Τα άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη -στα οποία δηλαδή η πρόσληψη γλουτένης προκαλεί συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της κοιλιοκάκης αλλά χωρίς τη σχετική βλάβη στο εντερικό σύστημα – συχνά ακούνε την παραίνεση: “Ηρέμησε, στο μυαλό σου είναι”… Αλλά τώρα μια νέα μελέτη έρχεται να ανατρέψει αυτή τη διαδεδομένη αντίληψη, αφού κατάφερε να αποκαλύψει τη βιολογική εξήγηση της ευαισθησίας στη γλουτένη.
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό Gut, διενεργήθηκε από ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Columbia στη Ν. Υόρκη και υποδεικνύει πως η ευαισθησία στη γλουτένη μπορεί να προκύπτει ως αποτέλεσμα ενός εξασθενημένου εντερικού φράγματος, το οποίο πυροδοτεί μια φλεγμονώδη αυτοάνοση αντίδραση με την κατανάλωση γλουτένης.
Της Αρετής Διαμάντη
Οι πρωτεϊνες που βρίσκονται στο σιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι υποπίπτουν όλες στην κατηγορία της γλουτένης. Βρίσκονται παρούσες σε μια ποικιλία τροφών, κυρίως σε ψωμιά, δημητριακά και ζυμαρικά.
Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνωση διαταραχή κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο παχύ έντερο ως αντίδραση στην πρόσληψη γλουτένης, προκαλώντας συμπτώματα φουσκώματος, δυσκοιλιότητας, χρόνιας διάρροιας, στομαχικού πόνου, εμετού και χρόνιας κόπωσης.
Όταν ένας ασθενής με κοιλιοκάκη καταναλώνει τρόφιμα που περιέχουν σιτάρι, η γλουτένη και η γλιαδίνη συσσωρεύονται στον εντερικό βλεννογόνο. Αυτές οι πρωτεΐνες (και οι μεταβολίτες τους) προκαλούν άμεση βλάβη του βλεννογόνου. Επιπλέον, οι IgA ανοσοσφαιρίνες έναντι της Γλιαδίνης, του Ενδομυίου και της Ιστικής Τρανσγλουταμινάσης (tTG), εμφανίζονται στο βλεννογόνο του εντέρου και στον ορό των ασθενών
Ωστόσο, στην Αμερική τουλάχιστον, όπου πραγματοποιούνται λεπτομερείς μετρήσεις, σχεδόν 18.000.000 άτομα πιστεύεται ότι έχουν παρόμοια συμπτώματα ως αντίδραση στην πρόσληψη γλουτένης αλλά χωρίς να υφίστανται την ανάλογη με την κοιλιοκάκη βλάβη στο έντερο και χωρίς να διαθέτουν αντισώματα για την τρανσγλουταμινάση (tTG). Αυτή η πάθηση είναι γνωστή ως “ευαισθησία στη γλουτένη” και ορίζεται ως “μια κατάσταση με συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της κοιλιοκάκης τα οποία όμως εξασθενούν και τελικά εξαφανίζονται όταν αφαιρεθεί η γλουτένη από τη διατροφή.
Το γεγονός ότι οι επιστήμονες μέχρι σήμερα αδυνατούσαν να καταλάβουν τι είναι αυτό που προκαλεί την ευαισθησία στη γλουτένη, έκανε πολλούς να υπονοούν πως αυτή δεν είναι μια πραγματική πάθηση και ότι τα συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς είναι ψυχολογικά.
Ωστόσο, η νέα μελέτη, υπό την αιγίδα του Armin Alaedini Ph.D., βοηθού καθηγητή ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Columbia – φαίνεται πως ταυτοποίησε τη βιολογική εξήγηση για την ευαισθησία στη γλουτένη, καταρρίπτοντας την άποψη πως είναι όλα στο μυαλό του ασθενή.
Στη νέα έρευνα έλαβαν μέρος 80 άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη, 40 άτομα με κοιλιοκάκη και 40 υγιή άτομα. Τα άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη ανέφεραν όλα πως είχαν γαστρεντερικά συμπτώματα μετά την κατανάλωση γλουτένης (συμπεριλαμβανομένων σιταριού, κριθαριού και σίκαλης). Τα συμπτώματα εξαφανίστηκαν όταν οι τροφές με γλουτένη αποκλείστηκαν από τη διατροφή τους για 6 μήνες – και επέστρεψαν όταν αυτή επανεισήχθη.
Στα δείγματα αίματος των ατόμων με κοιλιοκάκη οι ερευνητές δεν βρήκαν ενδείξεις αυξημένης αυτοάνοσης δραστηριότητας, παρά τη σοβαρή εντερική βλάβη που είχαν υποστεί.
Αυτό υποδεικνύει πως η εντερική ανοσοποιητική αντίδραση των ανθρώπων με κοιλιοκάκη έχει τη δυνατότητα να αδρανοποιεί τα μικρόβια που κυκλοφορούν μέσω του τραυματισμένου εντερικού φράγματος, κάτι που σταματά τη φλεγμονώδη αντίδραση όταν αυτή συμβαίνει. Για τα άτομα χωρίς κοιλιοκάκη ωστόσο, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Δηλαδή παρατηρήθηκαν ενδείξεις εντερικής βλάβης μαζί με ενδείξεις οξείας συστημικής ανοσοποιητικής αντίδρασης.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό το εύρημα υποδεικνύει πως οι ασθενείς με ευαισθησία στη γλουτένη έχουν εξασθενημένο εντερικό φράγμα ως αποτέλεσμα εντερικής κυτταρικής βλάβης, κάτι το οποίο πυροδοτεί τη φλεγμονώδη άνοση δραστηριότητα ως αντίδραση στη γλουτένη.