Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος: Το 60% των ασθενών διαγιγνώσκεται με μη ελεγχόμενο άσθμα

Παγκόσμια Hμέρα για το άσθμα η σημερινή 3 Μαΐου 2022 η οποία εορτάζεται με στόχο την ενημέρωση των πολιτών γι’ αυτή την ευρέως διαδεδομένη ασθένεια του αναπνευστικού συστήματος που ταλαιπωρεί πάνω από 300 εκατομμύρια ανθρώπους σ’ όλο τον πλανήτη, ενώ οι πάσχοντες στην Ελλάδα υπολογίζονται περίπου σε 800.000, επηρεάζοντας την ποιότητα της καθημερινότητας τους αλλά και θέτοντας σε κίνδυνο μερικές φορές ακόμη και τη ζωή τους. Γι’ αυτή τη χρόνια πάθηση συνομιλούμε σήμερα στην εκπομπή Opinion Health του www.healthweb.gr με την Νικολέτα Ντάμπου , με δύο εξαιρετικούς επιστήμονες, τον κύριο Αργύρη Μανίκα ο οποίος είναι ειδικός αλλεργιολόγος- Υπεύθυνος του αλλεργιολογικού τμήματος στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης και τον κύριο Γεώργιο Κρομμύδα ο οποίος είναι Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος.

Το άσθμα ταλαιπωρεί πάνω από  300 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα οι ασθενείς ανέρχονται περίπου σε   800.000,  πάμε να δούμε γιατί συμβαίνει αυτό και να γνωρίσουμε καλύτερα αυτή την χρόνια ασθένεια , παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή. Κύριε Κρομμύδα, ποιοι είναι οι πιο συχνοί τύποι του άσθματος;

Οι πιο συχνοί τύποι του άσθματος είναι το αλλεργικό άσθμα, το οποίο έχει σχέση με την παιδική ηλικία πολλές φορές, ο ασθενής αναφέρει ιστορικό συμβατό από την παιδική του ηλικία, μπορεί να έχει συνοδό έκζεμα ή κάποια άλλη αλλεργική αντίδραση όπως αλλεργία σε φάρμακα και σε τρόφιμα, ακόμα και κνίδωση όταν ήταν παιδί. Υπάρχει το μη αλλεργικό άσθμα, το οποίο δεν έχει να κάνει με αλλεργίες όμως παρουσιάζεται στην ενήλικη ή στην παιδική ζωή, υπάρχει το άσθμα των ενηλίκων, της όψιμης ηλικίας όπως λέμε, το οποίο όσο περνούν οι δεκαετίες βλέπουμε και παρουσιάζεται πολύ πιο συχνά και είναι κάτι το οποίο μελετάται τα τελευταία χρόνια, και από εκεί και πέρα υπάρχουν πολλές άλλες ακόμη κατηγορίες του άσθματος, όπως το άσθμα σε σχέση με τους ρινικούς πολύποδες, το άσθμα σχετιζόμενο με την ασπιρίνη, το άσθμα σχετιζόμενο με το περιβάλλον και τα αλλεργιογόνα που υφίστανται σε αυτό. Γενικά το άσθμα είναι ένα νόσημα το οποίο είναι μία τεράστια ‘’ομπρέλα’’ που έχει από κάτω πάρα πολλούς φαινότυπους, όπως λέμε. Και αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό στον κόσμο αλλά και στην ιατρική κοινότητα.

Συχνά υπάρχει, κύριε Κρομμύδα, η πεποίθηση ότι όλες οι περιπτώσεις του άσθματος είναι ίδιες, αυτό αληθεύει; Είναι μία πραγματικότητα ή είναι παρανόηση;

Δυστυχώς είναι μία παρανόηση που κυκλοφορεί στην ευρεία κοινή γνώμη, όπως είπατε κι εσείς έχουμε πάνω από 3οο εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως που

πάσχουν από αλλεργικό ή μη άσθμα, έχουμε στην Ελλάδα περίπου 800.000 ασθενείς, μιλάμε για έναν επιπολασμό ενός νοσήματος 1 προς 22% σε παγκόσμιο επίπεδο.

• Το δυστύχημα είναι ότι έχουμε το χρόνο περίπου 500.000 θανάτους παγκοσμίως από άσθμα, παρά τα σύγχρονα και πολύ εξελιγμένα φάρμακα που έχουμε στη φαρέτρα μας, οπότε είναι αντιληπτό ότι σε μία τόσο ευρέως διαδεδομένη νόσηση αποκλείεται όλες οι περιπτώσεις να είναι ίδιες. Το άσθμα είπαμε είναι ο κύκλος που αφορά σε μία ομπρέλα που από κάτω περιλαμβάνει άπειρες περιπτώσεις και υποκατηγορίες, οπότε είναι αναμενόμενο ότι κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστή περίπτωση.

