Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Σακχαρώδη Διαβήτη 14 Νοεμβρίου 2023 και σας παρουσιάζουμε το τρίτο κατά σειρά στρογγυλό τραπέζι του αφιερώματος για τον Σακχαρώδη Διαβήτη του healthweb.gr και της διαδικτυακής εκπομπής για την Υγεία Opinion Health και με το οποίο ολοκληρώνεται . Συζητάμε για την αποτελεσματικότητα των θεραπειών στον Διαβήτη Τύπου 2 με ιατροτεχνολογικά προϊόντα, την πρόσβαση των Ασθενών και το κόστος για το Εθνικό Σύστημα Υγείας ,με εκλεκτούς καλεσμένους την Διοικήτρια του ΕΟΠΥΥ Θεανώ Καρποδίνη και την Δρ. Βάια Λαμπαδιάρη Καθηγήτρια Παθολογίας-Ενδοκρινολογίας καθώς και τον Επίκουρο Καθηγητή Οικονομικών Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής Κώστα Αθανασάκη και τον Πρόεδρο της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ Χρήστο Δαραμήλα καθώς και τον Δέρκο Καλογρίδη – αντιπρόεδρος του ΣΕΙΒ και υπεύθυνος του Τομέα Διαβήτη της Abbott στην Ελλάδα.
Η πρόοδος της τεχνολογίας και οι ευέλικτοι τρόποι χορήγησης ινσουλίνης, όπως η θεραπεία με στιγμιαία και συνεχή καταγραφή γλυκόζης για την βελτίωση της ρύθμισης του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς, καθώς βοηθούν τους ασθενείς στην αυτοδιαχείριση του διαβήτη, αλλά και τους επαγγελματίες υγείας. Συμβάλλουν άμεσα στην καλύτερη ρύθμιση και στην μείωση των επιπλοκών, οι οποίες είναι ένα τεράστιο βάρος για τον ίδιο τον ασθενή, για το κοινωνικό σύνολο, αλλά και για το Σύστημα Υγείας. Για το σημαντικό αυτό θέμα συνομιλούμε με εκλεκτούς καλεσμένους:
- Την Διοικήτρια του ΕΟΠΥΥ, κυρία Θεανώ Καρποδίνη.
- Την Δρ. Βάια Λαμπαδιάρη- Καθηγήτρια Παθολογίας-Ενδοκρινολογίας.
- Τον Κώστα Αθανασάκη- Επίκουρο Καθηγητή Οικονομικών Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής,
- Τον Χρήστο Δαραμήλα -Πρόεδρο της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ,
- Τον Δέρκο Καλογρίδη- Αντιπρόεδρος του ΣΕΙΒ και Υπεύθυνος του Τομέα Διαβήτη της Abbott στην Ελλάδα.
Κύριε Αθανασάκη, ποιος είναι ο επιπολασμός του Διαβήτη Τύπου 2 στην Ελλάδα;
Ο επιπολασμός του Διαβήτη, ενός βασικού χρόνιου νοσήματος, αυτή την στιγμή εκτιμάται στην χώρα μας ανάμεσα στο 11,5-12%, σύμφωνα με τις τελευταίες διαθέσιμες μελέτες του ενήλικου πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι περί το 1 εκατομμύριο άνθρωποι στην Ελλάδα έχουν διαγνωστεί με Σακχαρώδη Διαβήτη. Αυτό είναι μια πολύ μεγάλη μεταβολή σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Οι αρχικές μετρήσεις που είχαμε την δεκαετία του 1980 υπολόγιζαν το νόσημα περίπου στο 2,5% του πληθυσμού. Η ραγδαία αύξηση που σημειώθηκε τον τοποθετεί πλέον στα βασικά χρόνια νοσήματα. Μην ξεχνάμε ότι ο Διαβήτης, πέραν του επιπολασμού του ως νόσημα από μόνο του, είναι βασικό στοιχείο αυτού που λέμε «σύγχρονης συννοσηρότητας». Δηλαδή συνυπάρχει πολλές φορές με μια σειρά από νοσήματα – με χαρακτηριστικά παραδείγματα την υπέρταση και νοσήματα του κυκλοφορικού.
Κυρία Καρποδίνη, το Μητρώο Διαβήτη του ΕΟΠΥΥ τι πλήθος ασθενών έχει καταγράψει ανά Τύπο και θεραπεία Διαβήτη;
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας καταμετρούν περίπου 1.193.000 ασθενείς, εκ των οποίων οι περίπου 50.000 είναι οι ασθενείς με Διαβήτη Τύπου 1.
Κύριε Δαραμήλα, ως ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ έχετε στοιχεία για τον αριθμό των Ατόμων με Διαβήτη Τύπου 2 και ειδικά ανά κατηγορία θεραπείας – με βασική ινσουλίνη, με βασική ταχείας δράσης ινσουλίνη, με δίαιτα & άσκηση;
Τα δεδομένα που έχει η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ κάθε χρόνο προέρχονται από την Ψηφιακή Διακυβέρνηση – Κοινωνική Ασφάλιση, την ΗΔΙΚΑ, το σημείο αναφοράς της χώρας μας σε σχέση με την καταγραφή των ανθρώπων που λαμβάνουν αγωγές μέσω συνταγών. Έχουμε δεδομένα για το συνολικό πλήθος, αλλά όχι ανά κατηγορία. Τι σημαίνει αυτό; Ότι για το 2023 με βάση τα τελευταία δεδομένα που έχουμε στα χέρια μας και όπως ανέφερε ήδη η Διοικήτρια του ΕΟΠΥΥ, το σύνολο των ατόμων με διαβήτη ανέρχεται στα 1.193.000. Από αυτούς, τα 1.120.000 περίπου αφορούν στα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2. Αυτά τα άτομα κατανέμονται στις κατηγορίες που αναφέρατε, όμως δεν γνωρίζουμε την ακρίβεια με την οποία γίνεται αυτή η κατανομή. Η ΗΔΙΚΑ έχει αυτή την πληροφορία και θα μπορούσε με πολύ μεγάλη ευκολία να την διαθέσει προς το Υπουργείο και αντίστοιχα προς τους αρμόδιους φορείς, ώστε να γίνει η αντίστοιχη κατανομή και να μπουν οι αντίστοιχες ασφαλιστικές δικλείδες για την προστασία τόσο της συνταγογράφησης, όσο και των ανθρώπων με Διαβήτη.
