Η περουβιανή κυβέρνηση κήρυξε πρόσφατα κατάσταση έκτακτης ανάγκης για έως και τρεις μήνες, λόγω της αύξησης του αριθμού των περιπτώσεων μιας σπάνιας νευρολογικής διαταραχής που ονομάζεται σύνδρομο Guillain-Barré. Η διαταραχή, η οποία επηρεάζει το νευρικό σύστημα του σώματος, χαρακτηρίζεται από μυϊκή αδυναμία και αναπνευστικές δυσκολίες και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε ολική παράλυση σε ακραίες καταστάσεις. Το 2019, το Περού αντιμετώπισε ένα παρόμοιο πρόβλημα μετά από ένα ξέσπασμα μιας βακτηριακής λοίμωξης που ονομάζεται καμπυλοβακτηρίδιο.
Τι είναι το σύνδρομο Guillain-Barré;
Το σύνδρομο Guillain-Barré είναι μια σπάνια νευρολογική διαταραχή όπου το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος – το οποίο κανονικά το προστατεύει από λοιμώξεις και άλλα ξένα σώματα – επιτίθεται κατά λάθος στα δικά του περιφερειακά νευρικά κύτταρα. Πιο συγκεκριμένα, το περίβλημα μυελίνης – ένα μονωτικό στρώμα λίπους και πρωτεΐνης που περιβάλλει τα νευρικά κύτταρα – φλεγμονώνεται.
Το περίβλημα μυελίνης επιτρέπει στα σήματα να περνούν μέσω των νευρικών οδών με ιλιγγιώδη ταχύτητα υπό κανονικές συνθήκες. Εάν η θήκη έχει φλεγμονή, τα νεύρα δύσκολα μπορούν να μεταφέρουν ερεθίσματα. Με απλά λόγια, ένα άτομο με αυτό το σύνδρομο θα δυσκολεύεται να μιλήσει, να περπατήσει, να καταπιεί, να εκκρίνει ή να εκτελέσει άλλες φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος. Η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί σταδιακά.
Έτσι, τα περιφερικά νεύρα – τα νεύρα που διακλαδίζονται από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό – καταστρέφονται ως αποτέλεσμα και οι μύες μπορεί να γίνουν αδύναμοι ή να παραλύσουν. Τα πρώτα συμπτώματα περιλαμβάνουν μυρμήγκιασμα στις άκρες του σώματος, αδυναμία στα πόδια που εξαπλώνεται στο πάνω μέρος του σώματος, δυσκολία στις κινήσεις του προσώπου, ασταθές βάδισμα ή αδυναμία βάδισης, πόνο και, σε σοβαρές περιπτώσεις, παράλυση.
Τι προκαλεί το σύνδρομο Guillain-Barré;
Οι ακριβείς λόγοι για το σύνδρομο Guillain-Barré δεν είναι ακόμη κατανοητοί. Ωστόσο, συχνά αναπτύσσεται λίγο μετά από μια μολυσματική ασθένεια. Σπάνια, οι εμβολιασμοί μπορεί να το προκαλέσουν. Το σύνδρομο Guillain-Barré, ή GBS, συνδέθηκε επίσης με τον κυτταρομεγαλοϊό, τον ιό Epstein Barr, τον ιό Zika και ακόμη και την πανδημία COVID-19.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι επιστήμονες λένε ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι εξαιρετικά εξειδικευμένο να αναγνωρίζει ξένες ουσίες όπως ιούς, βακτήρια και μύκητες. Παράγει πρωτεΐνες που ονομάζονται αντισώματα που συνδέονται με τις επιφανειακές δομές των παθογόνων παραγόντων ενώ δημιουργεί μια ανοσολογική απόκριση εναντίον τους.
Σε μια αυτοάνοση ασθένεια όπως το σύνδρομο Guillain-Barré, οι εισβολείς καμουφλάρονται με μια επιφάνεια που μιμείται τις δομές του ίδιου του σώματος. «Για παράδειγμα, οι επιφανειακές δομές του βακτηρίου Campylobacter μοιάζουν πολύ με το περίβλημα της μυελίνης», εξήγησε ο ανοσολόγος Julian Zimmermann.
Έτσι, τα αντισώματα στοχεύουν επίσης τα κύτταρα και τις δομές του ίδιου του σώματος ως ξένα σώματα και προσκολλώνται στην επιφάνεια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια σειρά αντιδράσεων. Η ακριβής φύση αυτών των αλληλεπιδράσεων στα αυτοάνοσα νοσήματα δεν είναι ακόμη γνωστή.
Περιστασιακά οι εμβολιασμοί μπορεί επίσης να προκαλέσουν GBS. Αυτό συμβαίνει επειδή τα εμβόλια τείνουν να έχουν παρόμοιες αδύναμες ή ανενεργές δομές παρόμοιες με τα παθογόνα από τα οποία προστατεύουν. Το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος ενεργοποιεί τότε μια ανοσολογική απόκριση.
Θεραπεύεται το σύνδρομο Guillain-Barré;
Η κατάσταση του ασθενούς τείνει να επιδεινώνεται έως και δύο εβδομάδες μετά την έναρξη της νόσου. Την τέταρτη εβδομάδα, τα συμπτώματα επιδεινώνονται, μετά την οποία αρχίζει η ανάκαμψη. Η ανάρρωση μπορεί να εκτείνεται από οπουδήποτε μεταξύ έξι έως 12 μηνών και περιστασιακά έως και τρία χρόνια.
Επί του παρόντος, δεν υπάρχει βέβαιη θεραπεία για το σύνδρομο Guillain-Barré. Η παράλυση δεν επηρεάζει μόνο τα πόδια και τα χέρια, αλλά και σημαντικά μέρη του νευρικού συστήματος που ρυθμίζουν την αναπνοή, την αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό παλμό. Για να μην συμβεί αυτό, οι γιατροί παρακολουθούν συνεχώς τα ζωτικά σημεία του ασθενούς και, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, τον τοποθετούν σε αναπνευστήρα.
Υπάρχουν επίσης δύο θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάρρωση και να μειώσουν τη σοβαρότητα της νόσου. Το πρώτο είναι η ανταλλαγή πλάσματος ή η πλασμαφαίρεση. Το πλάσμα ή το υγρό μέρος του αίματος αφαιρείται και διαχωρίζεται από τα αιμοσφαίρια, προκαλώντας παραγωγή νέου πλάσματος για να αντισταθμιστεί η απώλεια. Αυτή η θεραπεία στοχεύει στην απομάκρυνση των αντισωμάτων που επιτίθενται στα περιφερικά νεύρα.
Η δεύτερη διαθέσιμη θεραπεία ονομάζεται θεραπεία ανοσοσφαιρίνης, όπου υγιή αντισώματα από αιμοδότες εγχέονται ενδοφλεβίως. Τα κατεστραμμένα αντισώματα που συμβάλλουν στο GBS στη συνέχεια αποκλείονται από τις υψηλές δόσεις των ανοσοσφαιρινών. Εκτός από αυτό, η φυσικοθεραπεία μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη για την ανακούφιση του πόνου.