βιολογικής επανάστασης με την εφαρμογή νέων τεχνολογιών που θα αλλάξουν τα δεδομένα. Σε τι βαθμό, είναι αλήθεια αυτό και με ποια χειροπιαστά βήματα η επιστήμη οδεύει προς το τόσα πολλά υποσχόμενο μέλλον; Απαντήσεις θα μας δίνει ο πλαστικός χειρουργός κ Δημήτρης Καρυπίδης ο οποίος είναι μέλος του αμερικανικού κολλεγίου χειρουργών και Επίκουρος Καθηγητής του Queen Mary University of London

 Ποιες  Χημικές ουσίες γερνάνε τον ανθρώπινο οργανισμό;

Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα πρέπει πρώτα  από όλα να δούμε τι είναι το γήρας . Τι είναι αυτό που προκαλεί τον γερασμένο οργανισμό. Όπως φανταζόμαστε, οι μορφές που παίρνει το γήρας είναι πάρα πολλές και εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε όργανό,  σε κάθε σύστημα μας,  αλλά και σε κάθε άνθρωπο. Ο καθένας έχει τη δική του μορφή αλλά και τρόπο γήρανσης. Το γήρας μπορεί να αφορά και την εμφάνιση και την ομαλή λειτουργία όλων των συστημάτων του σώματος αλλά και την ψυχική μας υγεία, πολλές φορές.Ένας από τους κοινούς παρονομαστές είναι όπως λίγο πολύ όλοι υποπτευόμαστε το γεννητικό μας υλικό. Πολύ τώρα απλοποιημένα σε κάθε μας χρωμόσωμα υπάρχουν στα  άκρα κάποιες  Nucleo πρωτεΐνες κάποια μόρια που λέγονται και τελομερή. Τα  τελομερή προστατεύουν τα χρωμοσώματα  κυρίως από τη φθορά, κυρίως δηλαδή από τις συνεχείς  διαιρέσεις  που κάνει ένα κύτταρο.  Τώρα αυτό λειτουργεί περίπου, όπως είναι, θα έχετε δει τα κορδόνια πού έχουν στο άκρο ένα πλαστικό κάλυμμα  το όποιο προστατεύει ένα κορδόνι από το να φθαρεί και από το να χαλάσει. Με τον ίδιο τρόπο και τα τελομερή προστατεύουν τα χρωμοσώματα μας από τέτοιου είδους δομική και βιοχημική φθορά.

• Με την πάροδο του χρόνου όμως αυτά τα τελομερή και όχι μόνο του χρόνου αλλά και με την επίδραση των περιβαλλοντικών συνθηκών και παραγόντων, που δρουν με τέτοιο τρόπο στο γενετικό μας υλικό αυτά τα τελομερή αρχίζουν και φθείρονται και όσο αυτό προχωράει γίνεται χειρότερο και μέσα από αυτούς τους παράγοντες είναι και οι χημικές  ουσίες που αναφέρατε και δεν είναι μόνο οι χημικές ουσίες στο περιβάλλον , αλλά είναι και η ηλιακή ακτινοβολία,  είναι και τα διάφορα άλλα τοξικά προϊόντα που υπάρχουν στην  ατμόσφαιρα αλλά και στις τροφές και στο νερό .
• Και όλα αυτά οδηγούν στο να κονταίνουν σιγά-σιγά αυτά τα τελομερή  και να φτάσουν σε ένα πολύ μικρό κρίσιμο μήκος,  μετά το οποίο το κύτταρο δεν μπορεί πια να πολλαπλασιαστεί και αυτό λέγεται αντιγραφικό γήρας  στην μοριακή βιολογία και κατά συνέπεια και να ανανεωθεί  με σωστό  τρόπο.
• Έτσι έχουμε το γήρας ως συνέπεια αυτής της Ελλειμματικής κυτταρικής  ανανέωσής. Με  συνέπεια τα συστήματα και όργανα μας να γέρνουν και αυτά ως προς την δομική λειτουργία τους και έτσι έχουμε και την αλλοίωση της ποιότητας αυτών των οργάνων.  Όπως παραδείγματος χάρη στο δέρμα, εχουμε την χαλάρωση των ιστών, την ελάττωση , την απώλεια της ελαστικότητας και της σπαργής του δέρματός μας.  Αλλά  από την άλλη μπορεί να οδηγήσει και σε  νόσο όλο αυτό έτσι εξαιτίας της λειτουργικής και ανατομικής επιδείνωσης τον οστών και φυσικά όλων  των γεννητικών βλαβών που αναφέραμε και είναι πλέον πιθανότερο να συμβούν και στο μέλλον , όσο προχωράει η ηλικία .

