Το WhatsApp μπορεί να είναι ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό εργαλείο για να βοηθήσει τους ηλικιωμένους να ξεπεράσουν τη μοναξιά και την κατάθλιψη, σύμφωνα με τα ευρήματα μιας μελέτης που διεξήχθη στο Guarulhos, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην πολιτεία Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Ένα άρθρο σχετικά με τη μελέτη δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature Medicine. Η συν-ανταποκρίτρια συγγραφέας είναι η Marcia Scazufca, επιστημονική ερευνήτρια στο Hospital das Clínicas (HC), το νοσοκομειακό συγκρότημα που διευθύνεται από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο (FM-USP), και καθηγήτρια στο σχολείο.
“Αυτή ήταν μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή στην οποία συμμετείχαν 603 συμμετέχοντες ηλικίας άνω των 60 ετών και εγγεγραμμένοι σε 24 κλινικές πρωτοβάθμιας περίθαλψης που ανήκουν στο SUS [Sistema Único de Saúde, εθνικό δίκτυο δημόσιας υγείας της Βραζιλίας]. Ελέγχθηκαν θετικά για κατάθλιψη και εμφάνισαν σημαντικά συμπτώματα της Διαταραχή χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες», εξήγησε ο Scazufca. «Η ομάδα παρέμβασης, με 298 συμμετέχοντες, έλαβε μηνύματα WhatsApp μέσω του προγράμματος Viva Vida δύο φορές την ημέρα, τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, για έξι εβδομάδες, με εκπαιδευτικό περιεχόμενο για την κατάθλιψη και την ενεργοποίηση της συμπεριφοράς. Η ομάδα ελέγχου, με 305 συμμετέχοντες, έλαβε ένα μόνο Μήνυμα με εκπαιδευτικό περιεχόμενο Καμία ομάδα δεν έλαβε υποστήριξη από επαγγελματίες υγείας».
Το όνομα του προγράμματος, Viva Vida, σημαίνει «Ζήτω η Ζωή». Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν 65,1. Οι γυναίκες ήταν η μεγάλη πλειοψηφία (74,8%). Αν και αρχικά προσλήφθηκαν 603 άτομα, μόνο 527 (87,4%) ολοκλήρωσαν την αξιολόγηση παρακολούθησης. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης βελτιώθηκαν στο 42,4% της ομάδας παρέμβασης, σε σύγκριση με 32,2% στην ομάδα ελέγχου. «Αυτό υποδηλώνει ότι η παρέμβαση με τη μορφή μηνυμάτων κινητού τηλεφώνου ήταν μια αποτελεσματική βραχυπρόθεσμη θεραπεία της κατάθλιψης για ηλικιωμένους σε περιοχές με περιορισμένες υπηρεσίες υγείας», είπε ο Scazufca.
Η επιλογή των συμμετεχόντων βασίστηκε στις απαντήσεις στο Patient Health Questionnaire-9 (PHQ-9), ένα ευρέως επικυρωμένο εργαλείο προσυμπτωματικού ελέγχου που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της παρουσίας και της σοβαρότητας της κατάθλιψης με βάση μια κλίμακα από το 0 έως το 27, με το 0-4 να υποδηλώνει απουσία κατάθλιψης , και 5–9, 10–14, 15–19 και 20–27 υποδεικνύοντας ήπια, μέτρια, μέτρια σοβαρή και σοβαρή κατάθλιψη αντίστοιχα. “Καλέσαμε όλους με βαθμολογία 10 ή περισσότερο στην αρχική αξιολόγηση να συμμετάσχουν, έτσι ώστε το δείγμα μας να περιλαμβάνει άτομα με μέτρια έως και σοβαρή κατάθλιψη”, σημείωσε ο Scazufca.
Επειδή πολλοί ηλικιωμένοι Βραζιλιάνοι χαμηλού εισοδήματος είναι ημιγράμματοι ή αναλφάβητοι, η ομάδα παρέμβασης έλαβε τρίλεπτα ηχητικά μηνύματα ή εικόνες αλλά όχι γραπτά μηνύματα. Οι ερευνητές φρόντισαν να χρησιμοποιήσουν απλή γλώσσα εμπνευσμένη από δημοφιλή ραδιοφωνικά προγράμματα. Δύο ηθοποιοί, με ψευδώνυμα η Ana και ο Léo, διάβασαν τα μηνύματα, τα οποία εξελίχθηκαν από εκπαιδευτικές φράσεις για την κατάθλιψη σε καθοδήγηση σχετικά με την ενεργοποίηση της συμπεριφοράς και συμβουλές για την αποφυγή υποτροπής.
«Η διαφορά δέκα ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ των ομάδων παρέμβασης και ελέγχου όσον αφορά τη βελτίωση μπορεί να φαίνεται μικρή, αλλά λαμβάνοντας υπόψη το πολύ χαμηλό κόστος του Viva Vida και το πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που θα μπορούσε να φτάσει, αυτές οι δέκα ποσοστιαίες μονάδες θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν εκατομμύρια Επιπλέον, το Viva Vida θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα πρώτο βήμα, το οποίο μπορεί να συνδυαστεί με άλλες μορφές παρέμβασης Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτή η συντριπτική πλειονότητα των συμμετεχόντων δεν είχε λάβει ποτέ οποιουδήποτε είδους θεραπεία για την κατάθλιψη.», είπε ο Scazufca.
Το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια χώρα μεσαίου εισοδήματος όπως η Βραζιλία, όπου ο αριθμός των ηλικιωμένων αυξάνεται γρήγορα και οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι ελάχιστες, πρόσθεσε. Το χαμηλό κόστος του προγράμματος και η ευκολία με την οποία μπορεί να εφαρμοστεί σημαίνει ότι μπορεί να αναπαραχθεί σε άλλες χώρες με παρόμοιες ή χειρότερες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και όπου η συμβατική θεραπεία δεν είναι διαθέσιμη ή δεν είναι προσιτή για πολλούς. «Καθώς συνεχίζουμε αυτού του είδους την έρευνα, μπορεί να βρούμε ακόμη πιο ισχυρά στοιχεία για τα οφέλη της ψηφιακής παρέμβασης στην ψυχική υγεία και της επέκτασης της κάλυψης της ψυχοκοινωνικής θεραπείας παγκοσμίως», είπε.