Η ποιότητα και η ποσότητα των ωαρίων μίας γυναίκας καθορίζουν την πιθανότητα σύλληψης. Σε αντίθεση με άλλα κύτταρα του σώματος, τα ωάρια δεν μπορούν να αναγεννηθούν. Το στάδιο της ζωής μιας γυανίκας και η παρουσία διαφόρων καταστάσεων υγείας επηρεάζουν επίσης τον αριθμό και την ποιότητα των ωαρίων της.
Με πόσα ωάρια γεννιούνται οι γυναίκες;
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (ACOG), ένα θηλυκό έμβρυο έχει συνήθως περίπου 6-7 εκατομμύρια ωάρια στις 20 εβδομάδες κύησης, πέφτοντας στα 1-2 εκατομμύρια κατά τη γέννηση. Ο αριθμός των ανώριμων ωαρίων – ωοκυττάρων – μειώνεται κατά περίπου 11.000 κάθε μήνα πριν από την εφηβεία.
Γιατί η έμμηνος ρύση ξεκινά στην (προ)εφηβεία;
Ενώ τα θηλυκά έχουν εκατομμύρια ωάρια στις ωοθήκες τους, αυτά δεν ωριμάζουν παρά στην εφηβεία. Η εφηβεία ξεκινά όταν ο υποθάλαμος, μια περιοχή του εγκεφάλου που παίζει ρόλο στην παραγωγή ορμονών, παράγει την ορμόνη απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης (GnRH). Η έμμηνος ρύση ξεκινά συνήθως όταν μια γυναίκα είναι 12-13 ετών. Ωστόσο, μερικά κορίτσια μπορεί να ξεκινήσουν ήδη από την ηλικία των 8 ετών.
Μία έφηβη έχει συνήθως περίπου 300.000-500.000 ωάρια όταν αρχίζει η εφηβεία και χάνει γρήγορα περισσότερα ωάρια κάθε μήνα. Εκτός από τους μηνιαίους κύκλους, πολλοί παράγοντες επηρεάζουν το πόσα ωάρια χάνει σε κάθε κύκλο.
Πώς απελευθερώνονται τα ωάρια;
Η GnRH ρυθμίζει την έναρξη της εφηβείας, τη σεξουαλική ανάπτυξη, την ανάπτυξη των ωαρίων και την ωορρηξία σηματοδοτώντας την απελευθέρωση της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH) και της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH). Η FSH ενεργοποιεί αρκετά ανώριμα ωάρια σε σάκους γεμάτους με υγρό που ονομάζονται ωοθυλάκια για να ωριμάσουν κατά τη διάρκεια κάθε εμμηνορροϊκού κύκλου. Γνωστή ως ωοθυλακική φάση, αυτή η διαδικασία ξεκινά την πρώτη ημέρα της περιόδου.
Η φάση της ωορρηξίας ξεκινά όταν η LH διεγείρει τις ωοθήκες να απελευθερώσουν ένα ωάριο. Ωστόσο, οι ωοθήκες είναι προγραμματισμένες να επιτρέπουν μόνο σε ένα ωάριο να ωριμάσει πλήρως και να απελευθερώνεται σε κάθε κύκλο. Το σώμα επαναρροφά τα υπόλοιπα. Η πιθανότητα γονιμοποίησης εξαρτάται από την απελευθέρωση ενός ώριμου ωαρίου από την ωοθήκη σε έναν συγκεκριμένο εμμηνορροϊκό κύκλο.
Πόσα ωάρια έχει μία γυναίκα στα 30;
Μια γυναίκα είναι πιο γόνιμη στα 20 της χρόνια, με 25-30% πιθανότητες να μείνει έγκυος κάθε μήνα. Η ACOG δηλώνει ότι η γονιμότητα μιας γυναίκας σταδιακά και σημαντικά μειώνεται γύρω στην ηλικία των 32 ετών. Θα έχει περίπου 120.000 ωάρια, με πιθανότητα 20% σύλληψης ανά κύκλο. Μέχρι την ηλικία των 37 ετών, ο αριθμός των ωαρίων πέσει σε περίπου 25.000.
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), περίπου 1 στα 5 ζευγάρια, που η γυναίκα σύντροφος είναι 30-39 ετών αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη σύλληψη του πρώτου τους παιδιού. Ωστόσο, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν υπογονιμότητα.
Πόσο γόνιμη είναι μια γυναίκα στα 40;
Μέχρι τα 40, η πιθανότητα μιας γυναίκας να συλλάβει πέφτει στο 5%. Οι μεγαλύτερες γυναίκες έχουν γενικά χαμηλότερο ποσοστό επιτυχίας με θεραπείες γονιμότητας όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF). Ωστόσο, πολλές γυναίκες συλλαμβάνουν με επιτυχία στα 40 τους και ο αριθμός των γεννήσεων γυναικών μεταξύ 40-44 ετών αυξάνεται.
Εμμηνόπαυση
Μέχρι τη στιγμή που μια γυναίκα φτάσει στην εμμηνόπαυση, μπορεί να έχει λιγότερα από 1.000 ωάρια. Καθώς μεγαλώνει, τα ανώριμα ωάρια γίνονται όλο και πιο ανθεκτικά στην FSH. Καθώς ο αριθμός των βιώσιμων ωαρίων μειώνεται, οι ωοθήκες αρχίζουν επίσης να παράγουν σημαντικά λιγότερα οιστρογόνα και προγεστερόνη. Αυτό οδηγεί στην εμμηνόπαυση, όταν ο εμμηνορροϊκός κύκλος τελειώνει και δεν γίνεται πλέον ωορρηξία. Η μέση ηλικία της εμμηνόπαυσης – γύρω στα 52 – ποικίλλει ανάλογα με το πόσα ωάρια έχει μία γυναίκα κατά τη γέννηση και άλλους παράγοντες, όπως ιατρικές καταστάσεις και θεραπείες.