Ποια είναι η κυριότερη κατηγορία ουσιών που ενοχοποιούνται

Η κυριότερη κατηγορία αν μπορούμε να μιλήσουμε για κατηγορίες και για κατηγοριοποιημένες ουσίες είναι αυτό που λέμε ελεύθερες ρίζες.  Είναι οντότητες χημικές πού είναι εξαιρετικά δραστικές και αντιδρούν αλλοιώνοντας τα τελομερή αλλά και το ίδιο το γενετικό υλικό αλλά και τα περισσότερα κυτταρικά οργανίδια , αυτά λοιπόν τα πολύ μικρά οργανίδια πού βρίσκονται μέσα στο κύτταρο και  τα ενζυμικά συστήματα  του ενδοκυττάριου περιβάλλοντός. Τώρα αυτό σημαίνει ουσιαστικά κυτταρικός θάνατος. Μακροπρόθεσμα πολύ πιθανόν και κυτταρικές μεταλλάξεις, πολύ πιθανόν και νόσο ή  και o καρκίνος μπορεί να έχει την βάση του και εκεί.

Eλεύθερες ρίζες 

Οι ελεύθερες ρίζες  λοιπόν υπάρχουνε παντού και είναι αποτέλεσμα κυρίως των χημικών αντιδράσεων σε ατομικό επίπεδο κατά την διάρκεια των αλληλεπιδράσεων πού έχει με τις διάφορες μορφές ενέργειας, όπως παράδειγμα η υπεριώδεις ακτινοβολία με τα κύτταρα του δέρματος μας. Ουσίες τέτοιες παράγονται ουσιαστικά και από τα συστατικά των προϊόντων που καταναλώνουμε. Όσο πιο επεξεργασμένα,  μακράς διάρκειας,  ή τυποποιημένα ή συσκευασμένα μακροπρόθεσμα είναι  κάποια προϊόντα κάποια τρόφιμα που καταναλώνουμε ,όσα περισσότερα στάδια παρασκευής έχει η τροφή μας, τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχει να έχει ελεύθερες ρίζες ως προϊόντα σε  κάποιο στάδιο μεταβολισμού των ουσιών αυτών μέσα στο σώμα μας.  Τώρα έμμεση  δράση έχουν και εκείνες οι ουσίες που αποδυναμώνουν τους  προστατευτικούς  μηχανισμούς του οργανισμού απέναντι στις ελεύθερες ρίζες και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που δημιουργούν τις ελεύθερες ρίζες. Έτσι κάποια προϊόντα παραδείγματος χάρη που αλλάζουν πολύ το PH του δέρματος μας ή που  μπορεί να αλλάξουν πάλι  την υγρασία του σώματός μας ,  μπορούν να οδηγήσουν σε  εστιακές αλλοιώσεις και μεταλλάξεις που αυτές με το χρόνο αθροίζονται και συνθέτουν την εικόνα της γήρανσης.

 Μας Φέρνετε ένα παράδειγμα προϊόντων;

Δεν θα θελα να ενοχοποιήσω προϊόντα τώρα ως κατηγορίες προϊόντων ο κόσμος καταλαβαίνει αρκετά.  Αυτό που λέω με πολύ σταδιακές μάλλον παραγωγές. Φανταστείτε λοιπόν τροφές οι οποίες είναι παραδείγματος χάρη κονσερβοποιημένες  ή  φανταστείτε παραδείγματος χάρη αλλαντικά. Φανταστείτε πράγματα τέτοιου είδους.