Κύριε Αθανασάκη, υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των Ατόμων με Διαβήτη Τύπου 2 και ειδικά ανά κατηγορία θεραπείας , όπως με βασική ινσουλίνη, με βασική ταχείας δράσης ινσουλίνη, με GLP1, με SGLT2, με δίαιτα και άσκηση;
Ναι. Καταρχάς να πω ότι επίσημα στοιχεία έχει το Κράτος, η ΗΔΙΚΑ. Τα στοιχεία αυτά προσδοκούμε να γίνουν διαθέσιμα στη δημόσια σφαίρα. Αυτό που μπορώ να σας πω εγώ είναι ότι από ερευνητικές προσπάθειες του Εργαστηρίου Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας περίπου το 42% των ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 λαμβάνει ινσουλίνη, με ή χωρίς συνοδό από του στόματος θεραπεία. Από εκεί και πέρα, οι άνθρωποι που προσπαθούν να διαχειριστούν τη νόσο μόνο με από του στόματος θεραπεία έχουν μια δυναμική εξέλιξη τα τελευταία χρόνια και περνάμε από απλές θεραπείες σε πιο σύνθετες. Ίσως τα ακριβή νούμερα στις κατηγορίες να μην είναι πια αντιπροσωπευτικά και να πρέπει να ξαναμετρήσουμε, καθώς έχουν συμβεί αλλαγές. Όμως η γενική εικόνα είναι αυτή που σας λέω.
Κυρία Καρποδίνη, τι κοστίζει στο Ελληνικό κράτος ο Διαβήτης Τύπου 2;
Δεν μπορώ να διαχωρίσω με πολλή ακρίβεια τις κατηγορίες. Να δώσω όμως ορισμένα ενδεικτικά στοιχεία:
- Η φαρμακευτική δαπάνη για τον Σακχαρώδη Διαβήτη είναι περίπου 360 εκατομμύρια ευρώ
- Άλλα 80 εκατομμύρια ευρώ είναι το ιατροτεχνολογικό υλικό
Όσον αφορά το κομμάτι των νοσηλειών, όμως, δεν είναι εύκολο να βγάλει κανείς συμπεράσματα με βάση τα στοιχεία με τα οποία δηλώνονται οι νοσηλείες στο κομμάτι του Οργανισμού. Παλαιότερες μελέτες είχαν μιλήσει για έναν ετήσιο μέσο όρο περίπου στα 7.000-7.500 ευρώ ανά ασθενή. Νομίζω βέβαια πως αυτά τα στοιχεία πρέπει να επικαιροποιηθούν, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης.
Κύριε Αθανασάκη, ποιο είναι το συνολικό κόστος του Διαβήτη Τύπου 2 για το ελληνικό κράτος; Από πού προέρχεται το μεγαλύτερο κομμάτι του κόστους αυτού;
Θα συμφωνήσω με τη Διοικήτρια. Είναι πολύ ενδιαφέρον το κομμάτι που θέτει. Τα νούμερα φαρμάκων, αναλωσίμων, υλικών είναι αυτά. Όμως από εκεί και πέρα τίθεται το κομμάτι της συννοσηρότητας και της ενδεχόμενης χρήσης υπηρεσιών υγείας. Η βασική παράμετρος κόστους του διαβήτη είναι η ρύθμιση. Αυτή κάνει τους ανθρώπους να χρήζουν περαιτέρω φροντίδας, όπως είναι οι νοσηλείες. Η ρύθμιση επιτρέπει την έλευση συννοσσηροτήτων και εκφάνσεων της νόσου, και αυτή τελικά επηρεάζει το κόστος. Σε γενικές γραμμές οι μελέτες συγκλίνουν στο ότι περίπου 9% της δαπάνης υγείας οφείλεται στον Διαβήτη – Όχι ευθέως, όχι αποκλειστικά. Αυτό εάν το δει κανείς συνολικά κοστίζει περίπου 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ με τωρινές τιμές. Αλλά θέλω να επανέλθω σ’ αυτό. Είχαμε κάνει παλαιότερα μια μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό της Βρετανικής Διαβητολογικής Εταιρείας. Ήταν από τις πρώτες μελέτες στον κόσμο που έδειξαν ότι όταν οι άνθρωποι με Διαβήτη δεν επιτυγχάνουν ρύθμιση, το κόστος για το σύστημα υγείας είναι 56% μεγαλύτερο. Έχω την χαρά να συμμετέχω σε μια μελέτη με 4 κοόρτες με κέντρο το Λαϊκό Νοσοκομείο. Αυτό που είδαμε τα τελευταία 20 χρόνια που γίνεται η μελέτη είναι σημαντικές αλλαγές στο πρότυπο της θεραπείας. Ωστόσο, αυτό που δεν βλέπαμε είναι σημαντικές αλλαγές στο πρότυπο της ρύθμισης. Δηλαδή οι 3 πρώτες μελέτες δεν είχαν μεγάλες αλλαγές στο ποσοστό των ασθενών με Διαβήτη που πέτυχαν τη ρύθμιση. Η τελευταία μελέτη που διεξήχθη με στοιχεία του 2019 ήταν η πρώτη που επιτέλους έδειξε πως μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών καταφέρνουν να επιτύχουν ρύθμιση.
