Καθώς οι χώρες της Ευρώπης αρχίζουν σταδιακά να αίρουν τα lockdown, η προσοχή στρέφεται στον λεγόμενο δείκτη “R” ως ένδειξη για το κατά πόσον ελλοχεύει δεύτερο κύμα πανδημίας. Οι επιδημιολόγοι και οι κυβερνήσεις δεν παρακολουθούν απλώς τον αριθμό των νέων κρουσμάτων που καταγράφονται καθημερινά, αλλά και αυτόν τον δείκτη – κλειδί για την κατανόηση της ικανότητας του ιού να εξαπλώνεται.
Τι είναι ο δείκτης R
Ο δείκτης, ο οποίος είναι γνωστός και ως “βασικός αριθμός αναπαραγωγής” δείχνει τον αριθμό των δευτερογενών λοιμώξεων που προκαλούνται από κάθε μολυσμένο άτομο κατά μέσο όρο, υποθέτοντας ότι προς το παρόν δεν υπάρχει κανένας βαθμός ανοσίας στον πληθυσμό.
Με απλά λόγια, ο δείκτης προσφέρει στους ειδικούς μια ένδειξη του βαθμού στον οποίο εξαπλώνεται ή αναπαράγεται ο ιός εντός του πληθυσμού. Όσο υψηλότερος είναι, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος για μεγάλη εξάπλωση.
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμώξεων αναφέρει ότι είναι σημαντικό ο συγκεκριμένος δείκτης να παραμείνει κάτω του 1, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε μολυσμένο άτομο είναι πιθανό να μολύνει κατά μέσον όρο άλλον έναν άνθρωπο. “Αν διαπιστώσουμε ότι τα πράγματα έχουν έτσι, είμαστε ικανοί να περιορίσουμε την εξάπλωση”, ανέφερε ο εκπρόσωπος του κέντρου.
Η περίπτωση της Γερμανίας
Η Γερμανία προκάλεσε ανησυχίες, όταν ανέφερε ότι ο δείκτης R στη χώρα έχει αυξηθεί στο 1 από το 0,7 όπου βρισκόταν νωρίτερα τον Απρίλιο, καθώς η χώρα ανακινεί την οικονομία της.
“Στόχος μας είναι ο αριθμός να παραμείνει κάτω του 1”, ανέφερε ο Lothar Wieler, πρόεδρος του Ινστιτούτου Ρόμπερτ Κοχ. “Όσο χαμηλότερος είναι τόσο πιο σίγουροι θα μπορούμε να νιώθουμε και τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ελευθερία κινήσεων που διαθέτουμε”, τόνισε, όμως συμπλήρωσε ότι και άλλοι αριθμοί είναι επίσης σημαντικοί, όπως εκείνοι που αφορούν τα ημερήσια κρούσματα και τη δυνατότητα διενέργειας τεστ. Όταν ερωτήθηκε αν η αύξηση του δείκτη R θα έπρεπε να οδηγήσει τη Γερμανία σε μια παύση της άρσης των μέτρων, το Ινστιτούτο Κοχ ανέφερε πως είναι μόνο μία εκ των πολλών παραμέτρων που πρέπει να ληφθούν υπόψη.
“Δεν είναι υπόθεση του Ινστιτούτου το αν θα επιβληθεί ή θα αρθεί το lockdown”, τόνισε εκπρόσωπος. “Εμείς προσφέρουμε τα επιδημιολογικά δεδομένα, αλλά η απόφαση ανήκει στους πολιτικούς, οι οποίοι πρέπει να συνυπολογίσουν και άλλους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών επιπτώσεων”.
Πώς υπολογίζεται ο δείκτης R
Ο υπολογισμός του βασικού αριθμού αναπαραγωγής δεν αποτελεί ακριβή επιστήμη και διαφέρει από χώρα σε χώρα με τους ειδικούς να χρησιμοποιούν διαφορετικά στατιστικά και μαθηματικά μοντέλα.
Στις αρχές Μαρτίου, ο ΠΟΥ ανέφερε ότι υπολογίζει τον δείκτη στο 2 με 2,5, αριθμό υψηλότερο από αυτόν της γρίπης, όμως σημείωνε ότι οι άμεσες συγκρίσεις είναι επισφαλείς.
Η μετάδοση του κοροναϊού δεν είναι πλήρως αντιληπτή, ωστόσο τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και τα lockdown στοχεύουν στη μείωση του δείκτη R μέσω του περιορισμού των επαφών και επομένως των πιθανών λοιμώξεων.
Στον δείκτη R στραμμένη η προσοχή των Ισπανών
Ο επικεφαλής επιδημιολόγος της Ισπανίας και υπεύθυνος για την κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης στη χώρα, Φερνάντο Σιμόν, αναφέρει ότι αν ο δείκτης R δεν πέσει κάτω του 1 κατά μέσον όρο στην Ισπανία και δεν διατηρηθεί εκεί, η χώρα δεν πρόκειται να επεξεργαστεί σενάρια άρσης των περιορισμών στην κίνηση των πολιτών. Σχεδόν όλες οι περιοχές της Ισπανίας, πάντως, έχουν πετύχει προς το παρόν αυτόν τον στόχο.
Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, της χώρας της ΕΕ που έχει δεχθεί το ισχυρότερο πλήγμα, προειδοποιεί ότι υπάρχει “τεράστιος κίνδυνος” επιστροφής της πανδημίας αν δεν τηρηθούν οι κανόνες ασφαλείας κατά τη δεύτερη φάση της άρσης των μέτρων στη χώρα που ξεκινά στις 4 Μαΐου.
Τι σχεδιάζει η Βρετανία
Ταυτόχρονα στη Βρετανία, η οποία παραμένει σε πλήρες lockdown και αναμένεται να καταστεί η πλέον σκληρά πληγμένη χώρα της Ευρώπης, οι αρχές παρακολουθούν προσεκτικά τις εξελίξεις, καθώς οι γείτονές τους προχωρούν σε χαλάρωση των μέτρων.
Ο Μπόρις Τζόνσον αναμένεται να ανακοινώσει ότι ο δείκτης R θα διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στο σχεδιασμό της άρσης ή επέκτασης των περιοριστικών μέτρων κατά τις ερχόμενες εβδομάδες.