-Ανθυγιεινά γενικότερα. Οπότε σε αυτή την κατηγορία ανήκει και ένας δεύτερος μηχανισμός γήρανσης κύριε Καρυπίδη;

Ναι βεβαίως και δεύτερος και τρίτος. Ο δεύτερος κατά σειρά είναι αυτό που λέμε η γλυκοζυλίωση είναι δηλαδή χρήση μορίων  γλυκόζης η αντίδραση στοιχείων μορίων γλυκόζης σε όλα τα μακρομόρια σε όλο το μικροπεριβάλλον των κυττάρων μας που είναι μέσα στον οργανισμό . Το μόριο της γλυκόζης λοιπόν πού προέρχεται  κατεξοχήν από τις τροφές μας, μπαίνει και αχρηστεύει κατά κάποιο τρόπο και προκαλεί σημαντική βλάβη σε δομές που συντηρούν την υγεία και την ομαλή λειτουργία των κυττάρων και όταν μιλάμε για κύτταρα του δέρματος ,  εννοούμε του δέρματος μας κατά βάση. Επίσης επηρεάζει πολύ την δυνατότητα να αυτό-επιδιορθώνεται ένα σύστημα που μπορεί και διαθέτει την δυνατότητα να αυτό-επιδιορθώνεται. Συνεπώς τροφές και τρόποι στην συσσώρευση των φαρμάκων και σακχάρων  στον οργανισμό αποτελούν παράγοντες ενίσχυσης των μηχανισμών γήρανσης αλλά και νόσων.

Η επιστημονική κοινότητα πλαστικής χειρουργικής έχει κατανοήσει τον μηχανισμό του γήρατος είναι έτοιμη να το αντιμετωπίσει ; Tι πιστεύετε;

 O μηχανισμός της γήρανσης, δεν απασχολεί μόνο την πλαστική χειρουργική, είναι πολύ άδικο να πούμε κάτι τέτοιο , επειδή απασχολεί πάρα πολλούς τομείς των ιατρικών και των βιολογικών επιστημών  και όχι μόνο και των φαρμακευτικών και όλων. Στην πλαστική χειρουργική υπάρχει δυνατότητα βέβαια εκτός από τη μελέτη και την έρευνα που κάποιος μπορεί να κάνει  σε πολύ υψηλό βαθμό και σε πολύ μεγάλο βάθος υπάρχει και η δυνατότητα εφαρμογής όλων αυτών . Φυσικά, δεν μιλάμε για πειραματικές εφαρμογές μιλάμε, για εφαρμογές θεραπειών που έχουν  αποδειχθεί  για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα τους. Τώρα βέβαια αυτό απαιτεί εξειδίκευση πλαστικού χειρουργού, έτσι και  στον τομέα της αναγενησιακής ιατρικής και της μοριακής βιολογίας και στην περίπτωση της δικής μου της  νανο–ιατρικής η οποία πιστεύω ότι είναι και το μέλλον της Ιατρικής επιστήμης, Ειδικά όσον αφορά και στον τομέα της αντιγήρανσης.

Ποιες είναι οι νέες τεχνικές;

Κυρίως μιλάμε για την  νάνο-ιατρική και πρέπει να δούμε κυρίως τι είναι η νάνο-ιατρική πρώτα. Πολύ χονδρικά γιατί εκεί βασίζονται οι νέες  δυνατότητες. Η νανο-τεχνολογία είναι  στην ουσία η εφαρμογή της  νανο-τεχνολογίας, η  νέα δυνατότητα   στην ιατρική,  σχεδιάζουμε πάρα πολύ μικρά σωματίδια , πάρα πολύ μικρά συστήματα  που αυτά είναι στην κλίμακα  του ένα νανόμετρου. Να φανταστείτε 10.000 φορές μικρότερο από ότι είναι ένα χιλιοστό. Αυτά τα σωματίδια στοχευμένα και με ακρίβεια και σε άλλα όργανα του σώματος, χωρίς να υπάρχουν παρενέργειες στον υπόλοιπο οργανισμό αλλά και το κυριότερο ότι είναι εντελώς αποτελεσματικά είναι πιο στοχευμένα εκεί που τα χρειαζόμαστε και αυτά όλα με σχεδιασμό φυσικά . Τώρα όσο εύκολα αυτό ακούγεται έτσι εκπληκτικό και φανταστικό είναι άλλο τόσο δύσκολο έτσι και απαιτεί γνώση και έρευνα σε αχαρτογράφητα νερά στην ιατρική.