Κυρία Λαμπαδιάρη, ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με Διαβήτη Τύπου 2;
Οι ασθενείς με Διαβήτη Τύπου 2 καταρχάς να διευκρινίσουμε ότι δεν είναι ένας ομοιόμορφος και ενιαίος πληθυσμός. Ο κάθε διαβητικός είναι διαφορετικός από τον διπλανό του και έχει διαφορετικές ανάγκες. Υπάρχουν οι πιο μεγάλοι σε ηλικία με λιγότερες απαιτήσεις και από εμάς, αλλά και από την καθημερινότητά τους, πιο απλουστευμένα σχήματα θεραπείας και ίσως πιο χαλαρούς στόχους. Υπάρχουν βέβαια και οι πιο νέοι ασθενείς, που έχουν πιο απαιτητικό lifestyle, πιο πολύπλοκες θεραπείες και πιο δύσκολες απαιτήσεις από εμάς για την ρύθμισή τους. Αυτό σημαίνει ότι ένας νεότερος ασθενείς με Διαβήτη Τύπου 2 έχει περισσότερες προκλήσεις στην καθημερινότητά του και πρέπει να ακολουθεί ένα υγιεινό lifestyle με βάση αυτά που τον συμβουλεύουμε σε βάθος χρόνου και όχι σπασμωδικά, αλλά για πάντα. Θα πρέπει να κάνει τις καινούριες θεραπευτικές παρεμβάσεις που έχουμε στη διάθεσή μας, που ναι μεν έχουμε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, αλλά είναι πιο πολύπλοκα σχήματα και πιο απαιτητικά στην συμμόρφωση του ασθενούς. Από εκεί και πέρα, η ανάγκη είναι για πρόληψη των επιπλοκών – είτε την άμεση επιπλοκή (υπογλυκαιμία, νοσηλείες στο νοσοκομείο για οξείες επιπλοκές κτλ.) ή την πρόληψη της ανάπτυξης των επιπλοκών σε βάθος χρόνου (μικρο/μάκρο επιπλοκές σε σχέση με τα αγγεία). Αυτό που μας ενδιαφέρει και πρέπει να γίνει κατανοητό είναι πως εμείς δεν θεραπεύουμε εξετάσεις, αλλά ασθενείς. Οπότε αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να κρατήσουμε τον ασθενή όσο το δυνατόν περισσότερο μακριά από το νοσοκομείο. Να προλαμβάνουμε την ανάπτυξη καρδιοπάθειας, εγκεφαλικού, λιπώδους νόσου του ήπατος και οποιασδήποτε μακράς επιπλοκής του Διαβήτη. Τέλος, μας ενδιαφέρει να κρατάμε την καθημερινότητα του ασθενούς όσο γίνεται πιο ανθρώπινη.
- Πόσοι είναι οι άνθρωποι που με τα χρόνια καταλήγουν να αντιμετωπίζουν συννοσηρότητες;
Με τα χρόνια είναι πολλοί. Πρέπει να θυμηθούμε ότι σε μια Καρδιολογική Κλινική το ποσοστό των διαβητικών είναι πολύ μεγάλο – ακόμη και χωρίς να το ξέρουμε. Οι άνθρωποι επίσης που μπορούν να πάθουν ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή προβλήματα από τα κάτω άκρα ή από τα μάτια σε ένα μεγάλο ποσοστό είναι διαβητικοί. Φυσικά δεν είναι μονόδρομος η ανάπτυξη των επιπλοκών. Αυτός είναι ο στόχος μας σήμερα, να παίρνουμε τον ασθενή από την αρχή και να μπορεί να ζει όπως ένας άνθρωπος χωρίς Διαβήτη.
Κύριε Αθανασάκη, πώς μπορεί να ορισθεί και να εκτιμηθεί το κόστος των επιπλοκών του Διαβήτη;
Αυτό είναι ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα. Έχει μέσα του σοβαρά κλινικά στοιχεία, όπως και κομμάτια της έρευνας των Υπηρεσιών Υγείας. Οι επιπλοκές στα οικονομικά της Υγείας συνιστούν μια έκφραση χρήσης Υπηρεσιών Υγείας. Όλα αυτά μπορούν να εκτιμηθούν στη νοσολογική οντότητα που ανήκουν. Ένας άνθρωπος με Διαβήτη σήμερα στην Ελλάδα μπορεί να στοιχίζει στο Σύστημα 1.300-1.400 ευρώ. Αλλά εάν δεν επιτύχει τους στόχους της θεραπείας και χάσει τα νεφρά του, για παράδειγμα, τότε θα έχει ανάγκη αιμοκάθαρσης. Σε αυτή την περίπτωση το κόστος είναι 45.000 ευρώ τον χρόνο. Βεβαίως όλα αυτά δεν καταλήγουν απλά σε χρήση Υπηρεσιών Υγείας. Πρέπει να είμαστε ενήμεροι πάντα και να ξέρουμε ότι τα νοσήματα και κυρίως τα χρόνια νοσήματα κάνουν αυτό που λέγεται «έμμεσο κόστος» για την κοινωνία απώλειας παραγωγικότητας, επειδή κάποιος δεν πηγαίνει στην εργασία του ή πηγαίνει λιγότερο ή επειδή κάποιος πρέπει να προστρέξει για φροντίδα. Όλα αυτά είναι απώλειες για την κοινωνία, που πολλές φορές δεν τις βλέπουμε – όμως είναι ένα κόστος κι αυτό.
