Eρευνητές: Ερευνητές του Karolinska Institutet στη Σουηδία διεξήγαγαν μια πρωτοποριακή μελέτη που ανέλυσε την ανώνυμη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) μέσω του διαδικτύου για άτομα που βλέπουν εικόνες ή βίντεο με παιδιά που κακοποιούνται σεξουαλικά. Οι συμμετέχοντες, οι οποίοι στρατολογήθηκαν κυρίως μέσω φόρουμ στο κρυπτογραφημένο τμήμα του διαδικτύου που ονομάζεται Darknet, ανέφεραν λιγότερη χρήση τέτοιου υλικού μετά τη θεραπεία. Η μελέτη δημοσιεύεται στο περιοδικό “Παρεμβάσεις στο Διαδίκτυο” (Internet Interventions).
“Στόχος μας είναι να αποτρέψουμε τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών”, λέει ο επικεφαλής ερευνητής Christoffer Rahm, επικεφαλής ψυχίατρος στο Psychiatry South Stockholm και επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο Κέντρο Ψυχιατρικής Έρευνας και στο Τμήμα Κλινικών Νευροεπιστημών του Karolinska Institutet. “Δυστυχώς, βλέπουμε αύξηση της διάδοσης τέτοιου υλικού στο διαδίκτυο και ότι οι τρέχουσες στρατηγικές για την αναχαίτιση της τάσης είναι ανεπαρκείς. Ως εκ τούτου, θελήσαμε να εξετάσουμε αν ένα ανώνυμο πρόγραμμα θεραπείας στο διαδίκτυο, το οποίο ονομάζουμε ‘Αποτρέψτε το’ (Prevent It), μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να σταματήσουν να χρησιμοποιούν υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών”. Η διάδοση εικόνων και βίντεο με παιδιά που κακοποιούνται σεξουαλικά είναι ένα ευρέως διαδεδομένο πρόβλημα. Το 2021, σχεδόν 85 εκατομμύρια αρχεία για τα οποία υπήρχαν υποψίες ότι περιείχαν τεκμηριωμένη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, που νομικά αναφέρονται ως παιδική πορνογραφία, αναφέρθηκαν σε διάφορες γραμμές πληροφοριών σε όλον τον κόσμο, μια αύξηση περίπου 30% από το 2020, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο για τα Εξαφανισμένα και Εκμεταλλευόμενα Παιδιά των ΗΠΑ. Το υλικό μοιράζεται συχνά στο Darknet, ένα ανώνυμο διαδικτυακό περιβάλλον εντός του “κανονικού” διαδικτύου, το οποίο απαιτεί ειδικά προγράμματα περιήγησης για να αποκτήσει κανείς πρόσβαση. Η κρυπτογραφημένη φύση του Darknet καθιστά δύσκολο για την αστυνομία να εντοπίσει τους δράστες. Ταυτόχρονα, οι χρήστες του φόρουμ δηλώνουν ότι αισθάνονται στεναχωρημένοι και, παρόλο που θέλουν να σταματήσουν τη συμπεριφορά τους, δεν είναι πρόθυμοι να επικοινωνήσουν με τις υπηρεσίες φροντίδας από ντροπή και τον φόβο της ποινικής δίωξης.