• Στις επιστήμες γενικότερα, οι νέες βασίζονται ακριβώς στο γεγονός ότι παρόλες τις δυσκολίες δεν σταματά η έρευνα,  δεν σταματάει η πρόοδος και σύντομα θα δούμε νεότερες  γενιές προϊόντων και μεθόδων νάνο- ιατρικής , για την αντιμετώπιση πολλών καταστάσεων, όπως αυτές που αναφέραμε και που σχετίζονται με τη γήρανση. Ακόμα και τώρα που μιλάμε  υπάρχουν πάρα πολλά προϊόντα στο χώρο της αισθητικής που σχετίζονται με την νανοτεχνολογία και διαθέτουν νανοσωματίδια.  Αυτά προσφέρουν βαθιά ενυδάτωση ,αυξημένη απορρόφηση από το δέρμα παραγωγή κολλαγόνου , ελαστίνη και γενικά χαρίζουν έτσι μία νεανικότερη και πιο υγιή επιδερμίδα . Παρόμοια προϊόντα είναι πολύ πιθανόν να βγουν σύντομα στην αγορά και να αποτελούνται από υγρούς κρυστάλλους. Και αυτά νάνο-συστήματα που θα αλλάζουν τις μηχανικές ιδιότητες του δέρματος και θα συμμετέχουν  την αναγεννητική τροποποίηση είναι μόνιμα γιατί θα του χαρίζουν την πιο καλή ποιότητα,  τη νεότερη εκδοχή έτσι και όχι μόνο του δέρματος αλλά και σε όλους τους άλλους ιστούς που σχετίζονται με τη γήρανση.  Καινούργιες τεχνικές επίσης τόσο  αμιγώς χειρουργικές, όσο και ελάχιστα ή και καθόλου επεμβατικές. Μπορούν να εφαρμόζονται και είναι κυρίως αυτές που αποτελούν  συμβατικές τον νανο-τεχνολογιών.
• Κάποιες από τις παλιότερες όπως είναι το λέιζερ τα ξέρουμε περισσότεροι από τους ήδη ενδιαφερόμενους.
• Οι  υπέρηχοι έχουνε  πολύ καλή θέση ακόμα δεν τους  ακυρώνουμε. Γενικά   δεν  ακυρώνουμε καμία
• Καινούργιες όμως πλατφόρμες ,με συνδυαστικές λειτουργίες και πολύ  ευρύτερο φάσμα  εφαρμογών κάνουν σιγά-σιγά την εμφάνισή τους και σύντομα θα αποτελούν το μείζον νέων κανόνων .

 Η αναστροφή της γήρανσης  στον άνθρωπο αποτελεί μία μακρινή οπτική ;

 Η αναστροφή της γήρανσης  είναι,  όπως το λέμε  ένας πολύ μεγάλος αλλά  μακρινός ακόμα στόχος.  Παρόλα κάνοντας  σημαντικά βήματα προς την επίτευξη του, θα φτάσουμε στην επιβράδυνση της γήρανσης. Μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι έχουν γίνει και ότι Σύντομα θα μπορούν να μιλάμε για αγωγές με πραγματική αντιγηραντική δράση.

Δηλαδή όταν λέμε εφαρμογές πραγματικής αντιγήρανσης, επειδή αναρωτιούνται όλοι και όλες που μας ακούνε φέρτε μας κάποια παραδείγματα να καταλάβουμε τι εννοείτε.