Κυρία Καρποδίνη, τι στοιχεία έχετε ως ΕΟΠΥΥ για το κόστος των επιπλοκών του Διαβήτη;
Τα στοιχεία που έχουμε δεν είναι ξεκάθαρα, γιατί ο τρόπος με τον οποίο δηλώνονται οι εισαγωγές και υποβάλλονται για αποζημίωση οι νοσηλείες σήμερα έχει μια κωδικοποίηση που δεν μας διευκολύνει να συνδέσουμε επιπλοκές, συννοσηρότητα κτλ. Προς αυτή την κατεύθυνση όμως σχεδιάζουμε την επόμενη ημέρα. Βρισκόμαστε στην περίοδο του Ψηφιακού Μετασχηματισμού. Παράλληλα, το Υπουργείο Υγείας «τρέχει» το κομμάτι της κοστολόγησης των Υπηρεσιών Υγείας και της υποβολής των δαπανών με την μέθοδο των DRGs. Πάνω σε αυτό χτίζουμε, γιατί ακριβώς αυτό που θέλουμε να βλέπουμε είναι το σύνολο για κάθε ασθενή μας. Και μέσα από αυτό τον συνολικό Φάκελο Υγείας να μπορούμε να έχουμε όλο το ιστορικό και να μπορούμε να αντλούμε κι εμείς στοιχεία που θα μας επιτρέπουν να παίρνουμε αποφάσεις για πιο στοχευμένες παρεμβάσεις και δράσεις προς όφελος των ασθενών.
Κυρία Λαμπαδιάρη, οι ασθενείς με Διαβήτη τύπου 2 υπό θεραπεία με βασική ταχείας δράσης ινσουλίνη τελικά διαφέρουν σε τίποτα από τους ασθενείς με Διαβήτη Τύπου 1; Ή είναι το ίδιο σοβαρή η ασθένεια, αλλά μάλιστα συνοδεύεται από πολλές συννοσηρότητες και επιπλοκές λόγω ηλικίας;
Μοιάζει με τον Τύπου 1. Δεν είναι το ίδιο νόσημα, γιατί έχει εντελώς άλλη παθοφυσιολογία. Πρακτικά όμως είναι ένα πολύ σοβαρό νόσημα και μπορεί να είναι με χειρότερες επιπλοκές από έναν διαβητικό Τύπου 1. Γιατί όπως είπατε δε λείπει απλά η ινσουλίνη, άλλα έχει κι άλλα προβλήματα. Έχει όλο το μεταβολικό προφίλ που δυσκολεύει την επιβίωση. Δεν αφορά τόσο στο νέο κόσμο. Είναι άνθρωποι μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας, άρα είναι ασθενείς που θέλουν πολλή φροντίδα και πρόληψη όλων των επιπλοκών που μπορεί να προκύψουν σε βάθος χρόνου. Οι υπογλυκαιμίες που μπορούν να παρουσιαστούν σε έναν τέτοιο ασθενή, για παράδειγμα, ίσως είναι πολύ πιο επικίνδυνες από όσο σε έναν νεαρό που ξέρει πώς να τις αναγνωρίσει και να τις αντιμετωπίσει.
Κυρία Καρποδίνη, πιστεύετε ότι η εισαγωγή νέων τεχνολογιών, όπως η Flash τεχνολογία και η συνεχής καταγραφή γλυκόζης θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ρύθμιση του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 και επομένως να συμβάλουν στην μείωση των επιπλοκών, οι οποίες είναι ομολογουμένως ένα τεράστιο βάρος για τον ίδιο τον ασθενή, για το κοινωνικό σύνολο αλλά και το Σύστημα Υγείας;
Θα μιλήσω λίγο τεχνοκρατικά και όχι τόσο επιστημονικά. Από την δική μας πλευρά είναι βασικός μας στόχος να αξιολογούμε την αποτελεσματικότητα κάθε νέου εργαλείου που έχουμε στα χέρια μας και κάθε νέας τεχνολογίας που μπορεί να βελτιώσει την καθημερινότητα των χρονίως πασχόντων. Νομίζω ότι αυτό το έχουμε αποδείξει τουλάχιστον για την κατηγορία του Διαβήτη με τη νέα τεχνολογία. Προφανώς η εισαγωγή νέων τεχνολογιών θα μπορούσε να βοηθήσει. Η δική μας προσπάθεια είναι κάθε φορά μέσα στο πλαίσιο του περιορισμένου προϋπολογισμού να δίνουμε όσο καλύτερη πρόσβαση μπορούμε. Κάθε φορά προσανατολιζόμαστε σε αυτόν που το έχει περισσότερο ανάγκη. Σ’ αυτό το πλαίσιο κινούμαστε και προς αυτή την κατεύθυνση θα αρχίσουμε να εμπλουτίζουμε τον αριθμό των ασθενών που θα έχουν πρόσβαση σε αυτές τις νέες τεχνολογίες.
- Τι χρονοδιάγραμμα δίνετε σε αυτό;
Δεν έχω κάποιο χρονοδιάγραμμα. Εξάλλου όλα αυτά περνούν από τη διαδικασία αξιολόγησης. Έχουμε τις φαρμακευτικές εταιρείες που θα διατυπώσουν τις απόψεις τους και εμείς παράλληλα προσπαθούμε με τον εξορθολογισμό των δαπανών να εξοικονομούμε πόρους. Γιατί όλα αυτά χρειάζονται πόρους. Θα είναι λοιπόν μια προσπάθεια όλων των συναρμόδιων φορέων, μαζί με τους ασθενείς.
