Τα προβλήματα χρήσης ουσιών, ιδιαίτερα τα προβλήματα με το αλκοόλ, είναι «αόρατη επιδημία» μεταξύ των ηλικιωμένων. Στη διατριβή του ‘Αλκοόλ και γήρανση: μια πολυμεθοδική μελέτη για την ετερογένεια και την πολυδιάσταση’ ο Wossenseged Birhane Jemberie, διδακτορικός ερευνητής στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας και στο Κέντρο Έρευνας Δημογραφικής και Γήρανσης (CEDAR), στο Πανεπιστήμιο Umeå, διερευνά τις διαστάσεις των προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ και τα διαχρονικά αποτελέσματα υγείας. Επίσης, διερευνά τις εμπειρίες και τις απόψεις των ηλικιωμένων σχετικά με τη χρήση αλκοόλ, τόσο σε σχέση με τη γήρανση όσο και με τους προσωπικούς τους στόχους σχετικά με τη θεραπεία και την ανάρρωση του αλκοόλ.
Στις μελέτες του, ο Wossenseged Jemberie χρησιμοποίησε σουηδικά δεδομένα για ηλικιωμένους, ηλικίας 50+ ετών, που παρουσιάστηκαν σε υπηρεσίες εθισμού στο πλαίσιο των κοινωνικών υπηρεσιών και της υγειονομικής περίθαλψης. Συλλέχτηκε από 65 δήμους μεταξύ 2003 και 2017 και συνδέθηκε με το εθνικό μητρώο ασθενών, το μητρώο αιτιών θανάτου και τις εθνικές στατιστικές για την εγκληματικότητα. Επίσης, στρατολόγησε ηλικιωμένους ασθενείς από εξειδικευμένο εξωτερικό ιατρείο για θεραπεία με αλκοόλ για συνεντεύξεις σε βάθος. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, περίπου το 25% των χρηστών δημοτικών υπηρεσιών απεξάρτησης είναι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς έχουν συννοσηρά ψυχιατρικά προβλήματα και το 70% ζει με σωματικές συννοσηρότητες. Σχεδόν τα τρία τέταρτα των ηλικιωμένων πελατών νοσηλεύονται, συχνά επανειλημμένα, μετά την επαφή τους με τις δημοτικές υπηρεσίες απεξάρτησης. “Οι ηλικιωμένοι με προβλήματα αλκοόλ δεν είναι μια ομοιογενής ομάδα. Υπάρχουν πέντε ξεχωριστές ομάδες ηλικιωμένων ασθενών που ποικίλλουν ως προς την ηλικία έναρξης, τον επιπολασμό ψυχιατρικών συννοσηροτήτων, τη χρήση πολυουσιών και την κοινωνική υποστήριξη” λέει ο Wossenseged Jemberie. «Πολλοί άντρες που άρχισαν να πίνουν σε μεταγενέστερη ηλικία είχαν καλύτερη βιοψυχοκοινωνική λειτουργία, ενώ εκείνοι με πρώιμη έναρξη του προβλήματος αλκοόλ είχαν υψηλό επιπολασμό ψυχιατρικών συννοσηροτήτων, κοινωνικής απομόνωσης, νομικών προβλημάτων και προβλημάτων πολλαπλής χρήσης ναρκωτικών. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους ηλικιωμένους άντρες με καθυστερημένη εμφάνιση προβλήματος στο αλκοόλ, αναφέρουν υψηλό επιπολασμό ψυχιατρικής συννοσηρότητας, ιστορικό τραύματος και αίσθημα μοναξιάς». Θεραπείες που σέβονται τις προτιμήσεις και την εμπειρία των ηλικιωμένων είναι πιο πιθανό να πετύχουν Η έρευνα του Wossenseged Jemberie επισημαίνει ότι γνωρίζοντας περισσότερα για τις διαφορετικές ανάγκες των ηλικιωμένων με προβλήματα αλκοόλ και εξορθολογίζοντας την ανταλλαγή δεδομένων, οι υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας θα μπορούσαν να παρέχουν έγκαιρη, δίκαιη και ολοκληρωμένη ατομοκεντρική φροντίδα. “Οι ηλικιωμένοι ασθενείς που έλαβαν συνέντευξη για μια από τις μελέτες θεώρησαν την υγιή γήρανση κυρίως ως την ικανότητα να διατηρήσουν την ψυχοκοινωνική τους ευεξία και να διατηρήσουν την αυτονομία τους. Έβλεπαν τη μέτρια κατανάλωση αλκοόλ ως μέρος της υγιούς γήρανσης.”
Ο Wossenseged Jemberie συνεχίζει: «Ωστόσο, ζούσαν με προβλήματα αλκοόλ για αρκετά χρόνια πριν αναζητήσουν θεραπεία λόγω αμφιθυμίας, στίγματος και αντιληπτής έλλειψης επιλογών θεραπείας, καθώς οι σουηδικές υπηρεσίες εθισμού εστιάζουν κυρίως στην πλήρη αποχή ως αποτέλεσμα θεραπείας. «Τα ευρήματα της μελέτης υποδεικνύουν ότι οι ηλικιωμένοι μπορούν να βιώσουν βελτιωμένη ποιότητα ζωής και βιοψυχοκοινωνική λειτουργία μετριάζοντας το ποτό τους. Με την πρόσβαση σε προγράμματα θεραπείας αλκοόλ που σέβονταν τις προτιμήσεις και την αυτονομία τους, τους εμπλέκουν στον καθορισμό στόχων και ενίσχυαν το όργανό τους, οι συμμετέχοντες στη μελέτη μείωσαν τη χρήση αλκοόλ, και οι θετικές αλλαγές στη βιοψυχοκοινωνική τους λειτουργία τους ενθάρρυναν να συνεχίσουν το ταξίδι ανάκαμψης ακόμη και με την παρουσία περιστασιακής επιστροφής στο βαρύ ποτό». “Πολλοί ηλικιωμένοι με προβλήματα αλκοόλ ζουν με ιατρικές και ψυχιατρικές συννοσηρότητες που υποδεικνύουν πολλαπλές ανάγκες φροντίδας από υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας. Ένας πολυδιάστατος προσδιορισμός των προφίλ χρήσης αλκοόλ θα μπορούσε να βελτιώσει τη θεραπεία καθιερώνοντας τη διαφορά στα προβλήματα αλκοόλ μεταξύ των ηλικιωμένων που αναζητούν θεραπεία. Οι ηλικιωμένοι παραμένουν αφοσιωμένοι σε προγράμματα θεραπείας αλκοόλ που εκτιμούν τις εμπειρίες και την τεχνογνωσία τους, ενσωματώνουν την προσωπική τους θεραπεία και τους στόχους ζωής, σέβονται την αυτονομία και την εξουσία τους και τους εμπλέκουν στη λήψη αποφάσεων. Η ευαισθητοποίηση των παρόχων υπηρεσιών σχετικά με προβλήματα χρήσης ουσιών στην τρίτη ηλικία θα μπορούσε να προσφέρει πολλαπλά σημεία επαφής για τον έλεγχο των ηλικιωμένων ενηλίκων και την έγκαιρη παραπομπή σε θεραπεία.