Θα προσπαθήσω  λίγο να το κάνω όσο πιο απλό γίνεται καθώς είναι πολύ φρέσκα όλα αυτά.  Να το πω με τον απλό του χαρακτήρα,  γενικά  οι μέθοδοι για την επιβράδυνση της γήρανσης έχουν  δύο βασικές κατηγορίες είναι οι γεροντολυτικές μέθοδοι και οι γεροντομαχικές θεραπείες. Η πρώτη κατηγορία η γερόντόλυση  περιλαμβάνει την ελεγχόμενη  καταστροφή τον γερασμένων κυττάρων με την διαδικασία της απόκτωσης. Απόκτωση είναι ο προγραμματισμένος θάνατος των κυττάρων.  Ειδικά  μόρια όπως είναι η Γουασεντίνη , όπως είναι  ο αναστολέας της Πρωτεϊνικής κυνάσης ,Ένωση ενζύμου για παράδειγμα Έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για την απομάκρυνση των γερασμένων κυττάρων από πολλά συστήματα και ιστούς . Αρχικά Αυτό βέβαια έχει γίνει σε ζώα,  αλλά  πλέον σιγά-σιγά γίνονται και σε ανθρώπους σε κλινικές δοκιμές. Αυτό σημαίνει ότι σύντομα θα έχουμε τη δυνατότητα να προχωρήσουμε σε πιο σημαντικό έλεγχο και σύνθεση ουσιών  με σκοπό την τελική έγκριση ειδικών τέτοιον αντιγηραντικών  φαρμάκων.

Είπατε  για καταστροφή των γερασμένων κυττάρων, σε περίπτωση που κάποιος ή κάποια δεν επιθυμεί την καταστροφή  των γερασμένων κυττάρων, τι επιλογές έχετε ποιες θεραπείες θα  χρησιμοποιήσετε;

Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις δεν θέλουμε  την απομάκρυνση των γερασμένων πληθυσμών, γιατί παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε ζωντανά όργανα όπως παραδείγματος χάρη το μυοκάρδιο, η μέσα στα αγγεία. Ο γερασμένος πληθυσμός των κυττάρων παίζει έναν πολύ επικουρικό σημαντικό ρόλο στην όλη εξυγίανση του μυϊκού συστήματος .  Σε άλλες περιπτώσεις το να αφαιρέσεις απότομα  μη κυτταρικό όγκο από όλα τα γηρασμένα κύτταρα μπορεί να οδηγήσει σε κυτταρικό  στρες και να αρχίσουν τα υπόλοιπα κύτταρα σου πού είναι  υγιή να μετατρέπονται και αυτά σε γερασμένες μορφές. Άρα όπως είπατε μπορεί να είναι κάτι που δεν επιθυμώ. Σε αυτές τις περιπτώσεις που δεν μπορούμε η που δεν επιθυμούμε αυτή την καταστροφή των κυττάρων , έχουμε τις γεροντομορφικές θεραπείες, αυτές που είπαμε στην αρχή.

Τι είναι αυτές;