Κύριε Δαραμήλα, οι ασθενείς με Διαβήτη Τύπου 2, κυρίως αυτοί που κάνουν χρήση ινσουλίνης βασικής ταχείας, είναι δυνατό από τη μέτρηση με το τρύπημα στο δάχτυλο να πάρουν τις πληροφορίες που χρειάζονται για να διαχειριστούν τη νόσο τους ή είναι κάτι ανεπαρκές;
Η μέτρηση της γλυκόζης του αίματος από το δάχτυλο είναι μια τεχνολογία παλιά, αλλά μεγάλης ακρίβειας. Στην Ελλάδα υπάρχει και αποζημιώνεται από το 1994. Η βελτίωση και η εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας μας έφερε στα σημερινά συστήματα που ήδη συζητάμε, είτε αυτά λέγονται Flash ή συνεχείς καταγραφές. Εμείς σαν χώρα, και είναι πολύ σημαντικό να το αναφέρω, έχουμε κάνει ένα τεράστιο άλμα σε σχέση με την Διοικήτρια του ΕΟΠΥΥ και τον Οργανισμό γενικότερα. Έχουμε στην λίστα για τον Διαβήτη Τύπου 1 και αποζημιώνουμε το σύνολο σχεδόν της γκάμας των ιατροτεχνολογικών αυτών προϊόντων που κυκλοφορούν στον πλανήτη. Ήδη βρισκόμαστε σε μια διαδικασία αξιολόγησης της ποιότητας αυτών των προϊόντων και περιμένουμε το επόμενο βήμα, που έχει ήδη νομοθετηθεί, να προχωρήσουμε και στην θεσμοθέτηση της ποιότητας. Όσον αφορά τον Διαβήτη Τύπου 2, οι ασθενείς αυτοί για κάποιους ανεξήγητους λόγους εδώ και πολλά χρόνια χαρακτηρίζονται ως άνθρωποι χαμηλότερης υποστήριξης και ελαφρύτερης πάθησης, ότι δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες με τους ασθενείς Τύπου 1. Αυτό δεν είναι η πραγματικότητα. Δεν είναι η ίδια πάθηση. Ο τρόπος εμφάνισης και η θεραπευτική πρόσβαση διαφέρουν πολύ, όπως και η διαχείριση αλλά και η αντιμετώπιση. Όμως, όταν συζητάμε για αποκλειστική χορήγηση ινσουλίνης για τη διαχείριση της συγκεκριμένης ομάδας, είναι αναγκαίο να συζητήσουμε για τη νέα τεχνολογία. Να εντάξουμε και αυτούς τους ανθρώπους στα νέα ιατροτεχνολογικά συστήματα, ώστε να έχουμε έναν καλύτερο έλεγχο, μια καλύτερη ιατρική υποστήριξη και επιπλέον, το βασικότερο όλων, να απομακρύνουμε την εμφάνιση των επιπλοκών. Μπορεί να μην είναι απολύτως μετρημένο, όμως είναι το μεγαλύτερο και πιο κοστοβόρο αποτέλεσμα του Σακχαρώδη Διαβήτη. Όταν μιλάμε για πρόληψη, είναι απαραίτητη η πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες. Για να υπάρξει αυτό, είναι απαραίτητη η εξοικονόμηση πόρων μέσω της συζήτησης, της σύμπραξης και της διαλειτουργικότητας.
Κύριε Καλογρίδη, πώς μπορεί να βοηθήσει η σύγχρονη τεχνολογία στην μείωση των επιπλοκών του Διαβήτη;
Υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες σε παγκόσμιο επίπεδο που αποδεικνύουν πως η χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών μειώνει τις επιπλοκές. Αυτό επιτυγχάνεται γιατί έχουμε καλύτερη ρύθμιση, το οποίο σημαίνει ότι αυξάνουν τον χρόνο εντός στόχου, μειώνουν τις υπογλυκαιμίες και άλλους δείκτες όπως η γλυκοζυλιωμένη με άμεσο αποτέλεσμα την μείωση των επιπλοκών του Διαβήτη. Όπως επισημάνθηκε, το κόστος των επιπλοκών είναι το μεγαλύτερο κόστος του Διαβήτη και μπορεί να φτάνει ακόμα και το 80% του συνολικού κόστους. Αυτά τα στοιχεία επαληθεύονται και από real world data, από στοιχεία πραγματικά δηλαδή που συλλέγονται μέσω των ψηφιακών εργαλείων και των εφαρμογών και αποδεικνύουν όσα αναφέρουν οι μελέτες. Για την τεχνολογία Flash, εκατοντάδες χιλιάδες δεδομένα (με πάνω από 10.000 Έλληνες ασθενείς) δείχνουν ότι επιτυγχάνεται καλύτερη ρύθμιση σε πραγματικό χρόνο.
- Τελικά πόσο σύγχρονη είναι η τεχνολογία αυτή, εφόσον ήδη εδώ και πολλά χρόνια αποζημιώνεται σχεδόν σε ολόκληρη την ΕΕ;
Τα συστήματα συνεχούς καταγραφής είναι ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στην αυτορύθμιση και στον αυτοέλεγχο του Διαβήτη. Η αλήθεια είναι ότι κυκλοφορούν κάποια χρόνια στην Ευρώπη, αλλά σε αυτά τα 7-8 χρόνια υπάρχει διαρκής βελτίωση – τόσο στο κομμάτι των τεχνικών χαρακτηριστικών, όσο και στην ανάπτυξη των ψηφιακών εργαλείων. Έτσι δίνεται η δυνατότητα να υπάρχουν καινούριοι γλυκαιμικοί δείκτες, που αξιολογούνται από την επιστημονική κοινότητα για την σωστή ρύθμιση και υπάρχει μια μεγάλη πλειάδα δεδομένων για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της ρύθμισης του Διαβήτη.
