Τα συμπληρώματα βιταμίνης D χρησιμοποιούνται συνήθως για την προστασία από την απώλεια οστικής μάζας και τα κατάγματα, αλλά νέα έρευνα προσφέρει μια άλλη πιθανότητα: για άτομα με προδιαβήτη, μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση των πιθανοτήτων πλήρους διάγνωσης διαβήτη.
Βιταμίνη D
Σε τρεις κλινικές δοκιμές, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης D ήταν μέτρια αποτελεσματικά στον περιορισμό του κινδύνου εξέλιξης του προδιαβήτη σε διαβήτη τύπου 2. Σε διάστημα τριών ετών, λίγο λιγότερο από το 23% των ασθενών της μελέτης που χρησιμοποιούσαν βιταμίνη D ανέπτυξαν διαβήτη, έναντι 25% όσων έλαβαν εικονικό φάρμακο. Κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τη μελέτη, τα συμπληρώματα μείωσαν τον κίνδυνο εξέλιξης σε διαβήτη τύπου 2 κατά 15%.
«Είναι αρκετά σαφές ότι η βιταμίνη D έχει μέτρια επίδραση στη μείωση του κινδύνου διαβήτη τύπου 2, εάν διατρέχετε υψηλό κίνδυνο», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Δρ Αναστάσιος Πίττας, από το Ιατρικό Κέντρο Tufts, στη Βοστώνη. Τα ευρήματα δεν ισχύουν για άτομα με μέσο κίνδυνο της νόσου, τόνισε, και δεν είναι ακόμα σαφές ποια είναι η βέλτιστη δόση βιταμίνης D για άτομα με προδιαβήτη.
Επιπλέον, είπε ο Pittas, κανένα συμπλήρωμα δεν θα αντικαταστήσει τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένης της υγιεινής διατροφής και της τακτικής άσκησης. «Δεν θέλουμε το μήνυμα να είναι, πάρτε ένα χάπι και δεν θα χρειαστεί να κάνετε τη σκληρή δουλειά να αλλάξετε τη διατροφή σας και να ασκηθείτε», είπε ο Πίττας.
Ο διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται όταν τα κύτταρα του σώματος δεν ανταποκρίνονται πλέον σωστά στην ορμόνη ινσουλίνη, η οποία βοηθά στη μεταφορά των σακχάρων από τα τρόφιμα στα κύτταρα για να χρησιμοποιηθούν ως ενέργεια. Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα παραμένουν χρόνια υψηλά, γεγονός που με την πάροδο του χρόνου μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία και να οδηγήσει σε καρδιακές, νεφρικές και οφθαλμικές παθήσεις, μεταξύ άλλων επιπλοκών.
Ο προδιαβήτης είναι μια κατάσταση όπου το σάκχαρο στο αίμα είναι ασυνήθιστα υψηλό, αλλά όχι ακόμη αρκετά υψηλό για τη διάγνωση του διαβήτη τύπου 2. Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου 96 εκατομμύρια ενήλικες έχουν προδιαβήτη, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ.
Η μελέτη της βιταμίνης D ξεκίνησε με την παρατήρηση ότι ο επιπολασμός του διαβήτη είναι συνήθως μεγαλύτερος σε μέρη μακρύτερα από τον ισημερινό. Αυτό, είπε ο Pittas, άφησε να εννοηθεί ότι η έκθεση στο ηλιακό φως – που ωθεί το σώμα να παράγει φυσικά βιταμίνη D – μπορεί να παίζει ρόλο στον κίνδυνο διαβήτη.
Μεταγενέστερες μελέτες βρήκαν μια σχέση μεταξύ των επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα των ανθρώπων και του κινδύνου για διαβήτη τύπου 2. Εν τω μεταξύ, η εργαστηριακή έρευνα επισήμανε ορισμένους πιθανούς λόγους: η βιταμίνη D μπορεί, για παράδειγμα, να αποκαταστήσει την κανονική παραγωγή ινσουλίνης στα ζώα.