Στρατολογήθηκαν μέσω του Darknet
Οι ερευνητές της παρούσας μελέτης θέλησαν να δοκιμάσουν αν ήταν δυνατόν να ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια προσφέροντας διαδικτυακά ανώνυμη CBT. Για δυόμισι χρόνια, οι ερευνητές δημοσίευσαν διαφημίσεις και συνδέσμους σε συζητήσεις και νήματα συζητήσεων στο Darknet μέχρι να στρατολογηθούν συνολικά 160 συμμετέχοντες από όλον τον κόσμο. Η ιδέα για τη μελέτη προέκυψε μετά από συνεντεύξεις με άνδρες με παιδεραστία, οι οποίοι εξέφρασαν την επιθυμία τους να είχαν λάβει βοήθεια νωρίτερα στη ζωή τους. Η έρευνα διεξήχθη σε συνεργασία με ειδικούς στη σεξουαλική ιατρική στην Anova, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Karolinska, τη Σουηδική Υπηρεσία Φυλακών και Επιτήρησης, έναν εκπρόσωπο ασθενών και οργανώσεις για τα δικαιώματα των παιδιών. Οι συμμετέχοντες (157 άνδρες, δύο μη δυαδικοί και ένας χωρίς αναφερόμενη ταυτότητα φύλου) τοποθετήθηκαν τυχαία είτε σε θεραπεία CBT είτε σε μια ψυχολογική ομάδα χωρίς CBT placebo. Η CBT είναι μια μορφή θεραπείας κατά την οποία οι ασθενείς εργάζονται ενεργά για την αλλαγή της συμπεριφοράς και των μοτίβων σκέψης τους. Κατά τη διάρκεια των οκτώ εβδομάδων της θεραπείας, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να αναφέρουν πόσο συχνά έβλεπαν υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών κάθε εβδομάδα. Στη συνέχεια, οι ερευνητές εξέτασαν όλα τα δεδομένα που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια της θεραπείας, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που συμμετείχαν μόνο σε τμήματα αυτής, και ανέλυσαν πώς η αλλαγή στην προβολή διέφερε μεταξύ των ομάδων. Το αποτέλεσμα έδειξε ότι και οι δύο ομάδες μείωσαν σημαντικά την προβολή τους, με ένα μικρό αλλά στατιστικά σημαντικό πλεονέκτημα για την ομάδα CBT (μέγεθος επίδρασης 0,18 σύμφωνα με το d του Cohen, έναν τρόπο μέτρησης της διαφοράς μεταξύ δύο μέσων όρων). Περίπου οι μισοί από τους συμμετέχοντες και στις δύο ομάδες που υπέβαλαν στοιχεία σε οκτώ ή δώδεκα εβδομάδες ανέφεραν ότι δεν είχαν δει καθόλου υλικό για την κακοποίηση παιδιών κατά την προηγούμενη εβδομάδα.
Μικρή αλλά σημαντική διαφορά
“Είδαμε μια μικρή αλλά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων υπέρ του ‘Αποτρέψτε το’ (Prevent It), λέει η Johanna Lätth, διδακτορική φοιτήτρια στο Κέντρο Ψυχιατρικών Ερευνών και στο Τμήμα Κλινικών Νευροεπιστημών του Karolinska Institutet. “Ιδανικά, θα θέλαμε να δούμε τη συμπεριφορά να παύει εντελώς, αλλά τα αποτελέσματα μας δίνουν ελπίδα ότι υπάρχει ένας εφικτός, αποτελεσματικός και ασφαλής τρόπος για τη θεραπεία αυτών των ατόμων. Πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να αποτελέσει πολύτιμο συμπλήρωμα άλλων παρεμβάσεων που αποσκοπούν στην πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών”. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα ‘Αποτρέψτε το’ (Prevent It) είχαν επίσης περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν θετικά αποτελέσματα της θεραπείας σε σχέση με εκείνους που συμμετείχαν στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου, όπως το να αισθάνονται πιο αισιόδοξοι και να έχουν πρόσβαση σε περισσότερα προληπτικά εργαλεία. Οι ερευνητές σημειώνουν, ωστόσο, ότι περισσότεροι συμμετέχοντες εγκατέλειψαν την ομάδα Prevent It -μόνο 37 παρείχαν στοιχεία μετά τη θεραπεία, σε σύγκριση με 50 στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου-, γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει ότι η άμεση αλλαγή συμπεριφοράς μπορεί να είναι πολύ δύσκολη για ορισμένους ανθρώπους. Στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου ζητήθηκε αρχικά να προβληματιστούν περισσότερο κατά τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, μια προσέγγιση που οι ερευνητές θέλουν να δοκιμάσουν σε συνδυασμό με την ενεργό θεραπεία σε μελλοντικές μελέτες.
Ενημερωμένες εκδόσεις της θεραπείας που δοκιμάζονται
Οι ενημερωμένες εκδόσεις της θεραπείας δοκιμάζονται τώρα για ενήλικες που ταλαιπωρούνται από σεξουαλικές ορμές που αφορούν παιδιά. Οι θεραπείες θα προσφέρονται διεθνώς στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες σε οκτώ χώρες. Οι συμμετέχοντες αναμένεται να στρατολογηθούν από κρυπτογραφημένα διαδικτυακά φόρουμ και μέσω διαφημίσεων σε μηχανές αναζήτησης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι αστυνομικές αρχές σε διάφορες χώρες θα ενημερώνουν επίσης τα άτομα που είναι ύποπτα για σεξουαλικά αδικήματα σε βάρος παιδιών για τη δυνατότητα συμμετοχής στο πρόγραμμα.