Κύριε Δαραμήλα, είναι επαρκή τα υλικά και οι τεχνολογίες που χορηγούνται από τον ΕΟΠΥΥ για να εξασφαλίσουν ικανοποιητική ρύθμιση στα άτομα με Διαβήτη Τύπου 2; Οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε αυτά που θα έπρεπε να έχουν; Τι ισχύει για παράδειγμα στις άλλες χώρες της Ευρώπης;
Επειδή εστιάζουμε στον Διαβήτη Τύπου 2 και είναι πάρα πολύ σημαντικό, νομίζω ότι θα πρέπει να εξετάζουμε σιγά σιγά την ένταξη των υλικών που χρησιμοποιούνται και αποζημιώνονται ήδη στον Διαβήτη Τύπου 1. Είμαστε μία από τις πρωτοπόρες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουμε τον μεγαλύτερο όγκο των νέων ιατροτεχνολογικών προϊόντων, χρειαζόμαστε κάποιες ακόμη νέες τεχνολογίες πιο εξελιγμένες. Όμως και αυτά είναι σημαντικό να έρθουν, να αξιολογηθούν και να τοποθετηθούν στη θέση που τους αρμόζει. Χρόνια τώρα γίνεται μια έντονη συζήτηση για τις αποζημιώσεις, για το clawback και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Θέλουμε όμως όχι μόνο οι νέες επωνυμίες φαρμάκων και τεχνολογιών να μένουν σε ΦΕΚ αλλά να τα έχουμε διαθέσιμα και να αποζημιώνονται.
Κυρία Καρποδίνη, ο ΕΟΠΥΥ καλύπτει αυτή την σύγχρονη τεχνολογία Flash και την συνεχή καταγραφή στα άτομα με Διαβήτη Τύπου 2;
Νομίζω ότι τώρα καλύπτεται για τα άτομα με Διαβήτη Τύπου 1. Ο στόχος μας είναι να δημιουργούμε τον απαραίτητο δημοσιονομικό χώρο, προκειμένου να το δώσουμε σε αυτούς που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Θέλω να τονίσω εδώ και το εξής: Πολλές φορές η νέα τεχνολογία δεν είναι ευπρόσδεκτη από κάποια κατηγορία ασθενών και ειδικότερα από τους ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας. Έχουν συνηθίσει, έχουν μάθει, γνωρίζουν την καθημερινότητα με τον παραδοσιακό τρόπο. Εμάς ο στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες διαδικασίες και συνθήκες για την μέγιστη δυνατή πρόσβαση. Με αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και με την απομείωση της αποζημίωσης των παλαιότερων τεχνολογιών.
- Υπάρχει οικονομικός χώρος στον ΕΟΠΥΥ για την αποζημίωση της τεχνολογίας στον Διαβήτη Τύπου 2;
Δεν μπορούμε να έχουμε στοιχεία για κάτι που δεν αποζημιώνεται, γιατί είναι με ιδιωτική δαπάνη. Σίγουρα μαζί με τους θεράποντες ιατρούς και με τις εταιρείες που συνδράμουν, διαθέτουν κάποια στοιχεία. Εμείς εμμένουμε στις προσπάθειες που κάνουμε, περιμένουμε τον προϋπολογισμό του νέου έτους και πάντα προσπαθούμε με την κατανομή των διαθέσιμων πόρων μας να δημιουργούμε χώρο. Είχαμε την ενίσχυση του ΑΕΠ με 26 εκατομμύρια και ήδη ενισχύσαμε τις θεραπείες του Διαβήτη. Γίνεται παράλληλα προσπάθεια και με άλλα εργαλεία που έχει το κράτος, όπως με την επιτροπή διαπραγμάτευσης.
Κυρία Καρποδίνη , έχουν γίνει εξοικονομήσεις από άλλες κατηγορίες, για παράδειγμα με τη χρήση της real time έγκρισης ή από εξορθολογισμό της δαπάνης με άλλους τρόπους, που να μπορούν να κατευθυνθούν στον Διαβήτη Τύπου 2;
Συνεχώς προσπαθούμε και βελτιώνουμε τα φίλτρα που βάζουμε και τους κόφτες. Επίσης ο έλεγχος σε πραγματικό χρόνο, δηλαδή ο έλεγχος της ιατρικής συνταγής πριν την έκδοσή της, είναι ένα πολύ σημαντικό μέτρο με τη χρήση του OTP. Έτσι μειώνονται οι υπερβάσεις και αφήνεται χώρος για παραπάνω παροχές. Όμως μετά την Covid εποχή έχουμε σημαντική επιβάρυνση, με την μεταφορά μεγάλου πληθυσμού από τη δημόσια στην ιδιωτική υγειονομική περίθαλψη.
Κύριε Αθανασάκη, η χρήση των νέων τεχνολογιών στον Τύπου 2 Διαβήτη τελικά επιβαρύνει ή ελαφρύνει οικονομικά τον ΕΟΠΥΥ μεσοπρόθεσμα;
Μακάρι να υπήρχε μια μονολεκτική απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Τα πράγματα στο σύστημα Υγείας είναι πάντα μια αλληλεπίδραση ανάμεσα στο κόστος και στο όφελος που φέρνει. Άρα κάποιος πρέπει να βελτιώνει αυτή την σχέση. Εκεί ο ΕΟΠΥΥ κάνει σοβαρή δουλειά τα τελευταία χρόνια με τον έλεγχο, τη διαπραγμάτευση και την αποζημίωση των νέων τεχνολογιών. Πρέπει τελικά όμως να δούμε καθεμιά από αυτές τις νέες τεχνολογίες τι επιφέρει στους ασθενείς από πλευράς καλύτερης ποιότητας ζωής και λιγότερων επιπλοκών.