Μέχρι στιγμής, έχουν πραγματοποιηθεί τρεις κλινικές δοκιμές που έλεγξαν απευθείας εάν τα συμπληρώματα βιταμίνης D μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες εξέλιξης του προδιαβήτη στον τύπο 2. Κάθε μία διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες που έλαβαν βιταμίνη D είχαν κάπως χαμηλότερο κίνδυνο, σε σύγκριση με αυτούς που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Αλλά η διαφορά δεν ήταν σημαντική από στατιστικής άποψης, που σημαίνει ότι το συμπλήρωμα δεν μπορούσε να δηλωθεί αποτελεσματικό.
Έτσι, ο Πίττας και οι συνεργάτες του διεξήγαγαν μια «μετα-ανάλυση» που συγκέντρωσε τα δεδομένα και από τις τρεις δοκιμές. Η ιδέα είναι ότι, με μεγαλύτερο αριθμό ασθενών, θα είναι ευκολότερο να ανιχνευθεί μια μέτρια επίδραση της βιταμίνης D. Η ανάλυση, που δημοσιεύτηκε διαδικτυακά στις 6 Φεβρουαρίου στο Annals of Internal Medicine, περιελάμβανε λίγο περισσότερους από 4.000 ενήλικες με προδιαβήτη. Οι μισοί έλαβαν τυχαία βιταμίνη D. Σε δύο δοκιμές, οι συμμετέχοντες έλαβαν βιταμίνη D3, σε δόση είτε 4.000 IU την ημέρα ή 20.000 IU την εβδομάδα. Η τρίτη δοκιμή χρησιμοποίησε ελδεκαλσιτόλη, ένα «ανάλογο» της βιταμίνης D που συνταγογραφείται για την οστεοπόρωση.
Σε διάστημα τριών ετών, λίγο λιγότερο από το 23% των χρηστών συμπληρωμάτων εμφάνισαν διαβήτη τύπου 2, έναντι 25% των χρηστών εικονικού φαρμάκου. Αυτή είναι μια μέτρια διαφορά, αλλά οι ερευνητές επεσήμαναν τη μεγαλύτερη εικόνα: Υπάρχουν 374 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο με προδιαβήτη και αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η βιταμίνη D μπορεί τουλάχιστον να καθυστερήσει τον διαβήτη σε 10 εκατομμύρια από αυτούς.
«Θα έλεγα ότι είναι πολύ σημαντικό», είπε ο Δρ. Isaac Dapkins, επικεφαλής ιατρός των Κέντρων Οικογενειακής Υγείας του NYU Langone, στη Νέα Υόρκη. Ο Dapkins, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, είπε ότι του δίνει κίνητρο να μετρήσει τα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα στους ασθενείς του με προδιαβήτη. Υπήρχαν ενδείξεις ότι τα συμπληρώματα ήταν πιο αποτελεσματικά για συμμετέχοντες που ξεκίνησαν με ανεπάρκεια βιταμίνης D (κάτω από 12 ng/mL). Όπως και ο Pittas, ο Dapkins τόνισε τη σημασία του γενικού τρόπου ζωής για την ανάσχεση της εξέλιξης του προδιαβήτη. «Αν ξεκινούσατε ένα πρόγραμμα άσκησης, θα ήταν πιο αποτελεσματικό [από τη βιταμίνη D]», επεσήμανε.
Όμως, είπε ο Dapkins, η προσθήκη ενός συμπληρώματος βιταμίνης D θα μπορούσε να είναι ένας εύκολος, χαμηλού κόστους τρόπος για να αποκτήσετε περαιτέρω προστασία. Η συμβουλή του ήταν τα άτομα με προδιαβήτη να μιλήσουν με το γιατρό τους και να κάνουν μέτρηση βιταμίνης D στο αίμα, αν δεν το έχουν κάνει ήδη. Ο Pittas είπε ότι χρειάζεται περισσότερη δουλειά για να βρεθεί η βέλτιστη δόση βιταμίνης D για άτομα με προδιαβήτη.
Γενικά, 4.000 IU την ημέρα —η δόση που χρησιμοποιείται σε μία δοκιμή— θεωρείται το ανώτατο όριο για την πρόσληψη βιταμίνης D. Η βιταμίνη D αποθηκεύεται στο σωματικό λίπος, σημείωσε ο Dapkins, και υπάρχει η πιθανότητα πολύ υψηλά επίπεδα να προκαλέσουν προβλήματα, όπως πέτρες στα νεφρά.