Όταν ένας γιατρός χρειάζεται να καταλάβει τι συμβαίνει μέσα στο σώμα μας, συχνά ζητά από έναν ασθενή να υποβληθεί σε απεικονιστική εξέταση. Οι απεικονιστικές εξετάσεις όπως ακτινογραφίες, υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία (CT), μαγνητικός συντονισμός(MRI) και ακτινοσκόπηση επιλέγονται με βάση την ικανότητά τους να δείχνουν συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με τις δομές του σώματος. Τα σκιαγραφικά μέσα χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της διαγνωστικής αξίας αυτών των απεικονιστικών εξετάσεων.
Τι είναι το σκιαγραφικό;
Τα σκιαγραφικά δεν είναι βαφές που αποχρωματίζουν μόνιμα τα εσωτερικά όργανα. Είναι ουσίες που αλλάζουν προσωρινά τον τρόπο που οι ακτινογραφίες ή άλλα εργαλεία απεικόνισης αλληλεπιδρούν με το σώμα. Τα υλικά που αναφέρονται σε αυτό το άρθρο δεν παράγουν ακτινοβολία. Όταν εισάγονται στο σώμα πριν από μια εξέταση απεικόνισης, τα σκιαγραφικά κάνουν ορισμένες δομές ή ιστούς στο σώμα να φαίνονται διαφορετικές στις εικόνες από ό,τι θα έκαναν αν δεν είχαν χορηγηθεί.
Τα σκιαγραφικά βοηθούν στη διάκριση ή την “αντίθεση” επιλεγμένων περιοχών του σώματος από τον περιβάλλοντα ιστό. Αυτό βοηθά τους γιατρούς να διαγνώσουν ιατρικές παθήσεις βελτιώνοντας την ορατότητα συγκεκριμένων οργάνων, αιμοφόρων αγγείων ή ιστών. Τα υλικά αυτά εισέρχονται στο σώμα με έναν από τους τρεις τρόπους. Μπορεί να:
- καταπίνεται (λαμβάνεται από το στόμα ή από το στόμα)
- χορηγείται με κλύσμα (χορηγείται από το ορθό)
- εγχέεται σε αιμοφόρο αγγείο (φλέβα ή αρτηρία· αναφέρεται επίσης ως χορηγούμενη ενδοφλέβια ή ενδοαρτηριακά)
Μετά από μια απεικονιστική εξέταση με σκιαγραφικό υλικό, το υλικό απορροφάται από το σώμα ή αποβάλλεται μέσω των ούρων ή των κινήσεων του εντέρου. Υπάρχουν διάφοροι τύποι υλικών: Οι ενώσεις με βάση το ιώδιο και το θειικό βάριο χρησιμοποιούνται σε εξετάσεις απεικόνισης με ακτίνες Χ και αξονική τομογραφία (CT). Τα υλικά αυτά μπορεί να έχουν μια χημική δομή που περιλαμβάνει ιώδιο, ένα χημικό στοιχείο που απαντάται στη φύση. Αυτά τα σκιαγραφικά μπορούν να εγχυθούν σε φλέβες ή αρτηρίες, μέσα στους δίσκους ή στους υγρούς χώρους της σπονδυλικής στήλης και σε άλλες σωματικές κοιλότητες.
Το θειικό βάριο είναι το πιο κοινό σκιαγραφικό υλικό που λαμβάνεται από το στόμα. Χρησιμοποιείται επίσης από το ορθό και είναι διαθέσιμο σε διάφορες μορφές, όπως: σκόνη, η οποία αναμιγνύεται με νερό πριν από τη χορήγηση υγρό Επικόλληση δισκίο Όταν υπάρχουν υλικά αντίθεσης με βάση το ιώδιο και το θειικό βάριο σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος, εμποδίζουν ή περιορίζουν την ικανότητα των ακτίνων Χ να περάσουν. Ως αποτέλεσμα, τα αιμοφόρα αγγεία, τα όργανα και άλλοι ιστοί του σώματος που περιέχουν προσωρινά τις ενώσεις με βάση το ιώδιο ή το βάριο αλλάζουν την εμφάνισή τους σε εικόνες ακτίνων Χ ή CT.
Το γαδολίνιο είναι το βασικό συστατικό του σκιαγραφικού υλικού που χρησιμοποιείται συχνότερα στις εξετάσεις μαγνητικού συντονισμού (MR). Όταν αυτή η ουσία υπάρχει στο σώμα, μεταβάλλει τις μαγνητικές ιδιότητες των κοντινών μορίων του νερού, γεγονός που βελτιώνει την ποιότητα των εικόνων MR. Ο φυσιολογικός ορός (αλμυρό νερό) και το αέριο (όπως ο αέρας) χρησιμοποιούνται επίσης ως σκιαγραφικά υλικά στις απεικονιστικές εξετάσεις. Μικροφυσαλίδες και μικροσφαίρες έχουν χορηγηθεί για εξετάσεις απεικόνισης υπερήχων, ιδιαίτερα για εξετάσεις της καρδιάς.