Κυρία Καρποδίνη, η διαπραγμάτευση που θέλατε να κάνετε για την τιμή των ταινιών γλυκόζης γιατί δεν προχωρά, ώστε να απελευθερώσετε πόρους για τις νέες τεχνολογίες στον Διαβήτη Τύπου 2;
Σωστό. Πράγματι υπάρχει μια προτεραιοποίηση και ένας ετήσιος προγραμματισμός στις κατηγορίες των διαφόρων υπηρεσιών και ιατροτεχνολογικών που παραπέμπουμε στην διαπραγμάτευση. Δυστυχώς το τελευταίο τετράμηνο υπήρχαν ήδη κάποιες διαπραγματεύσεις που έπρεπε να κλείσουν και σε αυτή τη φάση χρειαζόμαστε την σύσταση μιας νέας επιτροπής. Έχουν παραιτηθεί αρκετά μέλη και λήγει η θητεία της επιτροπής σύντομα. Θα επαναπρογραμματίσουμε για την επόμενη χρονιά την προτεραιοποίηση των φαρμάκων που θα πάνε στην διαπραγμάτευση, μαζί με άλλους τρόπους όπως η ΕΚΑΠΥ.
Κυρία Λαμπαδιάρη, υπάρχουν μελέτες που να αποδεικνύουν ότι περισσότερες μετρήσεις του σακχάρου οδηγούν σε καλύτερη ρύθμιση;
Στον Τύπου 1 αυτό είναι μονόδρομος. Στον Τύπου 2 υπάρχουν αρκετές μελέτες και από το 2016 ολοένα περισσότερες, που δείχνουν ότι μειώνουν την διακύμανση του σακχάρου. Όσο λιγότερη η διακύμανση, τόσο μικρότερες οι επιπλοκές. Ένας άνθρωπος που θέλει τουλάχιστον 3 μετρήσεις μέσα στην ημέρα είναι ένας άνθρωπος με μεγάλη διακύμανση, που μπορεί να ωφεληθεί από ένα τέτοιο σύστημα. Ένας ασθενής με πιο ήπιο προφίλ διακύμανσης που έχει θεραπεία που μειώνει αυτή τη διακύμανση, δεν θα ωφεληθεί τόσο πολύ.
- Τελικά η στιγμιαία και η συνεχής καταγραφή γλυκόζης θα αντικαταστήσει τις μετρήσεις από το δάχτυλο;
Με το μικρότερο ποσοστό λάθους που έχουμε σαφώς, αν δεν την αντικαταστήσει τελείως, θα μειώσει κατά πολύ την χρήση τους. Αυτός είναι και ο στόχος. Σίγουρα θα βοηθήσει να μειωθούν οι ταινίες. Η διαδικασία με την μέτρηση από το δάχτυλο πονάει. Ωραίες οι οδηγίες, αλλά στην πράξη είναι επώδυνο να λες σε έναν ασθενή ότι πρέπει να μετράει 5 φορές μέσα στην ημέρα το σάκχαρό του από το δάχτυλο.
Κυρία Καρποδίνη, εξετάζεται η συμμετοχή των ασθενών στην αποζημίωση σύγχρονων ιατροτεχνολογικών βοηθημάτων; Θα μπορούσε να είναι μία δυνατότητα σε κάποιες περιπτώσεις; Ποια είναι η στρατηγική του ΕΟΠΥΥ;
Ευχαριστώ για την ερώτηση. Η πολιτική όχι μόνο του ΕΟΠΥΥ, αλλά και του Υπουργείου Υγείας, είναι πάντα βάσει των κατηγοριών πάθησης. Δεν είναι βάσει του φαρμάκου που θα πάρει ο ασθενής ή του ιατροτεχνολογικού υλικού ή της υπηρεσίας νοσηλείας. Αυτό νομίζω ότι είναι το πιο σωστό. Ειδικά στις κατηγορίες των χρονίως πασχόντων είναι σημαντικό να μπορεί ο κάθε ασθενής ανεξάρτητα από την οικονομική του κατάσταση να έχει πρόσβαση στην θεραπεία του, που είναι απαραίτητη για την υγεία του. Επομένως γι’ αυτό ανέφερα και στην αρχή της συζήτησης ότι η συμμετοχή των ατόμων με Διαβήτη είναι μηδενική. Επίσης να τονίσουμε ότι ειδικά οι νεότερες τεχνολογίες έχουν αρκετά υψηλό κόστος. Όμως αυτό που έχουμε εντάξει στην πολιτική μας κατόπιν αιτημάτων των ασθενών είναι ότι εάν ο Οργανισμός δεν μπορεί να καλύψει το κόστος μετά από κάποια στιγμή, εφόσον ο ίδιος το επιλέγει να πάρει κάτι καλύτερο με συμμετοχή. Κάτι τέτοιο έγινε με τα αμαξίδια. Στο παρελθόν απαγορευόταν ο πάροχος να πάρει συμμετοχή από τον ασθενή για να αγοράσει κάτι καλύτερο. Άρα όχι να υπάρχει συμμετοχή του ασθενούς, αλλά η δυνατότητα να επιλέξει κάτι ακριβότερο από αυτό που του παρέχουμε και να πληρώσει τη διαφορά.