Ποιες είναι οι αιτίες εκδήλωσης του άσθματος κύριε Μανίκα;

Σήμερα πια το άσθμα όπως είπε και ο συνάδελφος, θεωρείται μία χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών, που προκαλείται από πολλές διαφορετικές αιτίες. Η πιο συχνή αιτία άσθματος είναι η αλλεργία, δηλαδή σε ασθενείς που είναι ευαισθητοποιημένοι σε αλλεργιογόνα, η εισπνοή του αλλεργιογόνου είτε αυτό είναι γύρη, είτε μύκητες, είτε είναι ζωικά αλλεργιογόνα, θα οδηγήσει σε χρόνια φλεγμονή στους αεραγωγούς, με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων όταν ο ασθενής έρχεται σε επαφή με το αλλεργιογόνο. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι συνεχή, μπορεί να είναι και με διαλείμματα.

Και ποια είναι τα συμπτώματα κύριε Μανίκα του άσθματος, για να μπορούμε και εμείς να τα αναγνωρίζουμε κάπως καλύτερα;

Το άσθμα εκδηλώνεται με μία μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων, όπως βήχας, η δυσκολία στην αναπνοή, η δύσπνοια, το βάρος, ο πόνος στο στήθος που μπορεί να υπάρχει ή ο συριγμός. Όλα αυτά τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται ταυτόχρονα, ούτε εμφανίζονται τα ίδια σε όλους τους ασθενείς, κάθε ασθενής έχει το δικό του μοτίβο αλλά και στον ίδιο ασθενή μπορεί τα συμπτώματα να αλλάζουν ανάλογα με τη βαρύτητα της κρίσης, το στάδιο που βρίσκεται το άσθμα εκείνη τη στιγμή.

Κύριε Κρομμύδα πως διαφοροποιείται το άσθμα ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων;

Διαφοροποιείται σε ήπιο, μέτριο και σοβαρό, έως πολύ σοβαρό, στην τελευταία κατηγορία τα έχουμε όλα μαζί σαν κατηγορία. Αυτό βέβαια κρίνεται από τον θεράποντα γιατρό εφόσον ο ασθενής λάβει για 2 με 3 μήνες τουλάχιστον αγωγή, ανακουφιστική και βρογχοδιασταλτική και εν συνεχεία κρίνουμε βάσει των συμπτωμάτων που παραμένουν ή εμμένουν. Πολλές οι περιπτώσεις είναι που έχουν ήπια συμπτώματα αλλά μπορεί να προκαλέσουν μία πολύ κακή παρόξυνση, πολλές οι περιπτώσεις είναι που τα συμπτώματα έχουν σχέση με το περιβάλλον, την έμμηνο ρύση στις γυναίκες, την παχυσαρκία, εξωτερικούς παράγοντες, οπότε προσπαθώντας να τιθασεύσουμε και τις υπόλοιπες συννοσηρότητες του ασθενούς με βάση την αγωγή που δίνουμε, καταλήγουμε στο να τον κατηγοριοποιήσουμε σε μία από τις 3 κατηγορίες που ανέφερα.

Οι κρίσεις του άσθματος κύριε Κρομμύδα είναι φυσιολογικές;

Δυστυχώς, θεωρούνται από τον κόσμο φυσιολογικές. Οι κρίσεις από το άσθμα όπως και από κάθε χρόνιο νόσημα είναι καμπανάκι για τον οργανισμό, είναι παθολογικές, προειδοποιούν τον ασθενή ότι το άσθμα του βρίσκεται σε παρόξυνση, είναι μη ελεγχόμενο, οπότε πρέπει να παρέμβει με αγωγή. Ο κόσμος δυστυχώς έχει συνηθίσει τα συμπτώματα, ένας ήπιος βήχας, ακόμα και πιο έντονος θεωρείτε φυσιολογικό επακόλουθο του ότι πάσχει από βρογχικό άσθμα, οπότε πολλές φορές δεν προχωρεί στη λήψη αγωγής ή δεν επισκέπτεται τον ειδικό ή κάποιο θεράποντα γιατρό που έχει για να τον βοηθήσει. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα στις μέρες μας, παρά τα φάρμακα που διαθέτουμε, το 60% περίπου των ασθενών, να βρίσκονται με μη ελεγχόμενο άσθμα και έτσι να επιβαρύνεται το αναπνευστικό τους σύστημα από μία χρόνια φλεγμονή, όπως είπε και ο κύριος Μανίκας.

Αναρωτιέμαι, το άσθμα σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον κύριε Μανίκα;

Η ρύπανση του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή δυστυχώς έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή όλων μας, ιδιαίτερα όμως επίπτωση έχουν στους ασθενείς με άσθμα, καθώς συμβάλλουν τόσο στην εμφάνιση όσο και στην επιδείνωση του άσθματος. Για παράδειγμα η ατμοσφαιρική ρύπανση όχι μόνο έχει την άμεση, γνωστή επίπτωση του να προκαλέσει κρίση άσθματος, αλλά φαίνεται ότι ενισχύει την αλλεργιογονικότητα ορισμένων φυτών, δηλαδή την ικανότητα που έχουν κάποιες ουσίες να προκαλούν αλλεργίες. Από την άλλη, η κλιματική αλλαγή τροποποιεί τη διαθεσιμότητα και την κατανομή των αλλεργιογόνων, δηλαδή πόσο αλλεργιογόνο βρίσκεται στην ατμόσφαιρα που προέρχονται από φυτά και μύκητες και με τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται, σαφώς επιδεινώνεται το άσθμα.

