Μια νέα καναδική μελέτη διαπίστωσε ότι οι ηλικιωμένοι με αϋπνία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν έκπτωση της μνήμης και μακροπρόθεσμη γνωστική εξασθένηση, όπως η άνοια. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό SLEEP, βασίζεται σε δεδομένα από περισσότερους από 26.000 συμμετέχοντες της Canadian Longitudinal Study on Aging, όλοι ηλικίας μεταξύ 45 και 85 ετών.
Αϋπνία σε μεγάλες ηλικίες
Οι ερευνητές συνέκριναν ολοκληρωμένες αυτοαναφερόμενες αξιολογήσεις ύπνου και μνήμης και νευροψυχολογικές εξετάσεις σε πολλές γνωστικούς τομείς από το 2019 και παρακολούθηση το 2022. Οι συμμετέχοντες που ανέφεραν επιδείνωση της ποιότητας του ύπνου σε αυτό το διάστημα τριών ετών είχαν επίσης μεγαλύτερες πιθανότητες να αναφέρουν υποκειμενική μείωση της μνήμης. «Βρήκαμε ότι η αϋπνία σχετίζεται ειδικά με χειρότερη απόδοση μνήμης σε σύγκριση με εκείνους που έχουν κάποια συμπτώματα αϋπνίας μόνοι τους ή δεν έχουν καθόλου προβλήματα ύπνου», λέει ο συν-επικεφαλής της μελέτης Nathan Cross, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο εργαστήριο Ύπνου, Γνωστικής και Νευροαπεικόνισης. «Αυτό το έλλειμμα στη μνήμη ήταν συγκεκριμένο, καθώς εξετάσαμε επίσης άλλους τομείς γνωστικών λειτουργιών, όπως το εύρος προσοχής πολλαπλών εργασιών. Βρήκαμε μόνο διαφορές στη μνήμη». Ο Jean-Louis Zhao στο Université de Montréal ήταν ο συνεπικεφαλής της μελέτης. Η Lisa Kakinami και ο Thanh Dang-Vu του Κέντρου PERFORM συνέβαλαν στη μελέτη, όπως και οι Chun Yao και Ronald Postuma από το Πανεπιστήμιο McGill και οι Julie Carrier και Nadia Gosselin στο UdeM.
Μεγάλα δεδομένα και έντονη εστίαση
Σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες για την ποιότητα του ύπνου, λέει ο Cross, αυτό επωφελείται από το πολύ μεγάλο σύνολο δεδομένων και την εστίασή του στις διαταραχές ύπνου. Η αϋπνία, επισημαίνει, έχει ταξινομηθεί ως ψυχολογική διαταραχή στο Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, το κύριο εγχειρίδιο αναφοράς που χρησιμοποιούν οι γιατροί παγκοσμίως. Η αϋπνία δεν είναι απλώς να γυρίζεις και να γυρνάς για λίγο πριν τον ύπνο: «Η διάγνωση απαιτεί συμπτώματα δυσκολίας στον ύπνο, παραμονής για ύπνο ή πολύ νωρίς ξύπνημα τρεις νύχτες την εβδομάδα σε μια περίοδο τριών μηνών. Επιπλέον, όσοι έχουν αϋπνία πρέπει να αναφέρουν ότι αυτό το πρόβλημα ύπνου τους προκαλεί δυσκολία κατά τη διάρκεια της ημέρας», εξηγεί ο Cross.
Για αυτήν τη μελέτη, οι ερευνητές ομαδοποίησαν τα υποκείμενά τους σε μία από τις τρεις κατηγορίες: εκείνους που δεν ανέφεραν προβλήματα ύπνου κατά την έναρξη του 2019, εκείνους που είχαν κάποια συμπτώματα αϋπνίας και εκείνους που ανέπτυξαν πιθανή αϋπνία. Όταν εξέτασαν τα δεδομένα από την παρακολούθηση του 2022, όσοι είχαν αναφέρει επιδείνωση της ποιότητας του ύπνου – από καθόλου συμπτώματα σε κάποια ή πιθανή αϋπνία ή από ορισμένα συμπτώματα σε πιθανή αϋπνία – ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν μείωση της μνήμης ή να έχουν διαγνωστεί από τον ιατρό τους. Ήταν επίσης πιο πιθανό να εμφανίσουν υψηλότερο επιπολασμό άγχους, κατάθλιψης, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, διακοπή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου, άλλα προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο, κάπνισμα και μεγαλύτερο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ). Όλα αυτά θεωρούνται παράγοντες κινδύνου για γνωστική έκπτωση και άνοια.
Επιπλέον, η μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνδρες με αϋπνία αποδίδουν χειρότερα στα τεστ μνήμης από τις γυναίκες, υποδηλώνοντας ότι οι ηλικιωμένοι άνδρες μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. «Ωστόσο, υπάρχουν μερικά καλά νέα: οι διαταραχές ύπνου όπως η αϋπνία μπορούν να αντιμετωπιστούν», προσθέτει ο Cross. «Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία της σωστής διάγνωσης και διαχείρισης της αϋπνίας όσο το δυνατόν νωρίτερα σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Η επαρκής αντιμετώπιση της διαταραχής αϋπνίας μπορεί να γίνει ένα σημαντικό προληπτικό μέτρο για τη γνωστική έκπτωση και να μετριάσει τη συχνότητα της άνοιας στη μετέπειτα ζωή».