Κύριε Δαραμήλα, ποια είναι η θέση σας για την ενδεχόμενη συμμετοχή των ασθενών στην αποζημίωση σύγχρονων ιατροτεχνολογικών βοηθημάτων;
Θέτετε ένα ερώτημα, για το οποίο θα έπρεπε να αφιερώσουμε άλλη μια εκπομπή. Θα θίξω το ζήτημα έτσι όπως ακριβώς το θίγουμε 30 χρόνια τώρα. Ο πάσχων από Σακχαρώδη Διαβήτη δεν είναι απλά ένας ασθενής. Είναι ένας πολίτης, που πρώτα και κύρια πληρώνει τις ασφαλιστικές του εισφορές. Άρα τη δαπάνη που κάνει ο ασφαλισμένος για τη χορήγηση των φαρμάκων ήδη την πληρώνει μία φορά. Δεύτερο σημείο, παρά το άρθρο 62 για την απαγόρευση μετακύλησης κόστους στον ασθενή για την εξασφάλιση των προϊόντων για το Διαβήτη, οι πάσχοντες Τύπου 1 και 2 ακόμη και σήμερα παρανόμως πληρώνουν συμμετοχή σε ιατροτεχνολογικά υλικά στους φίλους μας τους φαρμακοποιούς. Ξέρουμε πανελλαδικά ότι η καταβολή τιμημάτων για την εξασφάλιση του ιατροτεχνολογικού υλικού για τον κάθε Έλληνα ασφαλισμένο που πάσχει από Σακχαρώδη Διαβήτη είναι δεδομένη. Και παρά τις οχλήσεις όλα αυτά τα χρόνια, ορισμένα προϊόντα εξακολουθούν να διανέμονται από τα φαρμακεία. Άρα συζητώντας για την ποιότητα των νέων τεχνολογιών και κατά πόσο αυτές θα μπορούσαν να έρθουν στα χέρια των ασφαλισμένων, θα ήθελα να ενημερώσω κάθε ασθενή ότι όσο θα υπάρχει η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ δεν θα συζητηθεί ποτέ η συμμετοχή του ασθενούς. Ο ασθενής δεν έχει επιλέξει να νοσεί ή να παρουσιάζει επιπλοκές. Θα πρέπει το ελληνικό κράτους να βρει τρόπο να καλύψει την αναγκαία οικονομία της υγείας, ώστε όλοι οι πολίτες να έχουν πρόσβαση. Και στο παράδειγμα με τα αμαξίδια, εάν κάποιος πληρώσει το αμαξίδιο από την τσέπη του δεν φτάνει ούτε κατ’ ελάχιστον την τιμή που καταβάλλει όταν συμμετέχει και ο ΕΟΠΥΥ. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι γίνεται ένα παιχνίδι «κάποιων», οι οποίοι έχουν ξεπεράσει τα όρια. Γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρχει έλεγχος και αξιολόγηση.
Κύριε Καλογρίδη, ο ΕΟΠΥΥ μπορεί να αποζημιώνει όλα τα προϊόντα υπό τον όρο ότι η δαπάνη παραμένει σταθερή μέσω του μηχανισμού του clawback; Υπάρχει κόκκινη γραμμή για τις εταιρείες;
Να συνεχίσω αυτό που είπατε. Είναι πολύ σημαντικό το θέμα της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας. Όχι όλα, αλλά τα περισσότερα συστήματα συνεχούς καταγραφής, έχουν αποδειχθεί ότι έχουν πολύ θετικό αντίκτυπο στην οικονομία και στο σύστημα υγείας. Στην Ελλάδα δεν έχουμε δυστυχώς HΤA, αλλά υπάρχουν στο εξωτερικό και μπορούμε να πάρουμε γνώση και αποτελέσματα. Σε συνδυασμό με τον θετικό οικονομικό αντίκτυπο αυτών των συστημάτων, αυτό είναι ένα κομμάτι στο οποίο μπορεί να επενδύσει ο ΕΟΠΥΥ. Σχετικά τώρα με το clawback, είναι λογικό τα νέα προϊόντα που ενσωματώνουν μεγαλύτερα κόστη παραγωγής και περισσότερη έρευνα να έχουν υψηλότερη ονομαστική τιμή. Αυτό το βλέπουμε έτσι κι αλλιώς στα φάρμακα. Υπάρχει η μετφορμίνη που έχει χαμηλό κόστος. Όμως υπάρχουν καινούριες θεραπείες, πολύ πιο αποτελεσματικές αλλά και με πολύ υψηλότερο κόστος. Άρα με ένα λογικό budget θα μπορούσε να ξεκινήσει η αποζημίωση για τον Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 και μετά με τα οφέλη που θα έχει θα μπορεί να αυτοχρηματοδοτεί την δαπάνη αυτών των νέων τεχνολογιών. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση είμαστε η τελευταία χώρα που δεν αποζημιώνονται οι νέες τεχνολογίες.
Ο πληθυσμός των ασθενών με Διαβήτη Τύπου 2 φαίνεται να είναι μεγάλος και τα οικονομικά του ΕΟΠΥΥ όπως πάντα περιορισμένα. Πώς μπορεί να γεφυρωθεί αυτή η ανάγκη για επέκταση της αποζημίωσης άμεσα; Έχετε έτοιμες προτάσεις οικονομικές προς τον ΕΟΠΥΥ;
Όπως είπα και προηγουμένως και επειδή έχει πραγματικά αποδειχθεί και από τα κλινικά δεδομένα και από την αξιολόγηση που γίνεται στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, πραγματικά δίνει ένα όφελος οικονομικό, πέρα από κλινικό. Εμείς έχουμε προτάσεις που μπορούμε να συζητήσουμε με τον ΕΟΠΥΥ, για να βρεθεί μια βιώσιμη λύση που θα μπορεί να εξυπηρετήσει τον ασθενή με Διαβήτη. Έχουμε άμεσα λύσεις και είμαστε έτοιμοι να τις καταθέσουμε στον ΕΟΠΥΥ.
- Φίλες και φίλοι ολοκληρώθηκε το αφιέρωμα του healthweb και της διαδικτυακής εκπομπής για την Υγεία Opinion Health για το Σακχαρώδη Διαβήτη με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα που είναι σήμερα, 14 Νοεμβρίου 2023. Ανανεώνουμε το ραντεβού μας για την παγκόσμια ημέρα Διαβήτη 2024 .