Το αλλεργικό άσθμα κύριε Μανίκα πόσο συχνό είναι και ποια είναι τα βήματα, τα στάδια της αναγνώρισής του;

Από τα 300 με 350 εκατομμύρια των ασθενών παγκοσμίως που ξέρουμε ότι πάσχουν από άσθμα περισσότεροι από τους μισούς εμφανίζουν αλλεργικό άσθμα. Στους ασθενείς αυτούς τα συμπτώματα τυπικά προκαλούνται μετά την εισπνοή του αλλεργιογόνου και τα συμπτώματα ποικίλλουν τόσο σε βαρύτητα όσο και σε συχνότητα. Η διάγνωση βασίζεται στην αναγνώριση του μοτίβου αυτών των συμπτωμάτων που περιγράψαμε προηγουμένως και η επιβεβαίωση φυσικά του άσθματος γίνεται με τη σπιρομέτρηση. Στη συνέχεια, ελέγχουμε με τα αλλεργικά τεστ να δούμε αν υπάρχει αλλεργική ευαισθητοποίηση, δηλαδή αν ο ασθενής έχει κάποιες αλλεργίες και αν αυτές οι αλλεργίες που έχει ταιριάζουν με τα συμπτώματά του, οπότε το άσθμα τότε λέγεται αλλεργικό. Ο σκοπός που το κάνουμε αυτό είναι όχι μόνο για να βγάλουμε τη διάγνωση αλλά και κυρίως για δύο λόγους. Είτε να αποφύγουμε το αλλεργιογόνο, όπου αυτό είναι εφικτό, είτε να προχωρήσουμε σε αυτό που λέμε εμείς απευαισθητοποίηση, δηλαδή να αλλάξουμε την πορεία της νόσου, όπου και αυτό είναι εφικτό, δεν είναι για όλους.

Και ποια είναι η θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών με άσθμα, ανάλογα με την βαρύτητα των συμπτωμάτων κύριε Κρομμύδα;

Στόχος στη θεραπεία του βρογχικού άσθματος όπως σε όλα τα χρόνια νοσήματα είναι να ελέγξουμε τη νόσο. Να μειώσουμε τα συμπτώματα, να μειώσουμε τον αριθμό των παροξύνσεων μέσα στο έτος και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των ασθενών. Στη φαρέτρα μας έχουμε πολλά φάρμακα, δεν σταματούμε την αγωγή και δεν μειώνουμε τα φάρμακα αν δεν ελεγθεί η νόσος. Έχουμε έναν αλγόριθμο στον οποίο ανεβαίνουμε τα σκαλιά όπως λέμε κάθε φορά που ο ασθενής υποτροπιάζει ή αν δεν ελέγχεται η νόσος του με τα βασικά φάρμακα που δίνουμε όπου η βάση θεωρείται η βρογχοδιαστολή, η εισπνεόμενη κορτιζόνη που είναι το αντιφλεγμονώδες για το βρογχικό μας δέντρο και καταλήγουμε σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις που πλέον έχουμε στη φαρέτρα μας τους βιολογικούς παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο της νόσου αυτής.

Κατά τη γνώμη σας κύριε Μανίκα τελικά,  τι θα πρέπει να κάνει ένας ασθενής που υποφέρει από συχνές κρίσεις άσθματος;

Αν ο ασθενής μας με άσθμα εμφανίζει συχνές κρίσεις παρά την αγωγή, έχει ανάγκη μία πιο εξατομικευμένης προσέγγισης, χρειάζεται δηλαδή συστηματική παρακολούθηση από εξειδικευμένο γιατρό, πνευμονολόγο ή αλλεργιολόγο. Με τη συστηματική παρακολούθηση θα αξιολογήσουμε τη θεραπεία του, αν η θεραπεία που παίρνει είναι επαρκής, είναι σωστή, αν λαμβάνεται σωστά. Θα ελέγξουμε άλλες παθήσεις, αυτό που λέμε συννοσηρότητες, που επηρεάζουν τη θεραπεία του άσθματος και θα προσπαθήσουμε να αναγνωρίσουμε τις αιτίες που προκαλούν τις κρίσεις αυτές, έτσι ώστε αν μπορούμε να αποφύγουμε κάτι να το αποφύγουμε. Αν όλα αυτά γίνουν και οι κρίσεις συνεχίζονται τότε πρέπει να επιλέξουμε μία διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση, με βάση τον τύπο του άσθματος που πλέον γνωρίζουμε.