Βράδυ Σαββάτου, μπροστά στο τζάκι. Με παραμύθια αραδιασμένα στο χαλί, κούκλες στην αγκαλιά και «άρωμα» παιδιών. Γέλια, παιχνίδια, ανέκδοτα, ιστορίες απ’ τα παλιά, αφηγήσεις απ’ τα καινούρια, πολύτιμα στιγμιότυπα που «καίγονται» μέσα στο άγχος και την τρέλα της καθημερινότητας. Αλλά όχι! Σήμερα είναι Σάββατο, τίποτα δεν θα αφήσουμε να πάει χαμένο, όλα μαζί θα τα κάνουμε, όλα μαζί θα τα πούμε, όλα μαζί θα τα στριμώξουμε σε λέξεις και προτάσεις γράφοντας ένα ακόμη κεφάλαιο οικογενειακής ευτυχίας.
Τις σημειώνω όλες αυτές τις στιγμές. Στην άκρη του μυαλού μου, σε οπισθόφυλλα βιβλίων, σε σελίδες από τετράδια και post it κολλημένα στην πόρτα του ψυγείου για να μην ξεχάσω ποτέ πόσο αγνές και πόσο όμορφες είναι οι παιδικές ψυχές. Έτσι και σήμερα, όταν η εννιάχρονη κόρη μου ανάμεσα σε πλάνα καλοκαιρινών διακοπών, γύρισε και μου είπε: «Μαμά, ξέρω πώς με κάνατε με τον μπαμπά! Κολλήσατε τα… πουλιά σας! Και μην με ρωτήσεις πώς τα κολλήσατε γιατί δεν είμαι σίγουρη… Μάλλον με σελοτέιπ!». Εγώ σιωπή, κρυμμένη μέσα σε ετοιμόρροπο γέλιο, εκείνη απορία, φανερή μέσα σε σταθερό βλέμμα. Κι ύστερα, ένα αόριστο «κάπως έτσι σας κάναμε» και πιο μετά σκέψεις για το τι πρέπει να της πω κι αργότερα τηλεφώνημα στην επί του θέματος ειδικό και σήμερα απαντήσεις: πολύτιμες κι αληθινές όσο και οι απορίες των παιδιών μας…
Πώς μιλάμε στα παιδιά για το sex και από ποια ηλικία;
Η σεξουαλική αγωγή ή διαπαιδαγώγηση ξεκινάει από τους γονείς από την πολύ μικρή ηλικία του παιδιού, όπου αρχίζουν και ονομάζουν τα μέλη του σώματος – άρα και τα γεννητικά του όργανα. Αυτή είναι η πρώτη αναφορά, καθώς ο Γιωργάκης για παράδειγμα, μαθαίνει πως το πουλάκι του λέγεται πέος και η Κατερινούλα έχει αιδοίο! Στα παιδιά ακούγεται πολύ φυσικό, όπως μαθαίνουν να ονομάζουν το χέρι ή το πόδι τους. Εμείς οι …μεγάλοι είμαστε εκείνοι που ενοχοποιούμε τις λέξεις και το νόημά τους!
Τους μιλάμε επίσης με απλά λογάκια, σύμφωνα με το ηλικιακό τους επίπεδο και χωρίς να νιώθουμε πως πρέπει να εξηγήσουμε «τα πάντα». Άλλωστε το παιδί αν έχει απορίες θα σας ρωτήσει…
Τί απαντάμε στην ερώτηση: «Είναι ωραίο; Εγώ πότε θα το κάνω;»
«Ναι, είναι ωραίο. Θα το διαπιστώσεις και εσύ όταν φτάσεις στην κατάλληλη ηλικία και θα είσαι με έναν άνθρωπο που τον θέλεις και σε θέλει!» είναι μία απλή αλλά χωρίς ενοχές και αμηχανία απάντηση. Το παιδί σας χρειάζεται να γνωρίζει πως το σεξ είναι κάτι που «δένει» δύο ανθρώπους, γίνεται για δύο λόγους: για την αναπαραγωγή αλλά και την ικανοποίηση: ψυχοσυναισθηματική και σωματική. Βέβαια, όλα αυτά τονίζω και πάλι πως λέγονται με τις κατάλληλες λέξεις ανάλογα με την ηλικία του.