Σε αυτές τις θεραπείες τα γερασμένα κύτταρα τροποποιούνται ή  ωθούνται στο να αναζωογονηθούν να γίνουν δηλαδή   πιο νέα τα ίδια.  Αυτό γίνεται και πάλι  με  κατάλληλες ουσίες που επεμβαίνουν στον τρόπο που το κύτταρο επικοινωνεί με τα διπλανά του και τα γερασμένα κύτταρα  τροποποιούνται έτσι η ωθούνται  στο να αναζωογονηθούν  και να γίνουν πιο νέα τα ίδια.  Αυτό γίνεται και πάλι με κατάλληλες  ουσίες που επεμβαίνουν στον  τρόπο που τα κύτταρα επικοινωνεί με τα διπλανά  παραδείγματος χάρη και μέσα στο ίδιο το κυτταρόπλασμα στα ενδοκυτταρική σήματα. Τώρα σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιείται η παραγωγή  του ενζύμου της τελομερή που προστατεύει τα τελονορια που αναφέραμε στην αρχή από το να καταστραφούν οδηγώντας τα έτσι στην εξομάλυνση της γεννητικής και λειτουργικής ανανέωσης των κυττάρων. Άλλη μία πολλά υποσχόμενη μέθοδος είναι το εναλλακτικό two icing,  από το ίδιο γονίδιο μπορούμε  να πάρουμε πολλές διαφορετικές μορφές ίδιων γονιδίων με προγραμματισμένο  πάντα τρόπο και ελεγχόμενο συγκεκριμένα τμήματα του γονιδίου.  Έτσι ανάλογα  με τις ανάγκες  μπορούμε να κατευθύνουμε, να πρέπει να μετρήσουμε την κυτταρική ανανέωση και σύνθεση και κατεπέκταση και λειτουργία και να αναζωογονήσουμε συγκεκριμένες κυτταρικές δομές ανάλογα με τις ανάγκες μας.

Υπάρχουν νέες μελέτες για την αντιγήρανση, υπάρχει κάτι νεότερο;

 Υπάρχουν, τα τελευταία ίσως 5 χρόνια έχει γίνει τρομερή ανάπτυξη όχι όμως ότι δεν προϋπήρχε η δημιουργία.  Μιλάμε τώρα για έρευνες που αρχίζουν από τον προηγούμενο αιώνα,  δηλαδή από τα τέλη της δεκαετίας του 80 αλλά τώρα τα τελευταία χρόνια μιλάμε για κάτι εξαιρετικό. Υπάρχουν εντυπωσιακές μελέτες που χτίζουν σιγά-σιγά τον δρόμο  μιας επανάστασης στο χώρο της υγείας και κυρίως σε σχέση με την δικιά μας που αφορά την αντιγήρανση και αυτό αφορά σε όλα τα επίπεδα του  οργανισμού. Μπορεί ο δρόμος να είναι γεμάτος εμπόδια και η πραγματικότητα είναι αρκετά πιο σύνθετη η απρόσμενη από αυτή, αλλά σίγουρα ζούμε σε μία χρονική φάση που όχι μόνο απλά  θα επηρεάσει την ιατρική μας νόηση και αντίληψη αλλά θα αλλάξει θέλω να πιστεύω  το χώρο και το επίπεδο.

 Είσαστε σε θέση να μας αναφέρεται σε τι αφορούν οι μελέτες αυτές  ή ακόμη δεν είμαστε σε θέση να το πούμε ;

Είναι τρεις άξονες, το ένα είναι στο να γίνουν πολύ πιο ασφαλή αυτά  που έχουμε ήδη βρει, να το πω έτσι απλά εκτός  από το θέμα της αναποτελεσματικότητας το θέμα της ασφάλειας είναι επίσης πολύ σημαντικό και η λεγόμενη ανατοξικότητα όπως λέμε, αλλά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψιν.

• Ο δεύτερος άξονας αφορά στο  πώς θα γίνουν ακόμα πιο σύγχρονα τα συστήματα αυτά έτσι ώστε να πετύχουν πιο εύκολα νομικά βήματα για την διαρρύθμιση τους  σε ένα πιο καλό επίπεδο στην υγεία.
• Το τρίτο και ίσως το σημαντικότερο από όλα  είναι το πώς θα γίνουν αυτά τα συστήματα και αυτές οι θεραπείες  πιο προσβάσιμες στον πολύ κόσμο γιατί πλέον μιλάμε για εξαιρετικής τεχνολογίας  ευρήματα και  συνεπάγονται και ένα κόστος και αυτή τη στιγμή μπορεί να μην είναι εύκολο να το μάθει ο κόσμος θα δούμε πώς θα κλείσει αυτή η ψαλίδα. Και πώς οι θεραπείες πραγματικά υψηλής τεχνολογίας θα είναι διαθέσιμες σε όλο τον κόσμο , αυτό είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο στοίχημα  και ένας  πολύ μεγάλος στόχος.