Όταν παίζουν ερωτικές σκηνές στην TV αλλάζουμε κανάλι; Πώς το χειριζόμαστε;
Αν θέλετε να ενοχοποιήσετε τις ερωτικές σκηνές και να περάσετε στο παιδί σας το μήνυμα πως πρόκειται για κάτι κακό, ανήθικο, πονηρό και βρώμικο, τότε δεν έχετε παρά να αλλάζετε κανάλι! Το παιδί σας μπορεί πολύ εύκολα να αντιληφθεί την ταραχή σας και την αστραπιαία προσπάθεια να του …κρύψετε τις συγκεκριμένες σκηνές, μην ξεχνάτε άλλωστε πως σας διαβάζει πολύ εύκολα και περισσότερο από όσο εσείς νομίζετε! Αντίθετα, μην κάνετε σπασμωδικές κινήσεις και μην μπείτε στην διαδικασία να του «δικαιολογήσετε» ή να σχολιάσετε αυτό που βλέπει. Αν σας ρωτήσει «τι κάνουν εκεί;» μπορείτε να του πείτε πως κάνουν έρωτα και ίσως είναι και μία καλή ευκαιρία να αρχίσετε να του μιλάτε για το σεξ!
«Μαμά, μπαμπά, εσείς κάνετε σεξ;»
Είναι η ερώτηση που τρομάζει πολλές φορές το γονιό και γι αυτό – ακόμα και ασυναίσθητα κάποιες φορές – προσπαθεί να …απέχει από οτιδήποτε θα …ξυπνήσει την περιέργεια του παιδιού του. Η απάντηση στη συγκεκριμένη ερώτηση λοιπόν είναι: «Ναι, κάνουμε σεξ (έρωτα) με τον μπαμπά (μαμά) σου, γιατί αγαπιόμαστε και μας αρέσει να δείχνουμε την αγάπη μας ο ένας στον άλλον». «Και με εμένα γιατί δεν κάνεις σεξ, δεν με αγαπάς;» ίσως ακολουθήσει εύλογα η ερωτησούλα καταπέλτης! «Έρωτα (σεξ) κάνουν οι μεγάλοι, όπως θα κάνεις και εσύ με τον άνθρωπο που θα ερωτευτείς όταν μεγαλώσεις. Είναι άλλη αγάπη αυτή και άλλη η αγάπη της μαμάς ή του μπαμπά προς το παιδί του…»
Ποια είναι τα όρια στη συζήτηση με το παιδί γύρω από το sex;
Όπως το καθετί χρειάζεται οριοθέτηση, έτσι και η σεξουαλική συζήτηση με το παιδί σας χρειάζεται επίσης τη δική της οριοθέτηση. Αυτό σημαίνει πως απαντάτε στις ερωτήσεις του ή του εξηγείτε ό,τι θέλει να μάθει, όχι όμως με πρόστυχες λέξεις, ούτε και προσπαθείτε να του δείξετε εικόνες ή ερωτικές ταινίες για να το μορφώσετε! Αν εκείνο παρεκτρέπεται και νιώθετε πως σας προκαλεί μιλώντας σας με λέξεις χυδαίες – που ανάλογα και την ηλικία του μπορεί να μην ξέρει ακόμα και τι σημαίνουν, ξέρει όμως πως είναι πονηρές – χρειάζεται να το οριοθετήσετε λέγοντάς του την επιστημονική ονομασία και παραβλέποντας τις …προκλήσεις του. Αν παρόλα αυτά, εκείνο επιμένει γιατί … «έτσι το λέει ο Κωστάκης», τότε μπορείτε να του εξηγήσετε ποιες είναι οι πιο αποδεκτές λέξεις και πότε μπορεί κάποιος να μιλήσει πιο χυδαία, βάζοντας το θέμα του σεβασμού αλλά και το όριο επίσης!
Αν το παιδί δεν μας έχει ρωτήσει, να του μιλήσουμε εμείς;
Αν το παιδί (μέχρι τα 10 του χρόνια) δεν μας έχει κάνει ποτέ κανέναν υπαινιγμό και καμία ερώτηση γύρω από το sex, θα πρέπει να πάρουμε την πρωτοβουλία της κουβέντας εμείς; Μάλλον όχι, ας το αφήσουμε λίγο ακόμα. Μην ξεχνάμε πως δεν έχουν όλα τα παιδιά την ίδια ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη όπως άλλωστε το ίδιο συμβαίνει και με την σωματική τους ανάπτυξη. Βέβαια, αυτό αναιρεί ό,τι είπαμε προηγουμένως, εφόσον σημαίνει πως είχατε δυστυχώς αποχή και σιγή από την σεξουαλική του διαπαιδαγώγηση… Θα μπορούσατε όμως να του αγοράσετε ένα από τα βιβλία που αναφέρονται στην ηλικία του και να το χρησιμοποιήσετε ως έναυσμα για το ξεκίνημα συζητήσεων…